«Сайлауума бир кере да сокъуранмагъанма»

Шауаланы Залимханны жашы Мухтарны спортда, адамланы къутхарыуда жетишимлерини юслеринден эшите тургъанма. Кесине уа 2004 жылны тогъузунчу сентябринде тюбеген эдим. Ол кюн «Эльбрус» къутхарыу отрядха «УАЗ» ачыкъ акционер общество хар жерде да тыйгъычсыз жюрюучю машинаны саугъа этген эди. Ол заманда отряддан бешеулен болуп, башчылары Тилланы Борис да, Минги тауну онг жанында бетине 4000 метр бийикликге чыкъгъан эдиле.

Биз да, журналистле, аланы биргелерине болгъанбыз. Машина келип тохтагъан жерден дагъыда 500 метр чакълы бирни биз жаяу ёрлерге керек эдик. Къутхарыучулагъа ол жол бек тынч эди. Биз он метрни ётгюнчю, ала барыр жерлерине жетип къалгъан эдиле. Къыйналгъаныбызны кёргенлеринде уа, Мухтар артха къайтып, бизге болушханды.

Таулада адамны къылыгъы, хали да ачыкъланады, дейдиле къаячыла. Аны ючюн болур, къутхарыучула кеслерини сатырларына кимни болса алып къоймайдыла. Ала аны тынгылы таныргъа, билирге керекдиле. Ол, билеклик, тенглик, къарындашлыкъ да эте билген адам болургъа тийишлиди.

Шауаланы Мухтар «Эльбрус» къутхарыу отрядда  бек жашладан бири эди. Ол заманда юйдегили да болмагъанды. Алай ол кёплени къыйын болумдан, ёлюмден да къутхарыргъа жетишгенди.

Ёмюрлюк къарлы таулада бек къыйын кезиу жайда болуучуду. Ол заманда жууукъ эмда узакъ тыш къыралладан, Россейни башха регионларындан да Минги тауну тийресине солургъа, къаялагъа ёрлерге кёпле келедиле. Аланы бир къауумлары, тауланы, къаяланы халларын билмей, палахха да тюшедиле. Къутхарыучуладыла алагъа биринчи болуп болушлукъгъа келгенле.

Мухтар бла ушакъ эте келгенимде, бу къоркъуулу усталыкъны нек сайлагъанын да сорама.

- Кесим да билмейме, болсада сайлауума бир кере да сокъуранмагъанма, - деп жууаплагъанды ол.

Бир жол къутхарыучула Джантуугъан къаяда терен бугъейге кетген адамны ёлюгюн чыгъарыргъа деп ёрлейдиле. Аны табадыла, алай энишге уа тюшалмай, къая жухда къаладыла.

- Бек къоркъуулу кече эди, башыбыздан ташла «жаугъанлай» турдула. Биз бешеулен эдик: Мырзаланы Ибрагим, Игорь Резин, Виктор Павличенко, Игорь Череску эм мен. Буз жарылгъандан ёлюкню кючден бла бутдан чыгъаргъанбыз, энишге да тюшалмай, бек къыйналгъанбыз. Алай мадар эталмай къалгъан кезиулерибиз да болгъандыла. Сёз ючюн, поляклы альпинистле, эр бла къатын, бугъейге кетип, биз аланы ёлюклерин чыгъаралмагъан эдик. Ма аллай кезиуледе жюрегибиз бек къыйналады. Мен анга юйреналмайма, - дегенди Мухтар.

Бир жол а Минги тауну кюнбатыш жанында Грециядан келген биреулен тас болады. Аны къутхарыргъа отрядны къаууму кече сагъат ючде тебирейди. Хауа болум бек осал эди… Алай, ол адамгъа болушлукъ этилмесе, ол анда не бузлап къалыргъа неда аны къар басаргъа боллукъ эди. Къутхарыучула аны уста биле эдиле. Аны себепли, къыйналсала да, излеуню тохтатмагъандыла. «Бизни кёргенде, альпинист жаш, анасын кёргенча, бир  къууаннган эди да!» - дейди Мухтар.

Ол жаланда къутхарыучу тюйюлдю, уста спортчуду. Лыжалада экинчи классда окъугъанында окъуна учуп башлагъанды. Терс-Къолда жаш тёлю тау-лыжа спорт школну да бошагъанды. Анда окъуна спортну устасына кандидатны мардасын толтургъанды. Аскерде къуллугъун да Самарада спорт ротада бардыргъанды. Анда жыйырма лыжачы бар эди, алай тауладан уча билген а жангыз ол болгъанды. Частьны намысын да кёп кере  къоруулагъанды. Аскерден къайтхандан сора уа, СГА-да юридический жаны бла билим алгъанды.

Мухтар экстремал спортчуладанды. Минги тауну тийресинде 2000 жылда спортну фрирайд тюрлюсюнден Россей Федерацияны биринчи чемпионатына къатышхан эки жюзден артыкъ спорчуланы араларында биринчи жерге чыкъгъанда, «4 х 4 клуб» анга «Нива» машинаны саугъалагъанды. Россейни «Терс-Къол - 2001» деген чемпионатында да кюмюш майдал алгъанды. Экинчи жыл аллай эришиуледе «алтынны» бир кишиге ычхындырмагъанды. 2005 жылда уа халкъла аралы чемпионатда «Fisher» кубокну да алгъанды. Ол спортну экстремал тюрлюлеринден халкъла аралы эришиуледе да биринчи жерлеге бир ненча кере чыкъгъанды.

2007 жыл РФ-ни фрирайддан Домбайда бардырылгъан чемпионатындан да хорлам бла къайтхан эди. Артда уа Минги тауну тийресинде фрирайддан халкъла аралы эришиулеге да къатышханды. Алай таудан тюше туруп, аягъын сындыргъанды. Анга да къарамай, биринчи болмагъан эсе да, ахырына дери жетгенди.

Онбеш жылдан сора къутхарыучула солургъа кетедиле. Мухтар да ол къоркъуулу, алай огъурлу ишге онеки жылны къуллукъ этгенди. Бусагъатда ол КъМР-ни Фристайлдан федерациясына башчылыкъ этеди. Аны къыйынына тийишли багъа да берилгенди. Ол «Россейни сыйлы къутхарыучусу» деген махтаулу атха тийишли болгъанды.  

РФ-ни Президентини Указы бла тохташдырылгъан «За спасение погибавших» деген майдал бла, Россей Федерацияны Граждан къорууланыуну ишлери, къыйын болумла эмда табийгъат къыйынлыкъланы хаталарын кетериу жаны бла министерствосуну Къабарты-Малкъар Республикада Баш управлениясыны сыйлы грамоталары бла да бир ненча кере саугъаланнганды. Алай Шауа улу алагъа артыкъ бек махтанмайды. «Манга бек уллу саугъа - адамланы ёлюмден къутхаргъанымды», - дейди.

Бу кюнледе уа Мухтар кесини юбилейин белгилегенди. Сёзсюз, аны алгъышларгъа кёпле келгендиле, аланы араларында уа ол къутхаргъанла да бар эдиле.

Холаланы Марзият.
Поделиться: