Тарых

Газетибизге жаш тёлюню, сабийлени да сейирлерин ёсдюрюр мурат бла жомакъла, таурухла да басмалауну хайырлыгъа санап, аланы басмалауну башларгъа сюебиз. Бюгюн сизни «Салима» деген жомакъ бла шагъырей этебиз. Жашауда хыйлалыкъ, харамлыкъ деген затла адам улун неге жолукъдургъанларыны юслеринден бизни миллетде кёп сейир таурухла бла жомакъла жюрюгендиле. Ма аллайладан бирин сизге туура этебиз.

Миллетибиз фольклор хазнасы таурухла, жомакъла бла да бай болгъаны хакъды. Ала адамланы жашауда кесин къалай жюрютсе тап боллугъуну юсюнден сагъыш этдиредиле. Аладан бири бла бюгюн сизни да шагъырей этерге сюебиз.

1909 жылда биринчи июльда Нальчикде ары дери ишлеп тургъан Тау школ училищеге тюрленеди. Аны ишин жалчытыргъа деп жыл сайын казнадан 36 мингден артыкъ сом бёлюне эди.

Кавказ ючюн сермеш Уллу Ата журт урушну тарыхында   эм узун операцияладан бири болгъанды – 1942 жылда 25 июльда башланып, 1943 жылда 9 октябрьге дери созулгъанды. Ол Уллу Ата журт урушну барыууна, аны ахыр эсеплерине да себеплик этгенди деп, шарт айтыргъа боллукъду. 

Бюгюнлюкде миллетибизде аны жашау турмушу бла байламлы кёп затла унутула, къала баргъаны жарсытады. Аллай шартланы юслеринден хар бирибиз да тамата тёлюден соруп, ачыкъларгъа борчлубуз. Сёз ючюн, базук жия не болгъанын шёндюгю жаш адамладан кёплери билген да этмейдиле. Ол санда мен да. Бу кюнледе манга назмучу Ёлмезланы Мурадин жиберген къысха видеода хасаниячы Кючюкланы Борис ол не зат болгъаныны юсюнден хапарлайды.

2020 жылны июль айында РФ-ни Президентини Указы бла  Россейни аскер махтаулугъуну энтта да бир кюню тохташдырылгъанды – 1943 жылда Кавказ ючюн сермешлени кезиуюнде совет аскерле немис-фашист аскерлени ууатхан кюн.

Жолоучуну дефтеринден 1896 жылда Владикавказда алгъа «Кавказ» газетде, ызы бла энчи китапчыкъ болуп, Кавказны тинтген этнограф, юрист, жарыкъландырыучу, профессор Башир Далгатны (Долгат) «Чегем чыранлагъа жолоучулукъ» деген аты бла очерги чыкъгъанды.

Къачан да миллетибиз къууанчда айтылгъан ариу алгъышладан бай болгъанды. Жыйынны жюрюте билген адамгъа не заманда да уллу багъа бергендиле. Аллай белгили адамны тилеп, киеу нёгерге таматагъа айырып ийгендиле.

2004 жылдан бери Тюрк халкъы сентябрьны ючюнчю ыйых кюнюнде Тюрк жазыуну бла маданиятны кюнюн белгилейди.

Малкъар Россейге къошулгъандан сора, таулуланы башха халкъла бла экономика, политика, культура байламлыкъланы   бютюнда  кенгертирге онглары  болгъанды. XVIII—XIX ёмюрледе Малкъарны географиясына, тарыхына, халкъны жашау турмушуна, культурасына сейир ёсгени эсленеди. Бери тыш къыраллы, Россейли экспедицияла къуралып, тинтиуле бардырылып башлайдыла. Гюльденштедт, Рейнеггс, Паллас, Потоцкий, Клапрот, Боссе, Шаховской, Бларамберг эм кёп башха  алимле кеслерини китапларында таулуланы юслеринден сейир шартланы басмалайдыла.