Сылтауу уллу кёллюлюкдеди

Миллет сезим… Анга бизни ата-бабаларыбыз къачан да энчи магъана бере жашагъандыла.  Ол хар халкъны да тутуругъуду дерге боллукъду. Алай бюгюнлюкде биз анга эс бёлмей башлагъанча кёрюнеди. Бютюнда ол затны жаш адамла, жаш юйюрле сансыз этгенча кёрюнеди. Аны баш сылтауу уа, мен ангылагъандан, юйюрлеринде заманында ата-ана алагъа кёп затны тийишлисича ангылатмагъанларындады.

Хау, жашау иги да тюрленнгенди бир 20 жыл мындан алгъа заман бла тенглешдирсек окъуна. Жаш тёлюню асламы интернетде нени кёрсе, аны къайтарыргъа, социал сетьлени хайырлана, кеслерин белгили этерге итинедиле. Жарсыугъа, бир-бирле аллай «жулдузлукъну» чеклери болургъа кереклисин унутуп да къоядыла. Кеп затла бизни миллетибизден иги да кенгде къалыргъа керек затладыла. Алай бир къауумла анга аз да эс бёлмейдиле.

Барыбыз да билгенден, шёндю Россейде бир къауум социал сетьле ишлемейдиле. Аны себепли, жаш тёлюню асламы аланы Тик-ток эм Лайк деген тюрлюлерине кёчгендиле. Кертисин айтханда, алада басмаланнган видео материалланы иги кесеги къылыкъсыз эм былхымсыз затлагъа юйретедиле. Кёп ата-анала сабийлерине тийишли контроль этмегенлери уа миллетибизни бир къауум келечилери тилибизни, адет-тёрелерибизни учуз этиуге жораланнган видеоланы басмалайдыла. Сёз ючюн, Тик-токда Милана деген таулу къыз ана тилин учузландыргъан эм дагъыда башха видеоланы терк-терк салгъаны кёплени ачыуландырады. Анга башха миллетлени келечилери окъуна айып этип жазгъандыла. Ол малкъар  тилде сёлешиуню айыпха санагъанын букъдурмагъаны кёплеге эриши кёрюннгенди.

Жарсыугъа, аллай зат мессенджерлеге да терк тюшюп, кенг жайылады. Аны кёрген адамла бек жарсып, хар не да юйюрде юйретиуге эс бёлюнмегени бла байламлы болгъанын чертгендиле. Аллай затланы этерден алгъа, акъылбалыкъ болгъан адам иги да сагъыш этерге борчлуду. Нек дегенде ол, бек-биринчиден, миллетни келечисиди, экинчиден - тукъумуну бла атасыны сыйларын тюшюреди. Бизни халкъ алай кёп санлы тюйюлдю. Бир адам танымаса да, башха сени танымай болмайды. Аны себепли, сабийлери не бла кюрешгенлерин билирге, игини бла аманны араларын айыра билиуге юйретиу бек магъаналаы кесегиди жашауну. Аны унутургъа керекмейди.

 Эс бёлюрге тийишли энтта да бир жарсыу барды. Ол да неди десегиз, бизни шахарда жашагъан таулу сабийлени иги кесеги къайсы миллетни келечиси болгъанларын билмегенлери. Бу шарт кёплеге сейир да кёрюнюр, алай ол барды. Ма анга юлгю. Шёндю къыз Нальчикде Сабий эм жаш тёлю чыгъармачылыкъны арасында къуралгъан сабий лагерьге жюрюйдю. Анда таулу сабийле жетеулен боладыла. Сора къауумну ичинде ким къайсы миллетни келечиси болгъанын сурай башлагъанларында, малкъарлыладан ючюсю къайсы миллетни келечиси болгъанларын айталмагъандыла. Меникине ол бек сейир кёрюннгенди. «Мурат, Мансур эм Малика таулула болгъанларын билмейдиле. Сора мен Муратдан тауча бир ненча сёз соргъанымда, ол мени иги ангылаялмай бир аз туруп, артда жууап бергенди», -деп сорхош болду…

  Кертисин айтханда, ол ушакъ мени эсимден бир ненча кюнден бери кетмейди. Ол къалай болады – школгъа баргъан сабий къайсы миллетни адамы болгъанын билмегени, сезмегени? Ата-анала юйде не бла кюрешедиле? Мен оюм этгенден, хал былай барса, миллетибизни аты бир 30-50 жылдан жокъ болуп къаллыкъды. Ёсюп келген тёлю тилин, халкъыны культурасын, адет-тёрелерин билмесе, миллет къалай сакъланырыкъды? Сакъланырыкъ тюйюлдю, жарсыугъа…  Башхаланы араларында  жутулуп къалыргъа къоркъуу уллуду. Битеу жарсыуларыбызны башы уа эссизликди. Бир заманда болмагъанды сабийни юйретиуде уллу кёллюлюк тюз шёндюча. Жашына къайсы миллетни адамы болгъанын ангылатмагъан ол къаллай атады? Бизни аппаларыбыз бла аталарыбыз быллай болумгъа келир халкъыбыз деп, бир заманда сагъыш окъуна этген болмаз эдиле…