«Бизни усталыгъыбызны тутуругъу - халаллыкъ бла тёзюмлюлюкдю»

Дунияда, баям, адам улуну эм къыйматлы ышаны - ол аны жандауурлугъуду, жанындагъылагъа къайгъыра, къыйналгъанлагъа себеплик тапдыра билиуюдю. Бизни къатыбызда, жарсыугъа, онгсузла кеслерине къараялмагъанла, къыйын жашау болумлагъа  тюшгенле да бардыла. Аллайлагъа болушлукъ этгенле уа, айхай да, хурметге тийишлидиле.

Аладан бири Диналаны Замхарийди. Ол Терк районну Халкъны социал жумушларына къарагъан комплекс арасында ишлеп келгенли уа энди отуз жылгъа жууукълашханды. Биз андан бир къауум соруугъа жууап беририн тилегенбиз.

-Замхарий, социал ара кимлеге эм къалай болушлукъ этеди?

-Биз тюрлю-тюрлю сылтаулагъа кёре къыйын жашау болумлагъа тюшгенлеге болушабыз. Сёз ючюн, араны мекямыны экинчи къатысында къарар адамсыз къалгъанла турадыла. Алагъа бек ариу къаралгъанын, анда тазалыкъны уа энчи чертип айтыргъа сюеме.

Бу къартланы арасында энди тёшекде тургъанла, къарыусузла да бардыла. Алай эсе да, ала болушлукъ керекли къалмайдыла. Не жаны бла да себепликни сезгенлей турадыла.

Энчи кесими алып айтсам, Жангы Малкъарда жашагъан алты къартха къарайма. Хар бирине да ыйыкъны ичинде экишер кере барыргъа керек болады. Алагъа дарманла, аш-суу продуктла келтиребиз, коммунальный тёлеулерин, башха аллай жумушларын тамамлайбыз. Андан сора да, юйде, сёз ючюн, тизгиннге къарайбыз, быстыр, адыр жууабыз, аш хазырлайбыз.

Аланы арасында энди сексен, токъсан жылдан атлагъанла окъуна бардыла. Жарсыугъа,  кими алгъадан юйюр къурамай, жангызлай къалып къартайгъанды. Бирсисини сабийлери узакъ  жерде ишлейдиле,  жашайдыла. Башхалары уа юйдегилери ауушуп, кеслери къалгъандыла, къадар алагъа жаш-къыз ёсдюрюр насыпны да бермегенди.
Аны себепли къартланы юйлерине келсек, не жумушну да тынгылы этип, кёллерине жетерге кюрешебиз.

-Сиз аланы аллай болумлада тургъанларын а къалай билесиз?

-Аланы жыл санларына кёре ара эсепге алады. Сора бизни элибиз уллу тюйюлдю, аны себепли кеслери алларына жашагъан, энди къартайгъанланы да билген къыйын болмайды.

Алай эсе да, биз эм алгъа аланы юйлерине барып, алагъа арадан болушлукъ кереклисин соргъан этебиз. Анга ыразы эселе, шагъатлыкъ этген заявленияны жазаргъа керекдиле. Жаланда анга тийишлиликде барадыла социальный ишчиле къартланы-къарыусузланы  юйлерине. Кеслери  ыразылыкъ берселе, сора ызы бла алагъа арадан комиссия келип, жашау болумларына, турмушларына къарайды. Башхача айтханда уа, ол комиссия да эркинлик берирге керекди.

Къартла алагъа деп этилген жумушла ючюн къыралгъа хакъ тёлейдиле. Ол жаны бла да тийишли график жарашдырылгъанды. Шёндюгю болумну  кезиуюнде уа  продуктланы, дарманланы да хакъсыз элтебиз.

Октябрьде Уллайгъан адамны айлыгъын да бардырыучубуз. Аны чеклеринде элибизни админстрациясы неда спонсорла аш-суу хуржунла хазырлап, алагъа юлешиучюбюз. Сёз ючюн, озгъан жылда, быйыл да  администрация бал туз, сарыу жау, тауукъ эт, тюрлю-тюрлю крупала, татлы ашарыкъла да алгъанды.

-Ишигизни юсю бла жашауну кёп тюрлю бетине тюберге да тюше болур. Къаллай  сезимле бийлейдиле аны бла байламлы?

-Ишибиз тынчды деп да айталмайма. Къартланы кёбюсю сабийле кибикдиле. Къатларында олтуруп, ушакъ этсенг сюедиле.

Сёз ючюн,  бизде кесинлей тургъан Хаджиланы Жабир барды. Юйдегиси ауушханды. Жарсыугъа, сабийлери да жокъ эди. Анга келсенг, ол бегирек элден,  жамауатдан хапар эшитирге излейди.

Башхача айтсакъ, алагъа адамланы жанындан жылыу, къайгъырыулукъ жетишмейди. Ол затны толу сезмегенлеге уа жашау да тынч кёрюнмейди. Аны себепли къыйналып тургъанладан ариу сёзню къызгъанмазгъа керекбиз.

Бизни халкъда абадан тёлюге не заманда да намыс, хурмет бериле келгенди. Ала кеслери да ёз къылыкълары бла ёсюп келгенлени кёп  ариу  адетге юйретгендиле. Мени сабийлигим да Жангы Малкъарда  озгъанды. Бизде Мырзабекланы Халимат деп бир огъурлу ынначыкъ  болуучу эди, аны бир заманда да унутмайма.

Аны  не ючюн айтама, ол бизни, орамда сабийлени жыйып, арбазында печинде плов, либиже да биширип, сыйлар эди. Къалгъанын а барыбызгъа да юлешип, биргебизге салып бергенди. Ол аны этмейме десе, биреу дауларыкъ  болмаз эди. Алай     а ма  быллай  адамла бизге юлгю бола, андан сора да, элибизни берекетин, миллетибизни адамлыкъ ышанларын ачыкълагъандыла, кёргюзтгендиле.

-Быллай иш бла кюрешгенлени, айхай да, халаллыкъ, жандауурлукъ сезимлери башхаракъды деригим келеди. Не дерге боллукъсуз аны юсюнден?

-Байм, бизни усталыгъыбызны тутуругъу халаллыкъ бла тёзюмлюлюкдюле. Къолумдан келсе, къайсы бирине да къарап турлукъ эдим. Ишимде не аз да уллу кёллюлюк этмезге, хар не кереклилерине да къайгъыргъанлай турургъа кюрешеме.

Кесим Текуланы Ханапийни уллу юйюрюнде ёсгенме. Администрациябызгъа талай жылны башчылыкъ этип тургъан Къурманбий бла жырчы Амур мени къарындашларымдыла, саулай да алтаулан болабыз. Атабыз, анабыз Локияланы  Фатимат да бизни халаллыкъгъа, жарыкълыкъгъа юйретгенлей тургъандыла. Ол затлагъа жаланда сёз бла угъай, кеслерини ёз къылыкълары бла да тюшюндюргендиле.

Белгилегенибизча, ишибиз тынч да тюйюлдю. Билемисиз, ала бла олтуруп ушакълашсанг, къуруда аны айтханына  хо деп турмай, соруула да берсенг, ма ол заманда башхача боладыла. Кеслери алларына атылып къалмай,  ала да жамауатха  керек  болгъанларын, къатларында къыйын кезиулеринде къол узатырыкъла табыллыкъларын сезедиле. Ийнаныгъыз,  ма  ол затланы сезмеклик алагъа къарыу да береди.

Элде, кесигиз билесиз, жумуш табылады. Алай эсе да, къарт-къарыусузларыбызгъа жаланда социал ишчиле угъай, жамауат бирден къайгъырсакъ иги эди. Нек дегенде, айтханыбызча, миллетибизде не заманда да алай бола келгенди.

-Социал службагъа жаш адамла уа келемидиле?

-Хау, бардыла. Ала мында сюйюп окъуна ишлейдиле. Сора энди бери да асламысында бийик билимлери болгъанланы аладыла.  Нек дегенде  мында бардырылгъан тюрлю-тюрлю тергеулени, башха  жумушланы да окъууу болмагъаннга этерге къыйын тюшерикди.

Алай эсе да, жаш адамланы  таматаланы къыйынлыкъларына тюшюнюп, ишлерини магъанасы, къыйматы неде болгъанын сезгенлерин, толусунлай ангылагъанларын да жаратама. Аланы кёре, жаланда социал службада угъай, халкъыбызда эрттеден тохташдырылгъан тёреле жашауда кеслерини жерелирен тапханлай турлукъларына ийнанама.