Къол ызы къайда да ангылашыннган

Уста Мокъаланы-Текуланы Динаны танымагъан республикада эм андан тышында да хазна адам болмаз. Таулу кийизле этиу жаны бла кюрешгенлени араларында ол бюгюнлюкде бек фахмулуладан бирине саналады. Тюрлю-тюрлю даражалы маданият фестивальлада, кёрмючледе да  Динаны ишлерине ары келгенле аслам эс бёледиле.

Ол кюз артында Ставропольда бардырылгъан Россейни Юг регонларыны маданият эм спорт фестивалында да малкъар халкъны миллет хазнасын ачыкълагъан кийизле къалай этилгенлерин мастер-класслада кёргюзтгенди.

Адамла алагъа аслам жыйылгъандыла. Таулу кийизле къалай этилгенлери кёплеге сейир эди.

Бу кюнледе биз Дина бла тюбеп, таулу тиширыула эрттеден бери да кюреше келген кийизле бла ол жашауун къалай байлагъаныны юсюнден ушакъ бардыргъанбыз.

Уста айтханнга кёре, кюнлени биринде, ол кийиз ийлеуню кёрюп, къалай этилгенин кеси къолу бла сынап, ма алай бла жаратып къойгъанды. Ол кезиуде жашауу аны бла байламлы боллугъуну юсюнден билген да этмей эди.

- Жюн кесекледен сау бир зат къураргъа болгъаны манга сейир жомакъча кёрюннген эди. Бирин бирине къошуп, кесинг къурагъан суратны, накъышланы да салып, бир энчи дуния къурау манга бир энчи дунияча кёрюннген эди, - дейди Дина.

Аны кесини юйюнде бу  иш бла кюрешген болмагъан эсе да, эрге чыкъгъан тукъумуну келечилери кийиз ийлеу бла кюрешип тургъанларын билдиреди. Сёз ючюн къайын анасы аны жюнню къалай тап жарашдырыргъа кереклисине юйретгенди. Уста айтханнга кёре, былай алып къарагъанда, бу артыкъ къыйын иш тюйюлдю. Аны себепли Миллет библиотекадагъы китапла табып, интернетде да эски фильмлеге да къарап, кийиз ийлеуню кёп жашырынларын ачыкълагъанды. 

- Барыбыз да билгенден, кийизле бла кёп тюрк миллетле кюрешгендиле Аны себепли, энчи таулу кийизлени юслеринден болмаса да, башха миллетле бла байламлы видеола кёпдюле. Ала манга бек хайырлы болгъандыла, - дейди ол.

Дина 90-жылланы ахырында дизайн колледжни бошагъанды. Диплом ишин а кийизлени юслеринден жазаргъа таукел болгъан эди. Белгилисича, ол кезиуде бу иш бла кюрешгенле да аз эдиле.

- Бир-бирле кёргюзтюрге окъуна унамагъанлары эсимдеди. Башхала бла заман табып мен баралмай, мен айтхан кезиуде ала да  онг болмай да къалай эди. Аны себепли китапланы хайырлана, кеси аллыма юйренирге тюшгенди, - дейди Дина.

Кесини ишлеринде Дина боялгъан жюнню хайырланыргъа артыкъ сюймегенин жашырмайды. Ол къойланы кеслерини жюнлерин къатышдырып чыгъарылгъан тюрсюнлени бегирек жаратады.

Бюгюнлюкде таулу кийиз шёндюгюлю юйлеге да аламат келишедиле. Алагъа сурам да бек ёсгенди. Миллет стильде жарашдырылгъан ашханала, къонакъ юйле да аланы сатып алыргъа бек сюедиле.

- Бизни кийизле - ала кийиз, жыйыгъыч кийиз эм бичилген кийиз- была бары да болмагъанча ариу кёрюнедиле кёзге. Хар отоуну, юйге да къууат келтиредиле. Адам кесини интерьерине кёре, суратла салыннганланы да сайлайдыла. Жарсыугъа, энчи кёрмюч къурарча жыйышдыралмагъанма алыкъын. Не саугъагъа берирге, не да сатаргъа тюшюп къалады. Алай бир жыйымдыкъ кёрмючге болурча бир къауумун жарашдыргъанма да, кесим энчи къатышалмасам да, береме. Кёп болмай «Къарачай-малкъар халкъны маданият совети» жамауат организация къурап нарт эпосубузгъа кёре жарашдырылгъан кёрмючде бир ненча ишим тагъыладыла. Аны айтханым, эрттеден келген миллет энчилигибизден бири кийиз ийлеудю да, сакълап айнытыргъа керекбиз. Хар устаны да сохталары болургъа керекдиле. Мен да жаш адамланы юйретген бир жангы проект болса бек сюерик эдим эм анга къатышып, таулу кийизлерибиз тамбла да жашап этерге хазырма, - деп чертгенди ушагъыбызны ахырында Дина.