Манга жаланда тауларыбыз жетишмейдиле

Тикаланы Рамазанны жашы Элдар   Татарстанны ара шахары Къазанда онкохирург болуп ишлейди. Ол Нальчикни 2-чи номерли лицейин алтын майдалгъа бошагъанды,   Къабарты-Малкъар къырал университетни медицина факультетинде окъугъанды. Ол жашаууну 20-гъа жууукъ жылын медицинагъа бергенди. Кеси да бийик категориялы врачды, медицина илмуланы кандидатыды. Къазанны бир ненча клиникасында ишлеп, ёпкелеринде, аш орунларында онкологиялары болгъан саусузланы багъады.  Элдар бир ненча кере Нальчикге келип, операцияла бардыргъанды.   Биз аны бла Интернетни болушлугъу бла ушакъ этгенбиз:

- Элдар, сен медицинаны къалай сайлагъанса?

- Врач болуруму атам бла анам   бек сюйгендиле. Бу усталыкъ манга не заманда да сейир кёрюннгенди. Школда окъугъанымда да химия-биология классха тюшгенме. Университетде уа битеу кючюмю хирургиягъа салгъанма. Хирургну иши бир жанындан къыйынды, хар кюнден да адамны къыйынлыкъларын кёресе. Алай  врач кёлюндегин кёргюзтюрге эркин тюйюлдю. Мен бирде алагъа  ремонтха келген машинагъача къараргъа да кюрешеме,  сансыз къалгъан тынч тюйюлдю, кеси аллыма болсам саусузларыма  бек  жарсыйма.  

- Къазаннга барыргъа уа къайдан эсинге тюшгенди?

- Университетни   бошагъан жыл окъуна Нальчикни 1-чи номерли шахар клиника больницасыны хирургия бёлюмюню   интернатурасына киреме. Алай  университетни ючюнчю курсунда окъугъан заманымдан бери анда  санитар болуп ишлеп тургъанма. Ол манга уллу сынау бергенди. 

Больницада устазларым, жашауда тюз жолну сайларгъа себеплик этген адамла бла танышханма:  хирургия бёлюмню таматасы Ибрагим Кубалов, врачла Кючмезланы Мустафа, Эфендиланы Илияс, Тимур Керимов, Анатолий Канцалиев, Артур Жириков эм башхала бла.  Ала мени кёп затха юйретгендиле, Аллах ыразы болсун. 

Татарстаннга уа Кючмезланы Мустафаны башламчылыгъы бла тюшгенме. Ол кеси анда окъугъанды, клиника интернатураны да бошагъанды.  Аны сёзлерине тынгылап оюм этеме ары барыргъа. Алай бла 2005 жылда 1сентябрьде Минеральные Воды – Къазан самолётха олтурама… Ол жыл Къазан  мингжыллыгъын белгилей эди.   Шахар алай ариу, аламатды, ол байрам бюгюн да эсимдеди.

-  Татарстанны медицинасыны даражасы бийикде болур?

- Мен Татарстан Республиканы Саулукъ сакълау министерствосуну клиникалы онкология диспансеринде, бир ненча башха клиникада да ишлейме. Биринчиден а Къазанны къырал медицина академиясыны хирургия эм онкология кафедрасыны клиника ординатурасына киреме.   Къазанны хирургия школуну юсюнден кёп сейир затла эшитип тургъанма. Энди уа кесим да кёргенме мындагъы медицина къаллай бийик даражагъа жетгенин. Аны башламчысы профессор Мойша Зигмундович Сигалды.  Аны юсюнден сагъатла бла айтыргъа боллукъду. Онкология аурууланы багъыуда ол этген жангычылыкъла кёплени жанларын сакълагъанды. Былайда Татарстанны оноучулары медицинаны айнытыугъа уллу эс бургъанларын чертирик эдим, бютюнда бег а онкологиягъа. 

Бюгюнлюкде, жарсыугъа, онкология кенгден-кенг жайылып барады. Бу ауруу жаш адамны, абаданны, тиширыуну, эр кишини да аямайды. Анга  21 ёмюрню ёлетиди дерге да боллукъду. Болсада   Татарстанны врачлары  аны багъыуда    алгъа уллу атламла этгендиле. Клиникада 18 операция стол ишлейди,   бир кюнню ичинде 30-40 операция бардырабыз.   

- Мен билгенден, сен кандидат диссертациянгы къоруулагъанса. 

- Окъугъан жылларымда да аш орунну хирургиясына бютюнда уллу сейирим бар эди. Диссертациямы темасы да аны бла байламлыды: «Оптимизация хирургического лечения кардиоэзофагеального рака». Башхача айтханда,  онкология адамны аш орундан ёнгечине кёчгенде аны хирургияны болушлугъу бла  багъыуну амалларын тинтгенме. Ол а  бек къыйын  аурууду, адамны битеу аш орунуна, кёкюрегине, къарнына   да жайылыргъа боллукъду.  Диссертацияны клиникада 12 жылны ичинде быллай саусузланы багъыуну  сынауун хайырланып жазгъанма.  

Мени   илму башчым Михаил Бурмистров усталыгъымы ёсдюрюуню юсюнден дайым да къайгъыргъанлай турады: кардиоэзофагеальный ракны къалай бакъгъаныбызны юсюнден докладла бла  онкологиядан, хирургиядан тюрлю-тюрлю конференциялагъа жибереди. Былайда Михаил Владимировичге ыразылыгъымы айтырыкъ эдим. Ол кеси да алыкъа жаш адамды, алай арымай-талмай кюрешген врачды, ишин сюйген адамды, аны илму итиниулюгюне уа сукъланыргъа да боллукъду. 

 - Къазан не жаны бла да алгъа баргъан, айныгъан шахарды... 

- Кертиди, ол Москвадан бла Санкт-Петербургдан артха къалмайды, хар кюнден да тюрленнгенлей турады.   Мында универсиадагъа тутушурча, теннис, волейбол, хоккей ойнарча 10 спорткомплекс ишленнгенди. Бютюнда межгитле тамашадыла, мында диннге уллу магъана бередиле – муслийман сабий садла, ислам банкла, тюкенле да бардыла. 

Кертисин айтханда, татарлыла  халал, ачыкъ жюрекли  адамладыла. Миллетчилик, бир бирни кёрюп болмау дегенча къужур ишле ахырда жокъдула. Татар тил, аланы адет-тёрелери да бизникилеге бек ушайдыла. 

Татарстанда кавказлыла да бардыла, чечен, дагъыстан, ингуш халкълары диаспоралары да къуралгъандыла.  Биз мында миллетлеге юлешинмейбиз,   тюбешиуле къурайбыз, ала уа лезгинкасыз, башха тепсеусюз болмаучудула, татарлыла да кавказ тепсеулени бек сюедиле. Мында жаш адамланы амаллары, онглары да кёпдюле, жаланда эринмей кюреширге, алгъа итинирге керекди. Манга жаланда   бир зат жетмейди – бизни тауларыбыз.