Жамауат

      Огъары Чегемден Газаланы Исхакъ кёп жылланы устаз болуп ишлегенди. Сабийлени окъутхандан сора да, ол назмула, хапарла да жазгъанды, халкъыбызны тарыхын, таурухларын, адетлерин жыйыу бла да кюрешгенди. Аслам шартла тапханды, кёпню билгенди. «Заман» газетни редакциясы бла да байламлыгъы уллу болгъанды. Ол бизге терк-терк жазгъанды. Аны чыгъармалары бла окъуучула сюйюп шагъырейленнгендиле, бек жаратхандыла.

       Къашхатауну жер-жерли администрациясы  Черек районда «Единая Россия» политика партияны «Молодая гвардия» бёлюмю бла бирге  Инвалидлени халкъла аралы кюнюне атап, саусуз сабийлеге  «Чомартлыкъ дунияны  къаллай палахдан да къутхарыр!» деген ат бла  байрам къурагъанды.

Бетин манга айландырып олтургъан тиширыу мудахды. Къарамын букъдура, терезеге бурулады. «Сылтауу неде болур?» – деп сагъыш этеме. Аны тынгысыз сыфаты тынчайтмайды.

Ол къайгъы къачы ызланнган тёгерекге ушайды. Бу таралыуну къалайда башланнганы, къалайда бошаллыгъы да белгисизди. Ол инжилиу, къыйылып алыннган къара оюуча,  саулай да автобусну беклегенди.

Жыйырма биринчи ёмюрде миллетибиз кесин тас этип къоймаз ючюн не этерге керекди? Сёзсюз, бу соруу, бек биринчиден, халкъыбызны ёсюп келген тёлюсю ана тилин  осал билгени бла байламлы жаратылады. Мен эслегенден, 2000 жыллада туугъан сабийлерибизни асламысы тауча сёлешалмайдыла. Бир-бирлери уа айтханынгы ангылагъан окъуна этмейдиле. Таулу юйюрледе аппала, ыннала бла жашагъанла ана тиллеринден къачханлары сейир тюйюлмюдю?

«Къуш уясында не кёрсе…»

Усталыкъ сайлау
Нальчикде школну бошап, Москвада окъугъан бир  къыз бла тюбешген эдим кёп болмай.Кертисин айтханда, бизни республикадан сабийле ара шахарлада билим алыргъа итиннгенлери бла барыбыз да ёхтемленебиз, башха жерлеге кетгенле бютюн окъуулула сунуп…Хау, бардыла араларында биз сагъыш этгенчала да, алай дипломну ызындан чабып, ангылаулары уа чыртда болмагъанла аз тюйюл кёреме…Анга ушакъ нёгерими сёзлери да шагъатлыкъ этедиле:  

  Жюн базарда, официал аты «Сувенирныйди»,  сатыу этгенле аны иеси бла бир тилли болалмай, РФ-ни Президентине, прокуратурагъа, башха органлагъа тарыкъгъандыла. Тиширыула курорт зонада жер Нальчикни иелигинден энчи адамгъа къалай тюшгенин тинтип, аны артха муниципалитетге къайтарылырын излейдиле.  Болсада базарны иеси уа кесини тюзлюгюнде ишекли тюйюлдю эмда сатыучула аренда ахчаны тёлерлерин, башланнган къурулушлагъа чек салмазларын сюеди.

Кёп болмай СПИД-ге къажау кюрешни битеудуния кюнюне жораланып КъМКъУ-ну педагогика  колледжинде профилактика эм саулукълу жашау этиу бла байламлы «тёгерек стол» ётгенди. Экспертле ол аурууну юсюнден, ол къалай жукъгъанын, андан сакъланыр ючюн, не этерге кереклисин да айтхандыла. Жыйылгъанлагъа  кино да кёргюзтюлгенди. Анда бизни республикада болум да доюн  болмагъаны,   аманлыкъ терк жайылып баргъаны да белгиленнгенди.

Саулукъдан уллу байлыкъ жокъду. Аны ким да биледи, алай, жыл сайын санаторийледе кеслерине бакъдырып, аны кючлерге онглары болмагъанла, жарсыугъа,  кёпдюле. Ма аны эсге алып, «Горный родник»  махкемени оноучулары  путёвкаланы багъаларын  азыракъ этерине къайгъырадыла. Шёндю ала бир кюннге  бир минг сомдан башлап эки минг бла жарым сомгъа жетедиле.

Класс кюрешге къатышханланы асламысыны къадарлары ажымлы бичилгенини юсюнден не кёп айтып турсанг да, аланы жашау жолларын заман кеси ызлагъанына тюшюнюрге керекбиз. Залийханланы Аслантокъну къызы Фатимат - кеси заманында бек ариу да, акъыллы да таулу къыз - Шимал Кавказда Совет властьны орнатыр ючюн жанын-къанын аямагъан  Ностуланы Батийни жашы Юсюпню юй бийчеси болгъанды.

Сабий

Таулула, сабий тууса, къурманлыкъла этгендиле. Бютюнда жашчыкъгъа бек къууаннгандыла. Къыз сабийге саугъагъа мал, къойла, къумач, алтын, кюмюш атагъандыла. Уланчыкъгъа уа сауут-саба, тай да бергендиле. Олсагъат окъуна баланы намысын, сыйын кётюргендиле. Бёленип тургъан къагъанакъны, бешикден теше туруп, белинден энишгесин ачмазгъа бек сакъ эдиле.