Кече билген кеси да кечилир

Адамла мёлекле тюйюлдюле. Бир кюн бир бирлерин къууандырсала, экинчи  кюн а эшиклерин жабып къоядыла: билмей тургъанлай тюйюш, къаугъа чыгъады. Бирде уа билеклик этип тургъан адамынг сатып кетеди. Къалай жашаргъа боллукъду бу тутхучсуз дунияда? Аны юсюнден болгъанды ушагъыбыз  Яникой элни иймамы Элеккуланы Хасан бла.

- Хасан хажи, адамны кир ниетлилигин кёрсенг неда аны бир аманлыкъ ишине шагъат болуп къалсанг, андан этегинги кесип, узакъгъамы къачаргъа керекди?

- Файгъамбар (Аллахны саламы анга болсун), былай айтханды: «Гюняхы болмагъан бир адам да жокъду». Биреуню терслигин, бетсизлигин, адамсызлыгъын кёре эсек, сагъыш этерге керекбиз. Ким биледи, ол аны ажашхан чагъы эсе уа? Алай тюйюл эсе да, бек бетсиз, уятсыз адам да бир заманда сокъураныргъа, тюз жолгъа турургъа боллукъду. Къысхасы,  кимден да жийиргенирге, къачаргъа керекмейди.

Бир бирибизни юсюбюзден биз болмагъанча аз билебиз. Кёргенибиз, эшитгенибиз – ол бир милдеудю. Инсан кеси окъуна танымайды кесин. Хар адам да сейир этдиреди ёзюне – бирде ахшы, бирде уа аман иши бла.

- Сора, сизни акъылыгъызгъа кёре, кече билирге керекди?

- Бир аятда былай айтылады: «Адамла! Бир бирни кечиучю болугъуз!» Дагъыда айтылады: «Аллах игилик, ахшылыкъ этиучюлени сюеди».

- Къуруда кечилип турса, адам бузулуп кетерик тюйюлмюдю да?

- Угъай. Кечилиу инсаннга гюняхлы ишлени тохтаусуз этип турургъа эркинлик бермейди. Жууукълары, тенглери, сюйгенлери адамны кечген эселе, ол тобагъа къайтыргъа керекди. Не затды тоба? Этген ишине сокъураннган, Аллахдан кечгинлик тилеген. Кертиси бла да,  тобагъа къайтхан гюняхлы ишден тыйыллыкъды. Уллу Аллах тоба этерге буюргъанды.

- Хасан хажи, гюняхны сылтауу недеди?

- Асламысында билимсизликдеди. Къуранны сёзюн эшитип, ислам дин бла шагъырейленип, къылыкъларын игиге тюрлендиргенле аз тюйюлдюле.

- Мен тиширыула тургъан тутмакъгъа материал этерге баргъанымда, анда тургъанла муслийман къызланы сёзлерине къалай тынгылагъанларына сейир этген эдим. Кетерге заман жетгенде окъуна, алагъа соруула берип, жибермей, кёп тыйгъан эдиле. Эрттеден бери эшитирге сюйюп тургъан сёзлерин эшитгенлеринде, жюреклерин хошлукъ, тынчлыкъ, ырахатлыкъ бийлей эди.

- Хау, башында айтханымча, билимсизлик гюнях туудурады. Алай бирде динден терен билими болгъан адам да иймансыз болургъа болады. Аны бла бирге билимлери терен болмай, алай ийманлары кючлюле да бардыла.Ийманлыкъ, иймансызлыкъ билим бла тюзюнлей байламлы тюйюлдюле.

-Тоба этгенни не хайыры барды?

- Аллахны келечиси былай айтханды: «Аллахны къулу гюнях этсе, аны жюрегине къара тамгъа тюшеди. Гюнях ишин къоюп, тоба этсе, ол къара тамгъа кетеди. Алай дагъыда ол гюняхны къайтарып этсе, ол къара тамгъа, андан да уллу болуп, саулай жюрегин аулап къояды». Ол себепден адам тоба этерге тебиресе, энди мен бу гюняхны этмем деген ниети болургъа керекди.

- Аллах уллуду, кючлюдю, ол кечеди. Адам а къарыусузду, билимсизди. Баям, аны ючюн къыйынды бизге бир бирибизни кечерге?

- Кертиси бла да, кечген бек къыйынды, аны ючюн жазылады ол сууапха. Уллу Аллах айтханды: «Биреу кечиучю болса, адамланы араларында жарашыулукъну излесе, анга Аллахны жанындан уллу сууаплыкъ келир». Файгъамбар да айтханды: «Биреу биреуню кечип къойса, Аллахны аллында сыйы ёсер», - деп.

- Жарсыугъа, бизни жамауатда жангылгъан адамны гюняхын, айыбын кёзюне тутуп тургъан тёреди. Ол затны юсюнден ислам динде не айтылады?

- Бир хадисде айтылады: «Биреуню айыпларын, кемчиликлерин излеп, къармап туруучу адамны къыяма кюн Аллах, айыпларын ачыкълап, уялтыр», - деп. Бир бирни ачытхан, жилятхан къыйын тюйюлдю, сакълагъанды къыйын. Бюгюнлюкде атылгъан сабийлени, къартланы санлары ёсюп барады. Файгъамбар а бир хадисде айтханды: «Къартларыбызны сыйларын кётюрмеген, гитчеге жазыкъсына билмеген бизден тюйюлдю», - деп.

Былайда бир затны чертирге сюеме: бир-бирде гитчеле таматалагъа намыс этмегенлеринде абаданла кеслери терс боладыла. Башлары агъаргъанларын да унутуп, аман ишледен тыйылмасала, сабийлеге да тийишлисича сёлеше билмеселе, ким берликди алагъа сый?..

Бир-бир сабийлени къылыкълары да бек осалды. Сёзсюз, шёндю жашау этерге, башын кечиндирирге кимге да къыйынды. Алай юйюрлерин къоюп, айла бла кетип айланнганла не  игилик сакълайдыла кеслери алларына ёсген сабийлеринден? Ала тюрлю-тюрлю осал къылыкълагъа терк юйренедиле. Болсада хар адамгъа тюзелирге онг береди Аллах: «Эй, мени гюняхлы къулларым! Аллахны  ырахматындан тюнгюлмегиз. Аллах битеу гюняхланы кечеди.  Ол кечиучюдю, жазыкъсыныучуду», - дейди.

Хар инсан да билирге керекди: битеу адамла, битеу дунияда кечмеселе да биреуню гюняхларын, бир киши да келмесе къатына, сёлешмесе, къол бермесе да, ол этгенине сокъуранса, тоба этсе, жюрегин, ниетин тазаласа, кечерикди аны Аллах.

Хар жаратылгъан инсаннга да игилик сюйген, абыннган, къара кюнлеринде да алыкъа тюзелир деп ийнаннган, сакълап тургъан Аллах барды. Аны унутургъа жарамайды. Жазыкъ, факъыр адам жокъду дунияда. Бир Аллахны дуниясында аны адамларыбыз. Ол а насыпды – чексиз насып.