Жылла бла салгъан къыйынны ахшы эсеплери

Адам улу  жашагъан дуниясында кёплеге жолугъады, таныш болады. Аланы асламысын а терк окъуна унутады. Алай сюйген устазынг а бир да эсингден кетмейди.

Мен кесим да устазма. Игини кёпчюлюкде эслей билирча да сынамлыма. Сизге да жашауумда бир багъалы, магъаналы тюбешиуюмю хапарын айтыргъа сюеме. Тырныаууз шахарны Отарланы Керим  атлы 1-чи номерли лицейинде малкъар тилден бла адабиятдан устаз болуп 2016 жылда ишлеп башлайма. Нальчикден болгъаным себепли, ол кезиуде манга шахар, адамла да – жангы, сезимим да – тынгысыз… «Ярабий, ишлеялырмамы, келишалырмамы?» – деп тынгысызма. Алай ишге чыкъгъан кюнюмде окъуна жарсыуларым селейген эдиле. Ол кюн малкъар тилден бла адабиятдан устаз болуп кёп жылланы ишлеген орта жыл санлы, терен акъыллы къарамы болгъан устаз бла шагъырейленеме. Кёзюне соруулу къарагъанымы эслеп, ол, ышарып, мени жапсаргъан эди. Жаппуланы Жулдуз манга устазлыкъны юлгюсюдю десем, ётюрюк айтырыкъ тюйюлме.

Мени жигитим, халкъыбыз кёчгюнчюлюкде болгъанда туууп, бери, туугъан жерибизге, бешжыллыкъ къызчыкълай келгенди. Атасы Отарланы Ахмат бла анасы Сакинат анга Жулдуз деп бошдан атамагъандыла. Ары дери туугъан сабийлери, жашамай, гитчелей ёлюп къала эдиле. Бу къызчыгъ а туугъанында окъуна энчи болгъанды. Жулдуз Кёнделенни 1-чи номерли школун бошап, Къабарты-Малкъар къырал университетни тарых-филология факультетини орус эм малкъар тилни бла адабиятны бёлюмюне киреди. Аны жетишимли бошагъандан сора, Огъары Басханны орта школунда ишлеп башлайды. Биринчи ишчи кюню къайсы устазны да эсинде ёмюрлеге сакъланады. Жулдуз да къадар сейир этген кёзлеге къарап, абызырагъанын терк-терк эсгериучюдю, кеси арабызда ушакъ этсек. Анга болушлукъ этген адамланы да терен хурмет этип эсгереди. Школну ол замандагъы таматасы Теммоланы Хамзат Масхудовичге, устаз тенги Ёзденланы Хызыр Чукаевичге усталыкъ, жашау дерсле бергенлери ючюн да бек ыразыды. Ол заманда, тёредеча, юч жылны орус тилден бла литературадан окъутуп ишлегенден сора, Жулдуз Кёнделенни 2-чи номерли школуна кёчгенди.

Школну таматасы Атмырзаланы Мухадин Мустафаевич бла завучу Будайланы Зоя Магомедовнаны къолунда уруннганды. Анда да орус тилден дерсле бергенди. Алай кеси башланнган класслада саулай да малкъар тилде сынау халда окъугъаны себепли, ана тилине сюймеклиги чексиз болгъанды.

Мен Жулдузгъа устазлыкъны нек сайлагъанын сора тургъанма. «Мени башланнган класслада Роза Хамидовна Шогенова окъутханды. Болмагъанча бир жумушакъ, сабыр, ариу тилли устаз эди. Анга къарап этгенме сайлаууму. Умутума жетгениме бек ыразыма. Бир кюн да сокъуранмагъанма», - деучюдю мени бла ушагъында.

Жашау ызы бла баргъанды. Къадар мени жигитими Тырныаууз шахаргъа келтиргенди. Алай бла Жулдуз анда 2-чи номерли школда ишин башлайды, ана тилинде окъутады. Талай жылдан сора уа аны Нальчикни педагогика колледжини Тырныауузда ачылгъан бёлюмюне ишлерге чакъырадыла. Ол кюннге дери школ сабийле бла ишлеп тургъан устаз, энди уа студентлени алларына келгенинде да, жунчумайды. Сынамын, акъылын, усталыгъын да бютюн бек хайырланып, жаш къызчыкъланы жашауну тюрлю-тюрлю дерслерине юйретип башлайды. Колледжни бёлюмю жабылгъанда уа, 1-чи номерли лицейде ишин башлайды.

Устаз ишине толусунлай не заманда бериледи? Юйюрюнде тынчлыкъ болгъанда, аны ангылагъан, не жаны бла да кёл этдирген, болушхан адамы бар эсе. Жулдуз Ахматовнаны баш иеси Жамал да (жаннетли болсун) аллай адам эди. Жашау нёгерине  билеклик эте, аны сабийлик умутуна жетдиралгъанды.

Жулдуз Ахматовнаны дерслери кёрюмдюлюдюле. Сабийлеге билим бериу бла чекленмей, адетни, намысны юсюнден да унутулмаз жашау дерсле береди. Андан тышында да, ата-анала бла байламлыкъны къаты жюрютеди. «Аланы ышандыра билирге керекди. Жашауларында эм уллу байлыкълары сабийлериди да, аланы окъута эсенг, жарты жолда къоймай, кюч салып юйретгенни чынтты устазлыкъ, адамлыкъ да шартха санайма!» - дейди.

Ишибизде не тюрлю байрам къурасакъ да, охо да энди сиз, жаш тёлю, бардырыгъыз деп, артха турмайды. Жарсыугъа, ана тиллерин кёп сабий иги билалмагъан кезиудю бусагъатда. Алай, мени жигитим, дерсни ангылатыр ючюн, тюрлю-тюрлю амалланы хайырланады, кёп юлгюле бла бегитеди. Аны себепли Жулдуз Ахматовнаны дерслерин окъуучула бек жаратадыла.

Анала да, сабийлерин школгъа берирден алгъа, ана тилден ким окъутуругъун соруп, анга берирге итинедиле. Устаз бу даражагъа жылла бла салгъан къыйыны, уллу сынамы, терен билими, аланы барындан да бег а – ишине сюймеклиги бла жетгенди.

Биз мени  жигитим бла  бир кюн къалса да, экинчи кюн сёлешип, бир жангы затланы сюзебиз. Сабийлени тил байлыкъларын айнытыр ючюн, дерсден тышында къаллай жангы байрамла къурарыгъыбызны да айтабыз. Миллетини бюгюннгю болумуна, тилибизни унутула баргъанына да жюреги бла жарсыгъан устаз манга жашауда аламат юлгюдю. Тенглерини, устазланы араларында да намысы бийикде жюрюйдю. Бюгюн да оноууна, сёзюне тынгылайдыла, сый бередиле.

Мен бу материалны хазырлай туруп, кеси жумушу бла Жулдуз Ахматовнаны студетлеринден бири Ёзденланы Эльмира сёлешген эди. Аны ыспас сёзлерин да бери къошаргъа сюйгенме: «Жулдуз деген ат бу аламат адамгъа бек келишеди. Сабий жюрекде жулдуз жандыргъан, жашаргъа, намыслы, асыллы болургъа юйретген адамды ол. Кертисин айтсам, мен устаз болмазгъа да болур эдим, аны дерслери болмасала. Атамы къатылыгъы бла тюшгенме Жулдуз Ахматовнаны къолуна. Кёп къыйын салгъанды барыбызгъа да. Анча къызны устазлыкъгъа тюшюндюргенден тышында, чынтты таулу тиширыула болургъа юйретгенди. Хар бирибизге энчи сёз таба билген керти устазгъа баш ура, сау болугъуз, дейме!»

Ишине кертичини нечик уллуду даражасы. Билим бериуде болдургъан жетишимлери ючюн ол кёп махтаугъа тийишли болгъанды. Жулдуз Ахматовна жашаууну эм магъаналы 45 жылын сабийлени юйретиуге жоралагъанды.