Маданиятны айнытыугъа къайгъыргъанла

Жырла, ариу макъамла, тепсеуле хар миллетни да энчилигин кёргюзтген шартладыла. Алай халкъ аланы  айнытмаса, эс бурмаса, ёмюрлени жыйылып, тёлюден тёлюге сакълана келген хазна  тас болуп барлыгъы баямды. Хар халкъны да аллай усталыгъын сакълаугъа, сабийлени фахмуларын айнытыугъа себеплик этген а   Искусстволаны  Шимал-Кавказ къырал институтуду. 

Махкеме  1990 жылдан бери ишин бардырады. Ол Шимал Кавказда аллай ызда  жангыз болгъаны ючюн, бери башха республикаладан, округладан да кёп адам келип окъуйду. Мында  бир ненча  факультет ишлерин бардырадыла. Алада болумну юсюнден биз  институтну билим бериу жаны бла проректору, Дагъыстан Республиканы маданиятыны сыйлы къуллукъчусу Мусабег Ахмедагаев  бла сёлешгенбиз.

Заманны баргъанына, тюрленнгенине кёре  вузда жангы факультетле да ачыладыла.  Институтда фортепиано, оркестр, духовой, къыл къобуз инструментле, миллет къобуз, тепсеу, дирижёр, жыр, актёр фахму, телевиденияны бла кинону режиссурасы,  социал-маданият иш, музыка билим бериу  бёлюмле  бардыла. Эндиге дери бу усталыкъланы  бир бирлеринде жангыз бакалавриаты окъургъа жарагъанды, быйыл  магистратура да ачылгъанды.  Быйыл бир жерге тёрт адам келгенди. Алай бла факультетледе  бюджет жерле толгъандыла.

Институтну кесини энчилиги болгъаны да белгилиди.  Башха  окъуулада студентле  жангыз ЕГЭ-ни хайыры бла кирип къаладыла. Мында,  аны бла чекленмей, музыка жаны бла да билимлерине  къаралады. Беш тюрлю экзамен  бериледи, ол санда  музыканы тарыхы, сольфеджио да.

Аны ючюн бери жаш адамланы  кёбюсю  не  музыка школда  неда  училищени бошап келедиле.  Болсада  институтха, искусство жаны бла окъургъа амаллары болмай, алай кеслерини фахмуларын сынаргъа сюйгенлеге да  ыразыдыла. 

- Музыка школда окъургъа онг чыкъмагъанлай, алай тамаша фахмулары болгъанла да бардыла.  Алагъа да мында окъуп, билимлерин ёсдюрюрге амал чыгъады. Тышындан къарагъаннга  мында окъугъан женгил да кёрюне болур. Алай ол тынч болмагъанын билдирирге сюеме. Студентле сайлагъан ишлерин, керти да, кёллери бла сюйгенлери баямды. Нек дегенде бери келирлерини аллында кёбюсю музыка школда  беш неда жети жыл окъуйдула. Ызы бла училищеде тёрт жылны.  Андан  сора мында бийик билим  алыргъа, усталыкъларын ёсдюрюрге онг болады. Кёпле ызы бла  илмуланы кандидатлары да боладыла.  Сёз ючюн, фахмулу жашыбыз Малкъарланы Мурат  бу бёлюмде  онжети жыл окъугъанды. Бюгюнлюкде да институтну айтхылыкъ  устазларындан бириди,- дейди ушакъ нёгерибиз.

Институтха керти да аламат ёню, музыканы иги ангылагъан  жашла бла къызла келедиле.  Алай студент,  жангыз фахмусуна ышанып, тири кюрешип турмаса, анга ёсген къыйын боллукъду.  Искусствода керти да иги жетишимлиле эринмегенлей билимлерин, фахмуларын  ёсдюрюп тургъанла болаладыла, деп  чертеди проректор. Мында аламат окъугъанла  кёпдюле иги стипендияла  алгъан студентле  да аз тюйюлдюле.

Студентлеге окъууда, теориядан сора, практика да керек болгъаны баямды. Мында окъугъанладан бирлери  биринчи курсдан ишлеп башлагъанларын да айтады Мусабег Медагаевич.  Ол  а бизни республикалада миллет тепсеулеге,  музыкагъа уллу эс бурулгъаны бла байламлыды. Окъуудан сора кёбюсю школлада, тюрлю-тюрлю кружоклада сабийлени ариу аякъ бюгерге, жырлагъа, миллет къобузда, фортепианода согъаргъа юйретирге барадыла.  Телевидение бла кинону режиссурасында окъугъанлагъа уа кинола, фильмле алдырыргъа мадарла этедиле.

Андан сора да,  2016 жылдан бери институтда музыка кадет корпус ишин бардырады.

- Аны ачылгъанына институтну ректору  Рахайланы Анатолийге ыразылыгъымы билдиреме. Россейде аллай жангыз тёрт корпус барды - Химкиде, Краснодарда, Санкт-Петербургда, сора бизде. Быйыл биринчи выпуску да болгъанды. Аны онеки адам бошагъанды. Экиси бизге окъургъа киргендиле, бири уа  Саратовда консерваторияда окъуйду. Кёбюсю да аскер  оркестрледе ишлейдиле, - дейди ол.

Кадет бёлюмге ариу ёнлерине, фахмуларына къарап сабийлени тёртюнчю классдан   аладыла.    Аны себепли кеслерин сынаргъа сюйгенлеге  келе тургъан жылда ахшы  амал боллукъду.  Ары жангыз бизни республикадан угъай, битеу Шимал Кавказдан келирге  онг барды.  Сабийлени жашар жерлери,  бир кюннге беш кере азыкълары да болады. Быллай окъуу жер аны  фахмусун айнытыргъа иги  себеплик этгенин, билимин ёсдюрюрге болушханын белгилерчады.

Институтда  хар не да  жаш адамла  абызырамазча, окъууларына кёллерин берип кюреширча  этилипди.  Педагогла   барысы да бийик билимлери болгъан  жарыкъ  адамладыла. Хар сабийге да энчи эс бурадыла, аланы фахмуларын ёсдюрюр ючюн  къыйынларын аямайдыла.   

Институтну  арбазында  студентле жашарча юй да барды, республиканы узакъ эллеринден, башха регионладан келгенлеге  анда турургъа амал бериледи.