Сынамлы устаз

Озгъан жылда сабийлени окъутууда бла юйретиуде ишлеген аслам адамыбыз даражалы атлагъа тийишли болгъанлары кёллендиргенди. Аланы санында уа Ёзденланы Мадина да барды. Белгили устазыбыз Нальчикни 34-чю номерли прогимназиясыны садигинде бла башланнган классларында малкъар тилден бла адабиятдан дерсле береди. Кёп болмай а Мадина Муратовна КъМР-ни Жарыкъландырыу эмда илму министерствосуну миллет билим бериу бёлюмюню тамата ишчисине-экспертине да салыннганды.

Ол узакъ эм ариу тау эллерибизден биринде, Огъары Бахсанда, атасы Теммоланы Муратны шуёх эмда хурметли юйюрюнде туугъанды. Хар таулу юйдеча, мында да адет-тёрелеге, таматалагъа, гитчелеге да намыс бериуге уллу эс бурулгъанды. Урушну къыйынлыгъын ёз къадарында сынагъан  ата къызларын таза ниетли, ачыкъ кёллю болургъа юйретгенди. Балкъыз а, огъурлу таулу ана къадарында аланы юй жумушлагъа, къол хунерге тюшюндюргенди.

Мадина Муратовна школну да Огъары Бахсанда айырмалы тауусханды. Ызы бла КъМКъУ-ну орус-малкъар бёлюмюне окъургъа киргенди. Сайлауу анстан болмагъанын толусунлай ачыкълай, ол бюгюнлюкде республикада ана тилледен окъутхан белгили устазларыбыздан бириди. Отуз жылдан аслам заманны ичинде бийик категориялы педагог, ёсюп келген тёлюге билим бере,  жетишимли да бола келгенди. КъМР-ни Парламентини, Жарыкъландырыу эмда илму министерствосуну Сыйлы грамоталары бла да саугъаланнганды.

2020 жылда уа ол Шимал Осетияны билим берген регионлу институтуну башламчылыгъы бла къуралгъан «Биз башхалабыз, алай эсе да, барыбыз да тенгбиз!» деген Халкъла аралы эришиуге къатышып, усталыгъын ачыкълагъанды. Конкурс Владикавказда озуп,  пандемия болумланы кезиуюнде анга къатышхан тынч да тюйюл эди.

Болсада тогъуз адамны ичинде бизни миллетни келечиси эришиуню юч бёлюмюнде да (мастер-класс, презентация, хунер) айырмалы болуп, биринчи жерни алгъанды. «Моё хобби» кесегине уа, материалын къурай, акъ сёзню сайлагъанды. Сабийле бла бирге акъылманыбыз Мечиланы Кязимни Мемориал тийресинде бла маданият-солуу паркдагъы эсгертмелерине барып, аланы къатларында поэтни чыгъармаларын окъуп, видео хазырлагъанды. Аны бла бирге уа кеси назмучу бла заманланы тенглешдирген халда ушакъ да этгенди. Аны ол амалларын тюбешиуге келгенле барысы да жаратхандыла.

Чертирге тийишлиди, анга этилген ышаныуну бийик даражада тамамлап, аны биринчи оруннга тийишли болгъаныны хайырындан огъарыда  сагъынылгъан эришиу, аны жорукъларына тийишлиликде, Къабарты-Малкъарда  бардырылгъанды. Бизни устазларыбыз аллай жетишимле болдурсала уа, айхай да, барыбызны да кёлюбюз кётюрюледи.

Устазны жолун сайлагъаныны юсюнден кеси уа былай дейди: «Мени аллай адамла окъутхандыла,  аланы дерслеринден сора педагог болмай къалыргъа къыйын эди. Башха-башха кезиуледе Огъары Бахсанны мектебине таматалыкъ да этип тургъан Теммоланы Хамзат бла Ёзденланы Хызыр, экиси да бизни  малкъар тилден бла адабиятдан окъута, туугъан жерибизге, ана тилге сюймекликге юйретгендиле. Ала кеслерини халлери, адеп-къылыкълары бла окъуна тюшюндюре билгендиле ол затланы барысыны да къыйматларына».

Ушакъ нёгерим аны  бла бирге университетни малкъар бёлюмюне сагъыш эте да турмай киргенине,  анда уа ол бирин айтып, башхасын къоймазча билимли, сынамлы преподавательлени къолларында окъургъа къадар насып этгенине ыразыды.  Тюрк тил билимде айырмалы алимлерибиз Ахматланы Ибрагим, Гузеланы Жамал, адабият жаны бла окъуулу Маммеланы Далхат, бирсиле да кадрланы хазырлаугъа, тилибизни айныууна, сакъланыууна да къошхан юлюшню чертеди. Бюгюнлюкде кафедраны башчысы Кетенчиланы Муссаны жетишимлерине да къууанады. Ол затланы барысын да эсгергени, белгилегени уа Мадина Муратовнаны кесини да малкъар тилни окъутулуууна, аны бирси миллетлени арасында даражасына,  жюрютюлюуюне къайгъыргъаныны ышаныды.

Прогимназияда дерсле бергенинден тышында да, ол устазлагъа болушлукъгъа деп методикалы пособияла да хазырлайды. Сёз ючюн, 2021 жылда аллай пособияланы Ахаланы Ромелланы ючюнчю классха китабына эмда жетинчи, сегизинчи, тогъузунчу класслагъа (аланы авторлары башхаладыла) «Ана тилге юйренебиз» деген дерсликлеге да жазгъанды. Теммоланы Хамзат Масхутовични  уа малкъар тилден тёртюнчю классха деп хазырлагъан китабы бла бюгюнлюкде да устазла сабийлени окъутханларын айта, аллай адамларыбыз не заманда да анга юлгю болгъанлай къаллыкъларын белгилейди.

Ол дагъыда бир ненча жылны ичинде жай каникулланы кезиулеринде юйде энчи Сабий экология ара къурап, анда гитчечиклеге къарап да тургъанды. Мында шахматладан, сурат ишлеуден, музыкадан, физкультурадан устазла да  юйретгендиле аланы. Бу жумушну уа ишге жюрюген аталагъа-аналагъа  себеплиги уллу эди. Россейден бизни республикагъа солургъа келген он жашчыкъны бла къызчыкъны (аланы аналары бирди) сабий юйден алып ёсдюрген оруслу тиширыу окъуна мында болгъан заманларында аланы арагъа да келтирип тургъанды. Ала бюгюнлюкде таулу юйюр бла шуёхлукъ да жюрютедиле.

Аны, андан сора да бардыла муратлары. Аладан бири уа туугъан элини - Огъары Бахсанны-тарыхы бла байламлы китап жазаргъады. Ёсюп келген тёлюлеге аллай шартланы тас этмегенлей сакъларгъа борчлу болгъаныбызны чертеди.

Ол дагъыда Бахсан ауузунда этнография магъаналы музей ачар умутдады. Алай болса, тышындан келген туристле, кесибизни жаш тёлюбюз да миллетибизни журтубузну энчиликлерин, халкъ алгъа къаллай юйледе, арбазлада жашагъанын, аны къаллай  от жагъасы болгъанын, къаллай  турмушлары барлыгъын бла не адырланы къалай жюрютгенлерин дегенча затланы билликлерин айтады. Аллай шартла уа, кертиси бла да, сейир болгъанларындан тышында да, аслам затыбызны унутулмазына, даражабыз кётюрюлюрюне да себепликди.

Ата-анала хурметлеген, даражасы жюрюген сынамлы устаз болгъанындан сора да, Мадина Муратовна огъурлу анады эмда ыннады. Къызлары Анисат бла Аминат бийик билимли специалистледиле. Бюгюнлюкде кеслерини усталыкъларындан тышында да, экиси да ариулукъну индустриясы бла кюрешедиле.