Жамауат

Алимле айтханнга кёре, жер юсюнде тиллени саны 5650-ден асламды. Алай эсе да, ала ыйыкъ сайын тергеулерин бардыра, ол заманны ичинде бир тил жокъ болуп баргъанын айтып, жарсыулу шартха къайгъырадыла. Тюрк мурдорлу тиллени юслеринден айтханда уа, аллайлагъа саналгъанла 35 боладыла. Ол саннга, барыбыз да билгенликден, къарачай-малкъар тил да киреди. Анга эм къаршылагъа уа къумукълуланы, кърымтатарлыланы эмда къараимлилени тиллери саналадыла.

Кёп къалмай жарым ёмюр бир ишге къуллукъ этген алай тынч тюйюлдю, болсада ол сыйлыды. Гергъокъланы Жашкону жашы Исмайыл "Коммунизмге жол", ызы бла уа "Заман" газетде аллай бир жылны бет жарыкълы ишлеп, солуугъа алай чыкъгъанды. Андан сора да, бир номерин къоймай алып, окъуп тургъанды. 18 августда анга 80 жыл толлукъ эди.

Къабарты-Малкъарны Регионнга оноу этиу жаны бла арасы (ЦУР) бир ыйыкъны ичинде 700 соруугъа къарагъанды. Ол республиканы инсанлары бла власть органланы арасында байламлыкъны жалчытырча эм чыкъгъан соруула къысха заманда тамамланырча ишни тири бардырады. Аланы кёбюсю социал сетьледе «Telegram», «Однаклассники», «ВКонтакте» кётюрюлген «Инцидент-Менеджмент» системаны амалы бла жарашдырылгъан сорууладыла. 

Марьям бла Аслан бирге жашагъанлы онеки жыл бола эди, алай сабийлери уа жокъ эди. Келин тизгинли да, низамлы да, ариу да эди. Алай андан не хайыр, кюзгюча жылтырагъан юйлеринде сабий ауаз эшитилмесе? Хар кечесине тилек эте тюбеген, кюнюн да тилек бла башлагъан Марьям, бир кюн анасына барып: «Арыгъанма больницаладан да, сакълагъанданда. Адам къадарын кеси сайламайды. Не этейим, онеки жыл жашадым тилеп, берилмегеннге жокъду амал. Бакъдырыргъа къоратхан ахчама юй чыгъар эди, тейри. Энди бойсундум жазыуума. Бакъдырлыкъ да тюйюлме, анам», - деди.

3 сентябрьде Россейде терроризмге къажаулукъда биригиуню кюню белгиленеди. Ол не бла байламлы болгъанын ангылатыр кереклиси да болмаз. Къоншу республика Шимал Осетия-Аланияда Беслан деген гитче шахарчыкъда 20 жыл мындан алгъа болгъан кюйсюз иш адам улуну эсинден бир заманда да кетерик тюйюлдю десек, жангыллыкъ болмазбыз.

Жамауат: бу сёзге къаллай бир магъана сыйынады! Не къыйынлыкъда да адам абызырамайды, билсе къатында адам боллугъун. Адам – ол жаланда эгеч, къарындаш тюйюлдю, эллилеринг, жерлешлеринг. Жамауат жыйылып, юйле ишленнгендиле кёчгюнчюлюкден сора. Жамауат жыйылып, оноу этилген эди Азияда: Ата журтха къайтабыз, деп. 

 Мындан 20 жыл алгъа бизни къыралда бек кюйсюз ишледен бири болгъанды. 2004 жылны 1 сентябринде террористле Шимал Осетия - Аланияны Беслан шахарында школгъа кирип, анда бегитилгендиле, жесирге кёп адамны да алып. Мурдарланы къолларындан 334 адам жоюлгъанды, ол санда 318 жесир. Аланы арасында уа  186  сабий болгъанды.

Экеуленни араларын жаланда бир сёз окъуна бузуп къояргъа болады. Бютюнда кюнден-кюннге сууукъ кёз алагъа къарагъанлай, къатларындан кетмей турса уа, сюймеклик чакъгъан дуния бузлайды.

Таулу халкъны белгили жашларын бирге ушатхан бир ачыкъ шарт барды – бир заманда менсиннген не болгъанын билмейдиле, ауанада ишлерин этип тургъан болмаса, махтау излемейдиле, уллу сёлешмейдиле. Сау болсунла, аланы эслеп, бизни къууандыргъанла. Аллай аламат адамладан бири Курданланы Абуканы жашы Хусейинди – белгили доктор, РФ-ни илмусуну сыйлы къуллукъчусу, талай медицина илму бла кюрешген биригиулени келечиси. 

Баш кюнде энди окъуу жыл да башланып сабий ауазла мектеплени, бирси билим берген махкемелени да толтурлукъдула. Саулай да къыралда ол кюн школлагъа 18,5 миллион окъуучу барлыкъды. Бизни республикада уа аланы саны 123 мингди. Биринчи класслагъа барлыкъларыбыз а 13700-дюле. Билимни кюню битеу да республиканы окъуу махкемелеринде РФ-ни эмда КъМР-ни къырал байракъларын кётюрюу бла гимнлерин айтыудан башланырыкъды.