Тузну мардадан оздуруу – гипертонияны сылтауу

Саулукъ сакълауну битеудуния организациясы (ВОЗ) инсультланы бла инфарктланы саны ёсюп баргъаныны юсюнден къайгъы эртте этип башлагъанды. Жюрек къарыусузлукъгъа гипертония келтиреди, аны баш сылтауу уа тузну мардадан оздуруп ашауду. Аны бла байламлы ВОЗ адамлагъа тузну азайтырларын дайым айтханлай турады - бир кюннге аны ёлчеми беш граммдан кёп (бир чай къашыкъ) болмазгъа керекди. Анга аш-азыкъгъа къошулгъаны да киреди, сёз ючюн гыржында бла этде ол алайсыз да аз тюйюлдю. Къыралланы талайы аны андан да бек азайтадыла, тузсуз диетала жанлыла да кёпден-кёп бола барадыла.

 Эм гитче ёлчем бармыды?

ВОЗ-ну экспертлери бу эсеплеге ышаналмайдыла. Мен да былайда бек сакъ болургъа керекди, деп алай сунама. Канадачы алимлени тинтиулерине кесамат къарам тийишлиди. Ала  чертгенлерине кёре, тузну эки граммдан аз ашау гипертониклеге окъуна хаталыды. Кертисин айтханда, туздан алай чекленнгенле бек аздыла. Сора, алимле инсан азыгъына къаллай бир туз къошханын угъай, сийдиги бла къаллай бир натрий кетгенин тергегендиле. Алай дарманланы бир-бир къаууму натрийни ёлчемин тюрлендирирге боладыла. Анга уа тинтиуледе эс бурулмагъанды.

Ол себепден, гипертониклеге тузну эки граммдан бек азайтыргъа жарамайды демеклик да даулашлыды. Адамланы саулукъларына кёре тёрт къауумгъа юлеширге боллукъду, тузну къаллай бир ашаргъа жарарыгъыны да анга кёре юйретирге тийишлиди, деп ангылатады доктор.

1. Саулукълу жюреклери эм къан тамырлары болгъанла. Алагъа бир тюрлю чек салынмайды. Алай тузланнганланы сюйгенле, хазыр ашха дагъыда тузчукъ къошханла, къыймала, къакъ этле къаба тургъанла хар жарым жылдан къан басымны ёнчелей турсала керекди.

2. Предгипертониялары болгъанла – ала алыкъа ауругъан этмегенликге, гипертониядан бир атламдадыла. Бу къауумгъа къан басымлары 135, 139/85,89 жетгенле киредиле. Была тузну азыракъ ашап тебиремеселе, артериальный гипертензиялары болгъан пациентлени санына къошуллукъдула. Аны ючюн, ВОЗ айтханыча, тузну кюннге беш граммдан оздурмазгъа керекдиле. Эсигизде болсун, ол ашха башындан къошхан беш грамм тюйюлдю, саулай битеу азыкъларыгъызда ёлчемди. Сора басымыгъызны да айгъа эки кере ёнчелей туругъуз.

3. «Артериальный гипертензия» (гипертония) деген диагнозлары болгъанла. Аланы басымлары 140/90 жетеди неда андан ёргеди. Алагъа столугъуздан тузну ахырысы бла кетеригиз, деп айтылмайды. Алай аны кюннге юч граммгъа дери азайтыу жюрек-тамыр аурууладан иги сакъларыкъды.

4. Тёртюнчю къауумда уа жюреклери къарыусуз ишлегенле, солуулары тыйылып (ёпке солуу этип), санлары кёбюп къыйнагъанладыла. Врачла аланы тузну ахырысы бла ашамазгъа неда не къадар бек азайтыргъа чакъырадыла.

Эсгертиу: Жыл санлары жетген адамланы кёбюсю ючюнчю эм тёртюнчю къауумгъа киредиле. Аны ючюн ала тузну ашха мардагъа кёре къошаргъа керекдиле. Алай бюгюнлюкде бу къоркъуулу эки къауумгъа стресслени дайым сынагъан, артыкъ ауурлулукълары болгъан эмда къарыу излеген иш бла арталлыда кюрешмеген 35-50-жыллыкъла да аслам кире башлагъандыла.

Кульчаланы Зульфия хазырлагъанды.
Поделиться: