Гитлерчиле аны ючюн уллу нохтабау жоралагъандыла

Хорламны солдатлары

Каракетланы Кёккюзню жашы Юнус Къарачай-Черкесни Джегута элинде туугъанды, артда Элтаркъачда жашагъанды. Уруш башланырдан алгъа аны аскерге чакъырадыла. Ол Запад Белоруссияны Польша бла чегинде къуллукъ этгенди, полковой школну жетишимли бошап, сержант чын да алып, алгъа бёлюмню таматасы, ызы бла мараучуланы взводуну командирини болушлукъчусу болуп тургъанды. Ол къуллукъ этген батальон кирген 17-чи танк Забайкал дивизиягъа Молодечно шахарны къатында гитлерчи аскерле бла сермешге уруш башланнган экинчи кюн окъуна кириширге тюшгенди. Душман кёп кереге кючлю болгъаны ючюн бизникиле уллу къоранчла бла  артха туракъладыла.

     Зембино элде уа батальон къуршоугъа тюшеди,  Юнус  башха танкчыла бла бирге жигитча сермешеди, болсада аскерчи нёгерлери жоюлгъандан сора  бизникилени табаргъа кюрешгенди. Болмагъан сора уа агъачха къачханды. Анда уста мараучу болгъаны себепли ол къолунда къалгъан къауалы бла кеси жангыз партизанлыкъ этип, немисли офицерледен бир ненчасын ёлтюреди. Бир жол а Белоруссияны Борисов шахарыны тийрелеринде  кесини аскерчи шуёху Хайыркъызланы Кичибатыргъа тюбеп къалады. Ол да автоматы бла кеси аллына партизанлыкъ этип айланнганды. Ала, бир-бирлерин танып, къаты къучакълашдыла да, андан сора душманнга къажау кюрешни бирге бардырып башладыла.

       Шуёхла партизанла къайда болгъанларын билмегендиле, ала бла бир тюрлю байламлыкълары болмагъанды. Биринчи аскер операцияларын а 1941 жылда сентябрьде ётдюргендиле. Ол заманда экиси да, къалауурланы ёлтюрюп, немислиле Борисовну къатында концлагерьден Кюнбатышха сюрюп баргъан совет аскерчилени уллу къауумун (100-ге жууукъ адамны) эркин этгендиле. Ызы бла жашла полициячыланы гарнизонун, кёп гитлерчини да къырып, аскер жесирлени дагъыда эки къауумун азатлагъандыла, эки управаны бла эки жау заводну чачдыргъандыла.

    Аллай ишледен сора немислиле Каракетланы Юнусну бла Хайыркъызланы Кичибатырны ызларындан болгъандыла. Ала биринчисине  "Коля Черный", экинчисине да "Леня Черный" деп атагъандыла. 1941 жылда октябрьде  немисли  генерал,  Борисовну коменданты: "Борисов шахарны къатында эмда эллени тийрелеринде къызыл офицерлени къауумундан совет бандитле  Коля Черный бла  Леня Черный аманлыкъла этип айланадыла. Ала чабыууллукъла этедиле, бизни мекямларыбызны кюйдюредиле, солдатларыбызны ёлтюредиле…" деп жазып, жашланы башлары ючюн уллу ахча тёлениригин айтханды.

    1941 жылда ноябрьде  жашла, агъачда партизан отрядны излей тургъанлай, немисли взводха тюбеп къалдыла да, ала бла атышыргъа тюшдю. Гитлерчиле аланы тёгереклерин  аладыла, жууукълашып келедиле. Энди аладан къутулур амал жокъду деген кезиуде, немислилени арт жанларындан автомат эмда пулемёт чыкъырдагъан тауушла эшитилдиле. Ала уа капитан В.С.Леоновну отрядыны партизанлары эдиле. Атышыуну эшитип, алай бла жетгендиле алайгъа.

    Бу эки жашны этген ишлерини юсюнден эшите-эшите тургъан командир аланы кесини отрядына рядовойла этип къошады. Алай кёп да бармай, 1942 жылны баз башында  отряд партизан бригадагъа айланнгандан сора  ала бёлюмлени командирлери боладыла. Юнус атлы взвод къурап, анга башчылыкъ этгенди. Аны аскерчилери жигитликлери эмда усталыкълары бла айырмалы болгъандыла. Анга ма быллай шартла да шагъатлыкъ этедиле: 1943 жылда сентябрьде партизанланы Витебск областьны Лукомля шахарын азатлар ючюн сермешлеринде, Юнусну взводу шахарны север кесегин эркин этгенди, 3 топну, 5 пулемётну, 45 ушкокну, 30 адамны да бийлегенди.

   Ол жыл декабрьде уа душман партизанланы къурутургъа деп энчи экспедиция къурайды. Юнусну аскерчилери каратель отрядха ол сунмай тургъанлай чабыууллукъ этип, аны  къачарча этгенди. Алайда фашистлени 39 ёлюгю къалгъанды. Андан сора да, темир жоллада диверсияланы кезиуюнде Юнус кеси  душманны солдатлары эм аскер техникасы бла  4 эшелонну аудуртханды. Отрядха уста оноу эте билгени  жаланда гитче командирлени хазырлагъан школну бошагъан Юнусха лейтенантны чыны берилгенди. 1943 жылда мартда уа партизан бригаданы командири подполковник Леонов Каракетланы Юнусну бла Хайыркъызланы Кичибатырны Совет Союзну Жигити деген атха кёргюзтгенди, алай ол оноугъа къол салынмай къалгъанды.

   1944 жылда 8 июньда душман аскер танкланы эм авиацияны болушлукълары бла партизанлагъа къажау уруш ачады. Каракетланы Юнусну отряды партизат батальонну артха кетиуюн жалчытыр ючюн аямай сермешеди. Бир ненча сагъатны ичинде ала гитлерчилени  чабыуулларын тыйып турдула. Бу жол да къарачайлы жаш кишилигин, батырлыгъын да кёргюзтдю. Ол анга берилген буйрукъну толтургъанды, алай кеси да ауур жаралы болгъанды. Аскерчилери жигит командирлерин  къолларында кётюрюп, сермеш аулакъладан чыгъара тургъан кезиуде ёлгенди Юнус. 14 кюнден а совет аскерлени Белоруссия Республиканы азатлагъан  айтхылыкъ сермешлери башланнганды. 

Каракетланы Юнус ёлген жеринде асыралгъан эди. Хорламдан сора уа аны Минск областьны Борисов районуну Глубочица элинде партизан къабырлагъа кёчюргендиле. Ол Къызыл Байракъны ордени эмда «Ата журтну партизанына» деген биринчи даражалы майдал бла (ёлгенден сора) саугъаланнганды. 1995 жылда уа РФ-ни Президенти Б.Н. Ельцинни Указы бла Каракетланы Юнусха Россей Федерацияны Жигити деген ат аталгъанды. Анга Белоруссияны Сенно шахарында,Черкесскде, Усть-Джегутада, Жангы Джегутада да эсгертмеле салыннгандыла. Борисов районну Моисеевщина элинде, Эльтаркачда да орамлагъа бла школгъа аны аты аталгъанды.