Неден да багъалы акъыл кёреме!

Сюйгенинг бла къошда да жаннетдечады деп, оруслуланы бир сёзлери барды. Ол «къошну» хар керекли заты болса, сен кесинги керти да насыплыгъа санаяллыкъса. Алай андамыды жашауну магъанасы?

Мени тамата эгечим, аскер училищеде окъугъан курсант жашха эрге чыгъып, ол окъууну бошап, кичи лейтенант болгъанлай а, ишлерге уа Узакъ Востокга кёчедиле. Телефон бла терк-терк сёлешип да турала болмаз эди, алай ай сайын письмо жазгъанды. Аладан биринде ол былай жазгъанды: «Эгешчигим, жашау саулайда бир уллу, къыйыры-чеги болмагъан базарды. Анда кесинги не къадар багъа сатсанг, ол къадар насыплы боллукъса. Ансы, айыу куркасыча, бир мюйюшге тыгъылып, къачан ким капек келтиреди деп сакълагъандан хайыр жокъду».

Манга ол заманда онжети жыл толгъан эди. Эгечими оюму тюз болгъанына ишексиз эдим. Тенг къызларымы оюмлары да эгечимикинден узакъ кетмегендиле. Жаш тилей келди деген хапар чыкъса арабызда, биринчи: «Неси барды?»-деп соргъанбыз. Кесибизни кимден да кёп билгенлеге, акъыллылагъа санап.
  
Кеси акъылыбызны тюзге санар ючюн а кёп керек тюйюл эди. Мени атама бла анама къарагъан да тамам эди. Экиси да бир бирни бек сюйгендиле, бюгюн-бюгече да бир бирсиз болалмайдыла. Экиси да бийик билим берген окъуу юйледе устазлыкъ этедиле. Сюйген ишлерине жанларын бергенликге, юйюбюзню ичинде обояланы жангыртыргъа окъуна къолайлары жетмейди. Мен а эрикген эдим ол жарлылыкъдан.

Жыл саным жыйырмадан атлагъанда, бир жашха тюбейме. Бек намыслы таулу юйюрден, атасы бла анасы элде жашагъан. Бир-эки кере тюбешгенлей окъуна, кесиме аны бла насыплы болаллыкъ тюйюлме дейме. Не бераллыкъды манга жаш устаз? Жайда, къышда да жангыз бир костюму бла айланады, аны тешсе уа, бир джинсы кёнчеги. Улоуу, фатары жокъ. Не айтханымы да жерге салмай этеди. Окъугъан жериме кюннге бир ненча кере келип, мени сюйгенин айтмай къоймагъанды.

Атам бла анам да Асхатны бек жаратхандыла. Къаллай фахмулу, адепли жашды деп, эсгертгенлей тургъандыла. Кертиси бла да, бир хатасы жокъду, хуржуну жукъады ансы. Бизни бу «сюймеклигибиз» юч жылгъа созулгъанды. Алай мен а бир бай, ариу, бизнесмен жашны сакълагъанымы къоймайма. Излегенинге тюбетип, сени бир сынайым дегенча, Аллах мени керти да аллай жаш бла тюбетеди. Кесими бек насыплыгъа санайма. Саулай дунияны манга табыннган, мени насыбыма сукъланнган окъуна сунама. 

Даниял эди аны аты. Ал кезиуледе ол да мени сюйгенин жашырмайды. Не айтдыраса, сау дунияны мени аякъ тюбюме салыргъа сюеди. Насыбымы чеги жокъ эди. Багъалы саугъалары башымы тёгерек окъуна айландыргъандыла. Тенг къызларымы: «Неси барды?»-деген сорууларына, манга неден да хычыуун кёрюнюп, неси болгъанын санаргъа бек сюйгенме.Атам бла анам артыкъ ыразы болмасала да, Даниял бла мен бир юйюр къурайбыз. Андан бери тёрт жыл озду. Тарыгъыргъа да кереклиси болмаз жашауумдан. Юч къатлы юйде турабыз, жашчыкъ бла къызчыкъ  ёседиле.

Биринчи кюнден окъуна къайынларым манга артыкъ жарыкъ тюбемегендиле. Билген амалларын  аямай, арабызны сууукъ этерге кюрешгендиле. Ал жыллада ала айтхан бир заманда да болмазлыгъына, жашлары меники болуп къалгъанына ишексиз эдим. Бюгюнлюкде ол затла эсиме тюшселе, къысха акъыллылыгъымы ангылап, кеси кесимден кёлюм чыгъады.

Нем да барды, насыбым а - жокъ. Энди Даниял манга саугъала этгенин да унутханды. Ингирликде кёбюсюнде юйюне, юй бийчесине, сабийлерине кереклисин да.  Анда-санда келсе да, бек сууукъду арабыз. Сабийлери бла ойнап, заманын ётдюрюп, мени уа эслемегенча этип къояды. Жюрегим не бек сынса да, жилямукъларымы уа анга кёргюзтмейме. «Кеси жыгъылгъан жаш жилямайды»,-дейдиле да, тёземе.

Алай анамы жюреги нени да сезеди. Бек инжиледи. Даниял да ичинден «Излегенинги тапханса!» - деп, кёл кенгдире уа болурму? Къайынларым да кёл кенгдире болурла. Алай эсе да, тюздюле. Мени Даниялны байлыгъы акъылымы, эсими да алып, аны ич дуниясын сезалмай, сезеригим да келмей къалгъан эдим. Бюгюнлюкде уа тенг къызларыма чийими билдирирге да уялама. Ала менича ахча «мишегенни» излемей, бири журналистге, бири да врачха эрге чыгъып, керти да насыплы болуп жашайдыла.

Мени бу жазгъанымы окъуп, бирле айып да этерле, ангылагъанла да болурла. Эки сабийинг, юйюнг бар эсе, не ауруу керекди, деп ачыуланнганла да чыгъарла. Алай аланы да ангылайма. Манга быйыл 30 жыл боллукъду. Аны бла жашаууму тауусулгъаннга санапмы къояйым? Бу эки балама саулай жашаууму жоралап къояргъа хазырма, алай мен аладан мени атам бла анам менден кёргенлеринден кёп кёрмем. Юйдегили болурла да кетерле. Мен а жангыз къалырма, кишиге керек болмам.

Энди бюгюн бу ырысхыны не этейим? Мени насыбымы урлагъан байлыкъдан  манга не тюшсюн?

Даниял а къайры кетип къалды дерсиз. Ол Нальчикден ары-бери кетмегенди. Жыйырмажыллыкъ къыз бла юйюр къурагъанды, кёп болмай анга къызчыкъ да туугъанды. Насыплы болсун. Мен аны да терслемейме. Жаланда кесим терсме. «Жашау саулайда базарды, уллу базар. Кесинги не къадар багъаракъ сатсанг, ол къадар насыплы болурса!»- деген сёзлени терк-терк эсгереме. Энди кесими бек акъыллыгъа санаялмайма. Алай ол мени жыл санымда байлыкъны излеген жарлыды деп, иги жашланы намыслары бла ойнап, бырнак этерге кёлленнген къызланы кесим сынагъан жангылычдан сакъларгъа сюеме. Неден да багъалы акъыл кёреме!