«Малкъар эсиме къалай келип къалгъанын бирде ангылаялмай окъуна къалама»

Алгъаракълада белгилегенибизча, фахмулу жашыбыз, композитор Малкъондуланы Ахматха «Россей Федерацияны Композиторларыны союзуну келечиси» деген ат берилгенди, ол  музыкачыланы халкъла аралы гильдиясына киргенди.  Ахматны алгъышлап, анга бир къауум соруу да бергенбиз.

- Ахмат,не бла байламлы болгъандыла биринчи жазгъан поэмаларынг?

- Ала Шимал Кавказны миллетлери сынагъан кёчгюнчюлюкге жораланнгандыла. Биринчисин Къайгъырмазланы Даниельни кёчгюнчюлюкню юсюнден алдыргъан «Устоявшие» документли фильмине жазгъан эдим. Андан сора ол къыйынлыкъны юсюнден кёп авторланы китапларын окъугъанма, аланы керти болумланы юсюнден жазылгъан чыгъармалары кёлюме бек жетгендиле.

Аладан бири уа Отарланы Керимни  Къазахстанда жашагъан кезиуде чеченли юйюрню юсюнден эди. Кёчгюнчюлеге жашагъан жерлерини чегинден эркинлик алмай чыгъаргъа жарамагъанды. Бир юйюрню ачдан ёлмей кечинирге жангыз ийнеклери болгъанды. Ол а аланы чеклеринден чыгъып, кетип баргъанында, иеси не этереге билмегенлей,  жиляп тилей эди ийнекге артха къайт деп. Ол хапар жюрегими бек къыйнагъан эди. Андан сора «Горы молчат, но помнят» поэмамы жазгъанма. Эки чыгъарманы да биринчи кере консерваторияны залында кесим къобузда согъуп концерт берген эдим.

- Сора сени бир зат жюрегинги жарсытса неда къууандырса, ол кезиудеми келеди бир энчи макъам эсинге?

- Хар заманда да бир кибик болмайды. Мен аны кесим да ангылаялмайма эсиме къалай келип къалгъанларын. Хау бир зат бла кёлленсем да келедиле, алай эсимде болмай тургъанлай да къурап башлагъан кезиуюм болады. Эсиме келген макъамны жазып башлап, алай ахырына неда экинчи бёлюмюне уа не къураргъа билмегенлей, эсиме зат келмей тургъаны да болады, алай аны эбине жетдиргинчи тынчаймайма.

- Диплом ишинг, белгили «Минги-Тау» симфониянг, ол миллетибизни маданият хазнасына киргенди. Аны жазгъанда не бла кёлленнгенсе?

- Бешинчи курсда жазылгъан диплом ишни да кесини энчилиги барды. Ол бир гитче чыгъарма болмай, уллу, бир къауум бёлюмден къуралады. Аны жазгъандан сора да, анга оркестр юйренип,  алай согъаргъа керекдиле, ол да тынч иш тюйюлдю. Оркестрге да тынч болур ючюн, диплом ишни тёртюнчю курсдан хазырлап башлагъан эдик.

Жай каникуллада юйде болгъан кезиуюмде къарачай-малкъар фольклор бла, эрттеги макъамларыбыз бла шагъырейленеме. Радиогъа барып, анда сакъланнган эрттеги макъамлагъа тынгыларгъа амалым болады. Ол чыгъармала мени бек кёллендирген эдиле. Сентябрьде окъууума баргъанымда, педагогума аны айтханымда, ол да анга бек бюсюреген эди, аны себепли диплом ишими эрттеги чыгъармаларыбыз бла хайырланып жазгъанма. «Минги-Тау» деген ат да аны ючюн берилгенди. Бешинчи курсда уа  аны премьерасы болгъанды, комиссия да жаратып бюсюрегенин билдирген эди.

- «Минги-Тау» аны ызындан а «Омелла» симфонияланы мында жашагъан жерлешлерибизге да тынгыларгъа амал болгъанды. Саулай оркестрни Саратовдан Нальчикге келтирген тынч тюйюлдю. Ол оноугъа къалай келген эдинг?

- Кертисин айтханда, алай сагъышым да болмагъанды. Алай  режиссёр  Къумукъланы Магомед сёлешип, ол  симфония Минги тауну тийресинде «Мир» станцияда согъулса  аламат боллукъ эди, дейди. Ол оюмну жашауда толтурур муратда къолайлы таулу жашларыбызыгъа да билдиреди. Ахырында  анга консерваторияда ишлегенле да ыразы болуп,  жолгъа тебирейбиз. Алай келе тургъаныбызда, Магомед сёлешеди да  Бахсан суу жагъаларындан чыгъып, жол кетгенин айтады.

 Не оноу этерге билмегенлей, КъМР-ни Культура министерствосуна сёлешип, ишни болумун билдиргенимде, Мухадин Лялушевич Кумахов келген этигиз деп, Нальчикде Къырал концерт залда концерт берирге амал этеди.

Экинчи кере уа «Омелланы» жазып бошагъанымы билгенде, бизнесмен Алтууланы Мурат аны да Нальчикде жерлешлерибиз эшитирча  себеплик этген эди.

- Сен бюгюнлюкде Искусстволаны Шимал-Кавказ къырал институтунда дерсле бересе. Макъам жазаргъа заман боламыды?

- Окъууну бошагъанымдан сора Саратовда къалыргъа, анда ишлерге да амалым бар эди. Чыгъармаларыма бюсюреп Белгиягъа, Россейни ара шахарына да чакъыргъандыла.

Саратовда болгъанымда ол жаны бла кючлюрек эдим, мында ишге, башха жумушлагъа да заманым кетгени ючюн,  жетишалмай да къалама. Алай мындан арысында чыгъармачылыкъ бла тири кюрешир умутлума.