Жашау этерге жетерик ахчаны эм аз ёлчеми нек тергеледи?

Россейде жашау этерге жетерик ахчаны эм аз ёлчеми. Бу сёзлеге кёп кере тюберге тюшеди. Бу ёлчем неди эм аны нек санайдыла? Статьяда аны ангылатыргъа сюебиз.

Жашау этерге жетерик ахчаны эм аз ёлчеми – къыралны инсанына айны ичинде мурдорлу кереклерин жалчытыргъа жетген файдады. 2021 жылгъа дери аны потребитель четенни багъасына кёре санагъандыла. Анга уа ётмек, тахта кёгетле, бал туз, туз, чай, эт, чабакъ, сют, жау киргендиле. 2021 жылдан бери  ёлчем къыралда инсанланы орталыкъ файдаларына кёре саналады.

Аны федерал арада эмда хар регионда энчи тохташдырадыла. Ол а къыралда эмда хар субъектде халкъны къолайлыгъын ачыкъларгъа болушады. Аны бла бирге къолайсызлагъа къырал эм регион болушлукъну системасын къураргъа себеплик этеди. Къырал эм регион бюджет да бу ёлчем эсге алынып къуралады. Дагъыда къыралда айлыкъны эм аз ёлчеми, пенсия, стипендияла, башха тёлеуле да анга тийишлиликде тергеледиле.

 Къалай саналады

 Алгъын жашау этерге жетерик ахчаны эм аз ёлчеми хар кварталдан РФ-ни Правительствосуну бегими бла тохташдырылгъанды. 2021 жылда  аны бир жылгъа къабыл кёргендиле. 2022 жылдан бери ол федерал бюджетни юсюнден закон бла тергеледи.

Башында сагъыннганыбызча, ёлчем къыралда инсанланы орталыкъ файдаларына тийишлиликде саналады.  Инсанла  эки къауумгъа юлешинедиле. Биринчисине киргенлени файдалары ёлчемден кёпдю, къалгъанланыкъы уа – аз. Ол медианный файдады. Жашау этерге жетерик ахчаны эм аз ёлчеми уа  бу тарихни 44,2 проценти тенглиди.

 Анга кёре инсанланы хар къауумуна да жашау этерге жетерик ахчаны эм аз ёлчеми тохташдырылады. Ол санда ишлеген инсанлагъа  2023 жылда   орталыкъ ёлчем 14 375 сом болгъанды. Ишлеген инсанлагъа 15 669 сомгъа жетдирилгенди, пенсиячылагъа - 12 363 сомда, сабийлеге уа 13 944 сомда тохташдырылгъанды.

Айлыкъны эм аз ёлчеми

 Айлыкъны эм аз ёлчеми  (МРОТ) – айны ичинде ишчиге тёленнген хакъны эм аз  тарихиди. Ол да жылгъа тохташдырылады. Инсан айны ичинде бир кюнню да къоймай толу ставкагъа ишлеген эсе, аны хакъы бу ёлчемден аз болмазгъа керекди. Быйылдан башлап, МРОТ федерал закон бла тергеледи эмда 2023 жылда ол   16 242 сомгъа жетдирилгенди. Жашау этерге жетерик ахчаны эм аз ёлчеми къаллай бирге кёбейтилсе,  МРОТ да аллай бирге эмда энтта юч пунктха ёсдюрюледи. Сёзге, ёлчем 3 процентге кётюрюлсе, МРОТ 13  процентге кёбейтиледи.  

 МРОТ  нек саналады дегенде, айлыкъны, больничныйни, солуугъа кетген кезиуде, сабийден ауругъан тиширыулагъа тёлеулени, социал пособияланы анга кёре тергейдиле.

  Жашау этерге жетерик ахчаны эм аз ёлчеми къуру статистика тарих тюйюлдю. Аны тюрленнгенин бла къалгъанын сюзюп турургъа керекди. Бек алгъа пенсиячылагъа. Инсанны урунуу стажы жетмей, ол социал пенсия ала эсе, аны ёлчеми 7153 сомгъа жетеди. Бу кезиуде уа федерал неда регион къошакъ тёлеуле алып, пенсияны жашау этерге жетерик ахчаны эм аз ёлчемине жетдирирге боллукъду.

Къолайсыз инсанланы къауумуна киргенле да бу тарихлени тергеп турургъа керекдиле. Алагъа тёлеуле жашау этерге жетерик ахчаны эм аз ёлчеминден аз болса, социал себеплик тохташдырылады,   льготала алыргъа да эркиндиле. Сёзге, жашау журт-коммунал жумушла ючюн.