Суу ызына къайтыр…

Беш жыл…Беш узун жыл…Ма аллай бир озду Мурат, Халиматны сёзлерине, сюймеклигине да ийнанмай эшиклени уруп кетгенли. Болсада бюгюнлюкде юйсюз да, юйюрсюз да къалгъан 35-жыллыкъ жаш ол кюнню артха къайтарып, къызны айтханын эшитирге битеу мюлкюн да берирге хазырды. Алай... 

Москва-Нальчик поездден ара шахарчылача кийиннген бир бийик жаш тюшдю. Ол вокзалны арбазына чыкъгъанлай, аны къатына таксиде ишлегенле чабышдыла. Мурат, артыкъ сагъыш эте турмай, къаршыракъдагъына барып олтурду. Шоферну: «Къайры элтеме?» - деген сорууу аны нальчик жашаугъа къайтарды. Кертисин айтханда, аны мында барыр жери жокъ эди. Жууукълары битеу элде жашай эдиле.

- Къонакъ юйледен бирине элтигиз,-деди ол.

Жол алай узакъ болмаса да, бир къауум сагъышлагъа терен сингерге уа заман тапды жаш. Шахарны ара орамындагъы кафелени жанлары бла оза, ол алада Халимат бла зауукълу ётдюрген кезиулерин эсге тюшюреди. Насыпдан толу жарым жыл бир кюнча тауусулгъанды. Тюрсюнлю дунияны къара туман басхан эди. Анда терс а жаланда Мурат кеси болгъанды. Аны алайлыгъына уа кёп жылдан сора тюшюннгенди. Алай андан не хайыр бюгюн…

Такси аны Долинскде бек иги къонакъ юйлени бирине келтирип тюшюрдю. Сумкасындан башха хапчугу болмагъан жаш, аны босагъасындан атлап, бек иги номерни берирлерин изледи. Администратор къыз аны отоууна дери ашырып, ачхычларын да къолуна тутдуруп кетди.

Жюгюн да полгъа атып, Мурат ундурукъгъа ауду. Жангы жашауун къалай бла башларгъа билмеген жашны сагъышланы кезиулю толкъуну бийледиле. Къадарында арт беш жыл, къалай эсе да, бир бетлидиле, бир тюрсюнлю. Кюрешип ол кесекде жюреги къууаннган бир кюнню окъуна тюшюралмады эсине. Уллу шахар, уллу ахчала, терк озгъан заман…Жаланда ала суратланадыла мыйыда.

…Бираз солуп, Мурат жууунургъа атланды. Андан сора  жашау бир кесек жарыкъ бояулу болду. Кийинип, орамгъа атланыргъа къарыу тапмай, ол телефонун алып, жангыдан ундурукъгъа ауду. Анда ол кезиулю мингинчи кере Халиматны номерин ачды. Алай сёлеширге уа энтта да базынмады.  Къоркъуу ичин алып, сууукъсурагъан окъуна этди. Мурат биледи, беш жыл озгъанлыкъгъа, ол номерин алышындырмагъанын эм аны сёлеширин сакълайды. Энди аланы араларын мингле бла километрле айырмайдыла, болсада кесини терслигин сезиу а жашха тыйгъычды.

Телефонун тинте, ол школ тенги Ахматны номерин тапды. Байламлыкъ жюрютмеген эсе да аны бла арт жыллада, кёрюп, хапар айтыргъа уа бек сюе эди. Бютюнда бег а Халиматны юсюнден да бир зат эшитирге излей эди жюреги.

- Не иги этдинг сёлешгенинги.  Кел, бир-эки сагъатдан кёрюшейик,- деп, Ахмат Муратны мутхуз кюнюн жарыкъ этди.

Заман жете, жаш белгилеген жерлерине келди. Кёп да мычымай а Ахмат да.  Кёпден бери тюбемей тургъан тенгле къызыу саламлашым, олтурдула. Иги кесекни туугъан жеринден кетип тургъан тенгини жашауундан хапар билирге сюйген Ахмат анга бир талай соруу берди.

- Тюз этгенсе юйюрленмегенинги тышында. Кёп да соза турмай, биз санга да кесибизни къызладан бирин къурап къоябыз, жарсыма, -деди ол ышара-ышара  Муратха.

- Манга ким болса да керекмейди. Манга Халимат керекди жангыз да, -деди ол.

Тенгинден аллай жууапны аз да сакъламагъан Ахмат, бираз абызырагъан да этип:

- Да Халиматны бир ыйыкъдан тою болады,- деди.

Ол такъыйкъада Муратха заман тохтап къалгъанча кёрюндю.

- Къалай бир ыйыкъдан? - деп сорду ол.

Сора Ахмат анга:

- Анда терслик жокъду. Ол сенден да, жашаудан да тюнгюлюп бергенди ыразылыгъын тойгъа. Анча заманны ичинде бир кере окъуна сёлешсенг не боллукъ эди?-деди.

- Ал кезиуде сёлешип тургъанымда бир да телефонну алдыралмагъанма. Ол мени эсинден, жашауундан да къырып кетергенча жюрюте эди кесин. Аны тёгерегинде менден сора да айланыучу эдиле жашла. Аладан бири бла насыплы болургъа сюйгенча ангылагъанма мен аны  ол кезиуде халин… Кёзюм бла да кёргенме, айтдырмай къоймай эсенг, - деп ахтынды Мурат.

- Не кёргенинги манга да бир туура этсенг а… Алай, мен ангылагъандан, сен ишни  болумун толусунлай билмейсе, - деди Ахмат.

- Кёргенимден артыкъ нени билирге керекме? Мен Халиматны иши таба жууукълаша келгенимде, ол Зарифни къолундан гюл къысымны да алып, машинасына олтуруп кетгенди. Артда эгечим Нюржан да айтхан эди ол менден жашырын аны бла тюбешип, барыргъа да сёз бергенин, - деди Мурат.

- Сен хар нени да билмейсе.  Халиматны сени аллынгда экиге айланнган эгечинг нек аман бетли кёргюзтгенин бюгюннге дери ангылаялмагъанса, къарайма да. Айтдырмай къоймай эсенг, Нюржан Зарифни бек сюйгенди. Аны эсинде уа жаланда Халимат эди. Ариу къызны сенден башхала да жаратхандыла, ахшы жаш... Сора эгечинг а анга ачыугъа Халиматны сындырыргъа излеп, сени башынгы да хайран этген эди. Къадары сюйгенича къуралмагъаныны сылтауун ол Халиматда кёрюп, аны кесини жаууна санагъанды. Насыплы болуругъузну да ол андан сюймегенди. Ол кюн а Халимат Зарифден ызындан андан кёп айланмазын тилеп, жаланда сени бла юйюрлю болургъа дегенин ангылатып айырылгъан эди, - деп Ахмат, тенгини кёзюне къарады. 

Эшитген затларындан башы бир кесек огуман болгъан жашны кёз аллына битеу жашауу, зырафына кетген кюнлери келдиле. «Ол сени алдап, Зарифден багъалы саугъала алгъанлай турады. Сен а бир жукъ да кёрмеген жубураннга ушайса… Къачан акъыл жыярыкъса? Андан сора къызмы къуругъанды дунияда?» Эгечини бу сёзлерин ол бир да унуталмайды.  Алагъа таяна Халиматны да жюрегин къыйнап, сындырырдан да артха салмай кетгенин мыйыдан кетерир ючюн ол бюгюн битеу мюлкюн да берлик эди. Алай, не амал… Акъгъан сууну артха къайтарыргъа биреуню да къолундан келмегенди. 

Ахмат шуёхуну халин ангылагъанда, бир аз жаны ауруду.

- Озгъан жауунну жамычы бла къуумайдыла. Тюберсе энтта да жашаунгда жюрегинг жаратхан адамагъа, - деп, ол аны жапсарыргъа кюрешди.

- Къачанды той? – деп, Мурат тенгин хыны бёлдю.

Ахмат абызырап:

- Не этесе?- деди.

- Мен Халиматны кёрюрге керекме,- дегенни айтып, ол  жеринден турду.

Тенги аны къатылыгъына сейир  болду. Алай болушургъа уа сёз берди.

Экинчи кюнню эрттенлигине Мурат кючден чыкъды. Ахмат анга сюйгенинден хапар билдиририн сакълагъанча, ол алыкъын жашауунда бир затны да сакъламагъанды… Заман кюн тюшге жетеди, алай шуёху уа сёлешмейди. Андан ары тёзюмю къуруп, ол кеси сёлешди.

- Бусагъат келеме, - деп, Ахмат телефонну терк салды. 

Бир сагъатдан отоуну эшиги къагъылды. Жаш эшикни ачаргъа ашыкъды.

- Халимат? Сен?- деп, Мурат болмагъанча абызырады.

- Кирирге боллукъмуду?- деп сорду къыз.

Ауузундан сёз чыгъаралмай, ол кёзю бла кёргюзтдю. Къыз ётюп, шинтикге олтуруп:

- Сени манга сёзюнг барды дегенди да Ахмат, не айтыргъа излегенинги эшитирге келгенме, - деп,  ол суху сёлешди.

- Къалай жашагъанымы окъуна билирге сюймеймисе сени бла айырылгъаныбыздан сора?- деп, Мурат сёзюн къалай башларгъа билмей абызырады.

- Не медет озгъан кюнлени эсгериуден. Кертисин айтханда, мен жаланда сени кёзюнге къараргъа келгенме, -деген сууукъ сёзлери Халиматны аны сейирге къалдырдыла.

Сюйгенин кёргенлей татлы эсгериулеге батаргъа хазыр жашны бу сёзле къанатларын къыркъдыла.

- Эсингдемиди,- деди къыз, - мени къалай сындыргъанынг? Кёп сакълагъанма мен бу такъыйыкъаланы… Санга айтыр сёзлерими тап тизип, кюзгю аллында кёп кере къайтаргъанма. Аланы жюрегимде болгъан сюймеклик айтдыргъанын шёндю ангыладым. Шёндю уа, нек эсе да, бир сёз да айтырым келмейди. Сюймеклик ёлюп, жюрек тынчайгъанын эшикни ачханынгда сезген эдим. Некях этерге келгенлеринде экили болуп, къыйналып тургъанма. Алай, Аллах манга сабырлыкъ берип, мындан ары жашаууму тюз къурар онг тапдырды, - деп Халимат къобуп тебиреди.

- Сени жюрегинги къыйнагъаным эсимдеди. Кеч. Манга сенден сора башха керекмейди. Эрге бараса деп эшитгенимде, шашаргъа аздан къалгъанымы Ахмат кёргенди. Этме терс атлам. Билеме, сен аны сюймейсе …-деди жаш.

- Мен биреуню да сюймейме, ол санда сени да. Алай ол адам сенича таш сёзлю тюйюлдю. Ким биледи, заман бара баргъанда юйренирме анга да. Сени тургъанма да сюйюп. Мындан ары мени излеп къыйналма. Жюзюгюнгю да ал, - деп, Халимат аны сумкасындан чыгъарып, столгъа салды.

Муратны отоугъа къызны ызындан жабылгъан эшик къайтарды. Аз да сакъламай эди ол Нальчикге атлана, уллу сюймеклик былай бошаллыкъды деп. Бир такъыйкъадан а аны сагъышларындан орамдан эшитилген ачы машина таууш сагъайтды. Терезеге суху атлап, тышына къарагъанында,  аны кёзю жолда атылгъан къызыл сумкагъа илинди... Ол сагъатлай Мурат тышына жанын атды.

- Аллыма къайдан чыгъып къалгъанын ангылаялмагъанма. Эслегенимде уа кеч эди…- деп, машинаны иеси башындан тутуп, жол жанына чёкдю. 

  - «Скорыйни» чакъырыгъыз , - деп къычырып, Мурат Халиматны кёкюрегине къысды.

Докторла терк жетип, къызны больницагъа алып кетдиле. Жаш да сюйгенини къатындан тепмей, биргесине тебиреди. Аны къыстау операциягъа алдыла. Тёрт сагъат чакълы баргъан заман,  Муратха бошалмагъан ёмюрча кёрюндю…

- Сиз кимисиз саусузну? -деп сорду медсестра.

- Эриме. Неди? Къалайды хали?-деп, жаш медсестраны къатына ашыгъышлы жанлады.

-  Бусагъат доктор нени да болушунлай айтыр. Ары дери уа бу документлени толтура туругъуз, -  деп кетди. 

 Ол кезиуде ангылады Мурат Халиматны юсюнден бир зат да билмегенин. Сора Ахматха сёлеширге эсине тюшдю. Алай отоуундан телефонсуз чыкъгъанын ангылап, врачны сакълап олтурду. Ол бир кесекден операционныйден кёрюндю.

- Битеу амалыбызны хайырланнганбыз. Хали осалыракъды. Жаланда заман кёргюзтюрюкдю нени да. Сизге уа тёзюмлюк, - деп кетди доктор.

Ючюнчю кюнню ингирине къыз кёзюн ачды. Реанимацияда ишлеген медсестра чыгъып аны уллу саугъаныча билдирди Халиматны жууукъларына.

- Мурат а кимди? Жарым сагъат болады ол аны атын айтханлы… Биреуге кирирге болады да, сюе эсегиз кийирирме, - деп, сорду медсестра. 

Къызны ахлулары ыразы болмасала да, Мурат реанимациягъа ашыкъды. 
Аны кёрген Халиматны кёз жашлары тёгюлдюле. Ол тюнюмю огъесе тюшмю болгъанын ангылаялмай, бир аз турду. Сора Мурат къолундан тутуп, бармагъына жюзюкню салгъанда, кесин насыплыгъа санап, жашаргъа сюйгенине тюшюндю.