Къоркъуулу ауруудан кесигизни сакъларгъа кюрешигиз

Жыл сайын 28 июльда кёп къыраллада Гепатитге къажаулукъну битеудуния кюнюн белгилейдиле. Бу кюнде ВОЗ медиклеге жарыкъландырыу акцияла бардырыргъа, адамлагъа вируслу гепатитни, ол къаллай ауруулагъа келтиргенини юсюнден айтыргъа чакъырады. Профилактика жумушла: диагностика, вакцинация да бек уллу магъананы тутадыла.

Гепатит деп адамны бауурунда къозгъалгъан ауруугъа айтадыла. Аны сылтауу – тюрлю-тюрлю вирусладыла. Бу аурууну беш тюрлюсю болуучуду, хар бири да быллай харфла бла белгиленедиле: A, B, C, D, E. Аладан B, C эм D тюрлюлерине адамла къан бла жугъадыла (наркотиклени укол этип хайырланнганда, таза болмагъан инструментле бла татуировка, косметика жумушла, маникюр, педикюр этгенде). Гепатитни А эмда Е тюрлюлери уа таза болмагъан суу неда аш-азыкъ бла кёчедиле адамгъа. Осал санитария болгъан жерледе да ачыкъланыргъа боллукъдула. Къалай-алай болса да, аны битеу тюрлюлери бауургъа бек уллу заран саладыла, циррозгъа, ракга келтирирге да боладыла.

Вируслу гепатит саулукъ сакълауда бек уллу проблемаладан бирине саналады. ВОЗ-ну билдириуюне кёре, жер башында андан къыйналгъан инсанланы саны 325 миллиондан артыкъ болады. Аны В тюрлюсюнден жыл сайын тогъуз жюз адам ауушады. Бир-бир къыраллада гепатит А бла адамланы асламысы ауруп къайтышхандыла. Вирусну В эм С тюрлюлери уа ондан биринде табыладыла.  

Бу ауруудан адам кесин сакълар ючюн не этерге керекди?

Гепатитни В, С эм D тюрлюлеринден кери болур ючюн хауле айланмазгъа, косметика жумушланы тамамлагъанда, маникюр неда педикюр этгенде инструментлени дезинфекция амал бла тазаларгъа тийишлиди. Энчи гигиенагъа да сакъ болургъа.

Аурууну А эмда Е тюрлюлерине жукъмаз ючюн аякъ жолгъа баргъандан сора, тышындан юйге киргенде, азыкъ ашарны аллында да къолланы сапын бла тынгылы жууаргъа керекди. Кёгетлени бла жемишлени иги тазаларгъа эмда исси суу бла чайкъаргъа. Сатып алыннган продуктланы хайырланыргъа боллукъ заманына дайым эс бурургъа, бузулгъан болур деген ишеклик туудургъан ашны да ашамазгъа. Дагъыда кёлледе жуууннганда суу жутмазгъа кюрешигиз. Сабийлени уа гитчеликлеринден окъуна тазалыкъгъа юйретигиз.

Вакцинация амал гепатитни А эмда В тюрлюлерине къажаулукъда эм къыйматлыгъа саналады. Быллай препаратла Россей Федерацияда 1996 жылдан бери хайырланыладыла. Иммунизацияны 55 жыллары толмагъанла эмда къоркъуулу жерледе уруннганла ётедиле асламысында.

Улбашланы Мурат хазырлагъанды.
Поделиться: