Къышны аурумай чыгъар амал бармыды?

Соруу:

- Сууукъла жетдиле.Дарман салыу саулукъну бузамыды? Не зат этерге билмей, арсарлы болуп турама. (Джамиля, Нальчик шахар)

Окъуучубузну  бу соруууна жууап Нальчик шахарда Инфекция ауруулагъа эм СПИД – ге къажау араны врачы Аппайланы Шамиль бергенди.

-Сёзсюз, прививка этдирирге керекди. Нек дегенде, ол аурууну къыйын формасына кёчмезге болушады. Бусагъатда прививкалагъа къажау кампанияны мен бек терсге санайма. Ала бек хайырлы эм керекли затладыла. Гриппни юсюнден айтханда, ол бек къоркъуулу затды, нек дегенде аны ызындан кёп тюрлю проблемала чыгъаргъа боладыла. Адамны иммунитети къарыусуз эсе, неда врачха бармай, кеси аллына багъылыргъа кюрешсе, гриппни ызындан башха ауруула чыгъадыла.Аны себепли гриппни хорлар жаны бла дунияда кёп  тинтиуле  бардырыладыла.Британлы эм бельгиялы алимле гриппге къажау жангы вакцинаны клиникалада сынау бла байламлы тинтиу ишлени бардырып башлагъандыла. Ала муратларына жеталсала, бизге ёмюрден ахыргъа дери жаланда бир кере прививка этилирикди, алай бла уа ёлюмлю «испанка» арталлыда тиймезча боллукъбуз.

Къыш жетди, аны бла бирге уа  халкъгъа азап чекдириучю грипп ауруу да. Битеу дунияда да анга къажау кюрешде хайырланылыучу вакцинала, Саулукъ сакълауну битеудуния организациясыны излемлерине кёре жыйышдырылып, хазыр этилип турадыла. Прогнозла тюз белгиленирлери ючюн, гриппни аралары битеу дунияда къуралгъандыла, мингле бла алимле къаллай вирусла чыгъарыкъларына, къалайлада жайыллыкъларына сакъ болуп, къарап турадыла. Ол уллу система барысы да вирусла кёп тюрлюле болгъанлары, хауа болумла бла бирге тюрлене-тюрлене тургъанлары ючюн къуралгъанды эм бек кёп иш тамамлайды.

Шёндюгю вакцинала барысы да  белокланы ферментлерини мурдорларында жарашдырыладыла: бизни чархыбыз, кесинде аланы къурутур ючюн, антителоланы чыгъарады, ала уа кертида вирусну ёлтюредиле неда бек къарыусуз этедиле. Алай ол белокла хар жыл сайын тюрленедиле, ол себепден а вакцинаны да жангыртыргъа тюшеди.

Бу арт жыллада алимлени хазна тюрленмеучю М2 белокну да «къолгъа юйретирге» къолларындан келгенди. Бу белок вирусну «А» тюрлюлерине жабышып айланады.Алайды да, М2 белокну хорлагъанларыны хайырындан алимле озгъан жылны ахырында вирусланы «А» тюрлюлерини барысына да къажау аламат вакцинаны чыгъаргъандыла. Грипп аурууланы, ол санда «испанканы» да, бек кенг жайылыуларыны баш сылтауу вирусланы «А» тюрлюлери болгъанларын эсге алсакъ, алимлени башда айтылгъан жетишимлерини магъанасыны къыйыры-чеги болмагъанын барыбыз да ангыларгъа керекбиз. Шёндю уа ол вакцинаны сынау бла байламлы тинтиулени экинчи кезиую бардырыла турады. Онла бла жылладан бери тинтиу ишлени бардыргъандан сора вирусологла «А» эм «В» тюрлю вирусланы барысыны да ичлеринде тургъан, арталлыда тюрленмеучю бир белокну ачыкълагъандыла. Аны магъанасы да бек уллуду, нек дегенде «В» тюрлю грипп кёбюсюнде «А» тюрлю грипп бла бир кезиуде бек кенг жайылып, халкъны бек къыйнайды.

Бу тюрлю сынаула жетишимли бошалсала, адамлагъа прививканы экинчи кере этерге керек боллукъ тюйюлдю, вакцинаны чыгъарыучу предприятияланы ишлери да иги кесекге женгилленирикди, «къанатлы грипп» дегенча къыйын аурууладан арталлыда къутулургъа онг табыллыкъды. Тинтиучюлени  оюмларына кёре, жангы вакцина грипп ауруудан,  полиомиелитден бла чечекденча, арталлыда къутулургъа болушурукъду.

Тауушлукъ вакцина сынауладан ётгюнчю уа, кесигибизге дарман салдырыргъа керекбиз - гриппни жайылыууну кезиую башланнганды.Андан жыл сайын дунияда бир миллионнга жууукъ адам ёледи. Жашауубузгъа къоркъуу тюшюрмейик!