Чыгъармачылыкъны чеклери жокъдула

Адам жомакъла да жазып, алагъа суратла да этип, программист да боламыды? Хау. Яникой элде жашагъан Хаджиланы Джамиля ол юч усталыкъны да биледи. Университетни математика факультетини студенти болгъан кезиуде, 2014 жылда,  Мадина Саральпны салонунда биринчи кёрмючю болгъанды. Ол бек сейирлик эди, башхалагъа ушамагъан: суратчы къурагъан агъачда керти жашауда болмагъан жаныуарла, адамла жашай эдиле, ала бир  бирлерини жюреклерин къыйнамай, насыплы халда оздура эдиле заманларын. Къараучула ийнаннган эдиле ол энчи агъач болгъанына. Бир талай суратланы ингилизлиле сатып алгъан эдиле.

Жылла оздула. Джамиля университетни ишчисиди, билим бериуню информатизациясы бёлюмде урунады. Жаяу жолоучуланы орамы – Арбатда уа мастерскою барды. Тюбешиуюбюз да анда болгъанды.

Фольклорну юсюнден

- Бизни юйюрюбюзде бир бирге болушхан тёреди. Анам, атам, стоматолог къарындашым, эгечим Залина, мен…чыгъарма проектледе хар бирибиз къолундан келгенни этеди. Мен эрттеден да миллет жомакъладан жигитлени этерге сюе эдим. Туристле бизни республикагъа келгенде, бир орамда неда паркда жомакъланы, нарт эпосну жигитлерин кёрселе, ол къалай сейирлик боллукъ эди!

Тауланы кёрюп, лыжалада учуп, хычинлени, шишликни татыуларын билгенден сора да, узакъдан келген адамланы миллет культуралагъа да сейирлери бийикди. Биринчи эмегенни эскизин компьютерде этгенме. Атам темирден ёзегин жыйышдыргъанды. Адамдан эсе юч кереге бийик эмегенни этген тынч тюйюл эди. Ол темир ёзекге ийленнген тери тартхан эдик. Сейирлик  болгъан эди.

Ызы бла экинчисин да этебиз. Бирин Нальчикде сатханбыз, экинчиси уа Къарачайгъа кетгенди. Ачыкъ айтханда, экиси да паркда болсала, ыразы боллукъ эдим: адамла кёрюп турурча. Айхай…Ким биледи, алыкъа жомакъланы жигитлерине къайтыргъа да болурма.

Темир кесекде да, жонгурчхада да – сыфатла

 Джамиляны бизни республикада бардырылгъан кёп байрамлагъа чакъырадыла, къалай бардырсакъ иги болур деп,  къыздан акъыл сёзюн сурайдыла. Китап окъургъа сюйгенлени биригиуюню башчысы Наталья Шинкарёва къурагъан квестде  бир талай соруугъа жууап берирге керек эди. Сёз ючюн, адам шахарда бир жерге келеди да, алайда анга бу оюннга къатышхан биреу соруу береди, тюз жууап эшитсе, андан ары къайры барлыгъын таякъчыкъ бла кёргюзтеди. Таякъчыкъ…Джамиля бу оюннга деп жомакълы таякъчыкъла этген эди.

   Атасы тереклени керексиз бутакъчыкъларын кесгенден сора, ала бахчада атылып тура эдиле. Джамиля хар бирин тюрлендиргенди: Гарри Поттерни юсюнден китаплада хар жигитни кесини ажайып таякъчыкълары болгъанын эсге алып, аланы китапдан жашаугъа кёчюргенди. Биринчи юйде терек бутакъланы жона тургъанын кёргенде, атасы: «Не этесе?»- деп сейир этген эди. Квестден сора бу таякъчыкъла бары да сатылып, Джамиля юйге ахча бла кирип келгенде, атасы: «Да агъачда бутакъла аз тюйюлдюле!» - деген эди.

Баргъандыла атасы бла къызы агъачха! Бутакъла жыйып келгендиле. Бюгюн да Джамиляны мастерскоюна келип, ата-анала сабийлерине жомакълы таякъчыкъла сатып аладыла. Хар мастерскойгъа келген адам «Сильмариллионну» биринчи тиражындан китапны да кёреди. Къууанадыла!

Компьютерде - суратла

Джамиля компьютер технологияланы бек иги биледи. Ол билими бла хайырланып, алгъа суратны компьютерде этеди, анга бюсюрегенле кими къумачда (холстда) басмалап къой дейдиле, башхасы уа бояула бла сурат эт бу  экранда кёргеними, деп тилейдиле. Барады сатыу - алыу.  Джамиляны юлгюсюнде окъуна кёрюнюп турады: культура бла байламлы адам ач боллукъ тюйюлдю.      

Жарсыугъа, бизни миллетибизде жырчы, къобузчу, тепсеучю, суратчы, скульптор, композитор, назмучу, жазыучу, журналист эм башха культура бла байламлы усталыкъладан къачхан этедиле, аланы тутхан адам ырысхысыз  боллукъ  сунадыла. Ол терс оюмду. Фахмусу болгъан аны айнытыргъа керекди, ол башын да кечиндираллыкъды, бир кишиге жалынчакъ да боллукъ тюйюлдю.

Хаджиланы Джамиля къолуна не зат тюшсе да, аны тюрлендирип къояды. Байсыланы Темиржан келтирген бир агъашчыкъдан тау элни орамларын этгенди, сора ташны юсюнде уа Амырхан къаланы ишлегенди.

Бусагъатда уа таулу кийизлени тинтеди. Хар тамгъаны магъанасын билирге итинеди. Сора таулу кийизни тамгъаларын салып, туристлеге деп омакъ затла  этеди. Бирлерин бузлатмагъа (холодильникге) жабышдырыргъа, башхаларын сумкагъа тагъаргъа болады.

Суратчы къызны тюрлю – тюрлю къаргъаланы  суратлагъан ишлери да барды. Ала брелоклада, суратлада да жашайдыла. Къаргъала бирде адам санлы, къаргъа башлыладыла.

Чыгъармачылыкъны чеклери жокъду. Ол битеу адамланы, миллетлени да бирикдиреди. Джамиляны жарыкъ фахмусу кёплени танышдырады, шуёх этеди. Таулу къызны жюреги  ишлериндеди. Ишлери уа – битеу дунияда!

Байсыланы Марзият.
Поделиться: