«Депутатха туугъан журту ючюн къайгъыргъан адамла келедиле»

21 апрель - РФ-ни Жер-жерли самоуправление органланы кюню

Уяналаны Рамазанны жашы Азрет Къашхатауну жер-жерли самоуправление советине башчылыкъ этеди. Ары дери уа ол шахарны администрациясыны таматасы болгъанды. РФ-ни Жер-жерли самоуправление органларыны кюнюню аллында биз Азрет бла бу эки ишни араларында башхалыкъланы, муниципал органлада депутатланы магъаналарыны бла Къашхатауну депутатлары тамамлагъан жумушланы юслеринден ушакъ бардыргъанбыз.

-Азрет, сен Къашхатауну администрациясына башчылыкъ этгенсе, энди уа жер-жерли самоуправленияны депутат советини таматасыса. Бу эки къуллукъну арасында башхалыкъны ангылатсанг эди.

- Бу соруугъа жууап «Жер-жерли самоуправленияны юсюнден» 131-чи номерли федерал законда барды. Анда айтылгъаныча, муниципал къуралыуну депутатын ол жерде жашагъан халкъ сайлайды эмда айырылгъан инсан жамауатны сейирлерин къоруулайды.

Законда «эл жерле», «шахар округла» эмда «шахар маталлы элле» деген ангыламла бардыла. Элледе администрациягъа депутат корпусха да таматалыкъны бир адам этеди. Алай шахарлада, Къашхатау, Залукокоаже дегенча шахар маталлы элледе бу эки орган башхадыла.

Биринчиден, администрация. Ол толтуруучу власть органды, анга менеджер дерге да боллукъду. Жер-жерли самоуправление уа законла чыгъарыучу – представительный органды.  Башхача айтханда, жеринде жамауатны сейирлерин къоруулайды, аны атындан оноула чыгъарады. Энтта бир энчилик – депутатланы халкъ айырады. Администрацияны башчысын а, конкурс бардырылып, депутатла сайлайдыла.

Алай эки органны да баш борчу адамлагъа ырахматлы болумла къураргъады. Ахыр кезиуде Къашхатауда кёп жумушла этилгенлерин айтыргъа сюеме: сабий сад ишленнгенди, эскисини мекямы тынгылы жангыртылгъанды, спорт комплекс ачылгъанды, спорт майданла бардыла, Маданият юйню тапландыргъанбыз, жолла тийишли халгъа келтирилгендиле. Дагъыда адамлагъа юйле ишлетирге жерле юлешиннгендиле, аланы аллына суу тартылгъанды.

- Муниципал органлада депутатланы къаллай борчлары, жууаплылыкълары бардыла?

- Бизни халкъ сайлагъанды да, адамларыбызны сейирлерин сакълайбыз.  Сёзге, жаш юйюр жашау болумларын тюрлендирирге сюйюп, «Жаш юйюр» программагъа кирирге сюйгенин билдиреди. Неда кёп сабийли юйюрле жер излеп келедиле. Ма аллай излемлени жалчытыргъа жууаплыбыз. Энчи комиссияла къуралып, тилекле законлагъа келишгенлерин бла къалгъанларын сюзедиле, ол жаны бла тийишли оноула чыгъарадыла.

Энтта бир магъаналы жумушубуз – бюджетни къурау эм сюзюудю. Къашхатаугъа жылгъа бёлюннген ахчаны жолланы тапландырыугъа, культурагъа, спортха, башха жумушлагъа     администрация юлешеди, алай аны къабыл депутатланы къаууму кёреди.  Анга тюзетиуле, тюрлениуле кийирирге эркинлигибиз барды.

- Къашхатауну депутатларыны къауумуну юсюнден айтсанг эди.

- Анга тири, онглары болгъан, къолларындан келген жашла киргендиле. Оноу чыгъаргъан бла бирге ишлени тамамларгъа да керекди. Бюджет хар кемчиликге да жетишмейди, аны ючюн кесибизни амалларыбызны да хайырланыргъа тюшеди.

Былайда Темиржанланы Кязимни белгилерге боллукъду. Ол бизнес бла кюрешеди. Орамладан биринде мен Къашхатаугъа башчылыкъ этген замандан бери канализация тарталмай тура эдик, тюрлю-тюрлю сылтаула бла. Быйыл а Кязимни хайырындан бу ишни ахырына жетдиргенбиз. Ол адамла бла сёлешип, ыз бахчасы бла ётеригине унамагъанлагъа ангылатып, бу ишни тамамлагъанбыз. Алай бла сау микрорайоннга канализация тартылгъанды. Халкъ анга бек ыразыды.

Чатталаны Марат да депутатды. Ол Черек районда ДРСУ-гъа башчылыкъ этеди. Машина, трактор, грейдер берип, зыгъыр келтиртип, ненча орамны тап халгъа келтиралгъанбыз. Бир жумушха да угъай демейди.

Этезланы Мухаммат да Къашхатауну депутатыды. Аны бла бирге Черек районну жер-жерли самоуправление органына башчылыкъ этеди. Ол да къарыусузлагъа, жашау болумларын игилендирирге керек болгъанлагъа онг тапдырады.

Алгъаракълада марафон къурап, энчи аскер операциягъа къатышхан жашлагъа болушлукъ эталгъанбыз. Жандауурлукъ жюкню къураугъа депутатла да тири къатышхандыла. Районну администрациясыны таматасы Къулбайланы Алан бла Запорожьеге баргъанбыз, жашлагъа тюбегенбиз. Энтта керекли затланы юслеринден айтхан эдиле да, артха къайтханлай, аланы да мажарып, ызына ашыргъанбыз.

Депутатланы хар бири юсюнден да айтыргъа боллукъду ыспас сёзлени. Ала  къагъытланы ары-бери салып,  къол кётюрюп тутургъа келмегендиле,  жамауатха, жашагъан жерлерине хайыр келтирир мурат бла ишлейдиле.

- Депутатха жангы адамламы сайланыргъа керекдиле, неда къайтарып биреуленни сайлап тургъанмы хайырлыды?

- Къашхатауну депутат къауумуна 15 адам киреди. Хар айырыулада да, бек аздан, онусу алышынады.  Жаш адамларыбыз да бардыла. Ала алыкъа ишни болуму бла шагъырейленедиле, юйрене турадыла. Мен акъыл этгенден, жеринде депутатны жашау сынауу болургъа керекди. Болсада жангы оюмла, башламчылыкъла да магъаналыдыла.

- Сессияла къалай ётгенлерин айтсанг эди.

- Болумгъа тийишлиликде, юч айгъа бир кере жыйыладыла депутатла. Анда уа соруула тюрлю-тюрлюдюле, асламында жер бла байламлыдыла Сёзге, жерни коммерциялы жумушлагъа хайырланыргъа дегенде, аны категориясын алышыргъа керекди. Ол жаны бла оноуну   депутатла Генпланны жорукъларына кёре чыгъарадыла сессиялада.

Шёндю ич туризмни айнытыугъа уллу магъана бериледи. Черек районда айбат жерлеге адамла кёп келедиле: Огъары Малкъаргъа, Чирик кёллеге, Бызынгыгъа. Чирик кёлледе шёндюгю туристлени излемлерине келишген солуу жерни къураргъа белгиленеди. Аны проекти да хазырды. Алай туризм кластер амал бла айнытылады да, жолда ётгенлеге кафе, тюкен дегенча солуу жерле къурап, биз да бу ишге къатышаллыкъбыз.

- Бирле депутатлагъа кёп ахча тёленнген, бир уллу льготалары болгъан сунадыла. Ол алаймыды?

- Угъай, депутатла, жер-жерли самоуправление органны башчысы да хакъ алмайдыла, ол жамауат къуллукъду. Сора нек итинедиле айырылыргъа, деп сорургъа боллукъса. Депутатха тири, элинде болумну игилендирирге сюйген, жашагъан жери ючюн къайгъыргъан, жууаплылыкъны сезген адамла келедиле.

- Сени биягъы Къашхатауну администрациясына башчылыкъ этерге чакъырсала, барлыкъмыса?

- Мен эки болжалны ишлегенме, жетерик болур. Шёндю сюйген ишим бла кюрешеме – Спорт школгъа башчылыкъ этеме. Анда уа мингден аслам сабий жарау этедиле, 36 тренерибиз бардыла. Футбол, волейбол, карате, аскер къол тутуш, тутушуу, бокс, ауур атлетика бла кюрешедиле. Бассейнибиз барды да, жюзерге юйренедиле.

- Биз Жер-жерли самоуправление органлада ишлегенлени кюнюню аллында тюбейбиз. Коллегаларынга, газет окъуучулагъа къаллай алгъыш этерик эдинг?

- Тау жерледе эллени башчылары, депутатла бир бирибиз бла байламлыкъла тутабыз. Халкъны жарсыуларын тамамлау жаны бла мадарла бардырабыз, къолубуздан келгенича.

Элни таматасы, депутатла адамлагъа жууукъдула, ишлери къыйынды. Алагъа тёзюмлюк тежейме. Онгларыбыз кёп болсунла, туугъан журтубузну айныталырча, бизге тилек бла келгенлеге себеплик эталырча.