Билимин, жюрек жылыуун да аямагъанды эллилеринден

Наршауланы Абдулкеримни жашы Хажимуса къыркъ жылгъа жууукъ   заманны Тёбен Чегемни больницасында врач-невропатолог  болуп ишлегенди. Ол кезиуде районда аны танымагъан, хурмет этмеген хазна адам болмагъанды. Анга бир тюрлю уллу къырал саугъа берилмеген эсе да, ол аллына жарсыуу бла келгеннге къарауу бла, жюрек жылыуун бериую бла кесин хар заманда да бийик профессионалча кёргюзтгенди. Эллиле, башха жерледен келген саусузла да анга чынтты халкъ врач дегендиле. Ол жашаууну ахыр кюнлерине дери адамлагъа болушханлай, Гиппократны антына кертичилей къалгъанды. 

Хажимусаны юйюнде кёп кере болгъанма, аны библиотекасында медицина эм башха литератураны жыйылгъанына сейир этиучю эдим. Ол анам ауругъанда бизге да да терк-терк келип тургъанды, ала экиге айланнган эгеч бла къарындаш эдиле. Ма ол кезиуледе аны бла ушакъ эте тургъанма, къайда билим алгъанын, неврология жаны бла къыйын аурууланы багъаргъа сынамгъа кимден юйреннгенин соргъанма. Элде биреулен телефон бла сёлешип жарсыуун билдирсе, ол, больницаны «скорый» машинасын сакълап турмай, дарманлары тургъан дипломатын да алып, жаяулай тебиреп къалыучу эди жолгъа. 

Эллиле аны бир сейирлик ышанын айтадыла, бюгюн-бюгече да унутмай. Саусузну аллына барса, бир къарагъанлай билип къоя эди, аны къалайы ауругъанын, не дарман жарарыгъын. Дагъыда бир бек къыйналгъан болса, жууукъ адамларына ишни болушун ангылатып, жашырын халда алагъа онгсузну ахыр жашау кюнюн окъуна билдирип болгъанды. Ма аллай бир терен билими эм ич сезими бар эди Хажимусаны.

Ол шартла бла байламлы бир сейирлик затны айтмай болмайма. Хажимуса ауруп, Республикалы больницаны реанимация бёлюмюне тюшеди. Аны кёре Тёбен Чегемни больницасыны коллективи келеди. Ол кезиуде юй бийчеси Фазика палатада болгъанды. Саусуз коллегалары бла иги кесек хапар да айтханды, сора ала кетерге тебирегенлеринде, юй бийчесине сен да была бла бар, дегенди. Ол унамагъанды.Сора, аланы ашырып, ингирликде автобус бла жетгенди юйге. Палатадан чыгъып баргъанында уа, баш иеси анга: «Сен элге жетерге, мени да бу дунияда ичер сууум тауусуллукъду, хар затха къара, сабийлеге сакъ бол»,-деп ашыргъанды юй бийчесин. Бир кесекден ол ауушханды. Ол заманда 2006 жыл эди.

1965 жылда Наршау улу Шимал-Осетия къырал медицина университетге кирирге баргъанында, экзаменледе комиссияда олтургъанла анга кёп тюрлю соруула бергендиле. Ол аланы хар бирине да жангылмагъанлай жууаплагъанды. Сора эл врачны ишин сен къалай ангылайса дегенлеринде, былай айтханды: «Элни участка больницасыны врачыны иши къыралны чеклерин сакълагъан аскерчиден башха тюйюлдю». Ол сёзлени эшитгенлеринден сора комиссия, бир кибик ыразылыкъда «беш» белгини да салып, аны бирси сынауладан эркин этгенди. 

Озгъан ёмюрню жетмишинчи, сексенинчи эм токъсанынчы жылларында, эл больницада диагнозну тюз салгъан оборудование хазна болмагъан кезиуледе, Хажимуса неврология ауруудан къыйналгъанланы, ол санда башха районладан, шахарладан келгенлени окъуна, жетишимли багъып тургъанды. Сёзсюз, ол кезиуде анга болушлукъ этген медсестрала, керти да адамлагъа жан аурута, буюрулгъан ишге уллу кёллюлюк этмей, аны чегине жетдире билген устала болгъанларына сёз да жокъ эди. 

Терек шахарда жашагъан Сергей Ивановну жыл саны келген юй бийчесине Москваны бир больницасында операция этгендиле. Андан сора врач чыгъып, ол кишиге   былай айтханды: «Кечгинлик беригиз, биз къолубуздан келгенни этдик, сизни адамыгъыз, жарсыугъа, энди жюрюяллыкъ тюйюлдю». Ол сёзлени эшитгенден сора Сергей кеси да амалсыз болады, аякълары бла атлаялмагъан юй бийчесин да алып, Терекге къайтады. Сора Тёбен Чегемни больницасында ишлеген Хажимусаны юсюнден эшитеди, кёп да турмай, саусузну ары алып келеди. Наршау улу эки айны ичинде аямагъанлай аны бакъгъанды. Сора, медсестраланы, башха врачланы да жыйып, палатада консилиум этгенди. Ол кезиуде тиширыу аякъ эм къол бармакъларын аз-маз   тепдирип башлагъанды. Аны кёргенлей, эр киши асыры къууаннгандан, аны солууу тыйылыргъа аздан къалгъанды. Бир кесек заман озгъандан сора уа Сергей, больницадан юй бийчесини къолундан тутуп, врачха, анда биргесине ишлегенлеге да жерни башында не ариу сёзле бар эселе да айтып, алай чыгъып кетгендиле юйлерине.

Озгъан ёмюрню отузунчу жылларында Наршау улу ишлеген больницаны мурдорун эм таш къабыргъаларын да атасы Абдулкерим къалагъан эди. Жарсыугъа, аны къадары бушуулу болгъанды. Урушну кезиуюнде немислиле элге киргенлеринде, ол партизаннга чыкъгъанды, душманнга къажау сюелгенди. Бир кесекден аны эм эгечин да тутхандыла эмда Нальчикде фашистле илишаннга салып ёлтюргендиле. Ма ол затланы эсге тюшюре, Хажимуса: «Атамы немислиле ушкок бла атаргъа элтгенде, ол

Аллахдан тилек этгенди деп айтыучу эдиле. Ишлеген больницасы адамлагъа жарасын, жашаугъа ышаныулукъ бере турсун деп. Ким биледи, аны ол сёзлери ючюн окъуна иги бола болурла саусузла мени къолумдан»,-деген эди.
Дагъыда ол Орджоникидзеде окъугъан кезиуюнде Иван Гамсович Зелиховну эсине тюшюрген эди. Бу чынтты профессордан кёп затха юйреннгенин билдирип, аны: «Ауругъан адам аллынга келсе, бир болжалгъа аны орунуна кесинги салыргъа керекди.

Сен анга алгъадан терс диагнозну тохташдырсанг, ол жашауунда амбулатория картасы бла бирге баргъанлай турлукъду»,-деген сёзлерин да эсгерген эди. 

Наршау улу урунуу жолун  алгъа Къашхатауну больницасында башлагъанды. Ол кезиуледе приёмный бёлюмге машина тюбюне тюшген тогъузжыллыкъ жашчыкъны алып келедиле. Тобугъу сынып, иги да эзилген эди. Баш врач сабийни жанын сакълар муратда аны аягъын кесерге дейди.Хажимуса, жаш болгъанына да къарамай, сынамлы докторну хорлайды, аякъны кесерге керек тюйюлдю деп тохтайды, сора ишни къолгъа алады. Тюрлю-тюрлю дарманладан мазь жарашдырады, аны жагъып, энчи раствор бла жуууп, башха амалланы да этип, жашны аягъын сакълайды... Аны аллай  жан сакълагъан амаллары кёп болгъанды, битеу барысын да бу эсгериу материалда сагъыныр амал жокъду. 

Наршау улуну юй бийчеси да къыркъ жылгъа жууукъ заманны алгъа Къашхатауда, ызы бла Тёбен Чегемни больницасында акушер-гинеколог болуп ишлегенди. Шёндю пенсиядады. Къызы Жанна бюгюнлюкде Шимал Кавказда жаякъ-бет, пластика хирургия эм стоматология илму-практика араны генеральный директоруну орунбасарыды.