«Кийизле жарашдырыу халкъыбызны маданият хазнасыны бир кесегиди""

Кёп болмай Огъары Бахсанда Халкъ къолдан усталыкъланы Элбрус район арасы ачылгъанды. Анга таматалыкъны Джаппуланы Езетхан этеди, аны биргесине Чепкенчиланы Айшат, Хаджиланы Къралхан бла Асият, Ногъайлыланы Фатима ишлейдиле. Арада иш къалай къуралгъаныны, кийизлени жарашдырып къалай эм не мурат бла башлагъанларыны юсюнден бизге Джаппуланы Езетхан билдиргенди.

Элде бу иш бла алгъа заманлада да кюрешгендиле, алай чурумла чыгъып, ол бир ауукъ заманнга тохтатылгъан эди. Араны ачыуну юсюнден буйрукъ былтыр апрельде берилгенди, андан сора арагъа ишин бардырыргъа жер бёлюнюп, 1 апрельде анда ремонт этип башлагъандыла. Жангыртыу жумушла бошалып, ишни бардырырча битеу керекле алыннгандан сора анда кийизле жарашдырып тебирегендиле.

- Кийизле жарашдырыу таулу халкъыбызны маданиятын, иш кёллюлюгюн, фахмусун да ачыкълагъан шартладан бириди. Ол унутула баргъаны  бек ачыу тийип, аны жангыртыргъа кёлленеме. Бу жарсыууму юсюнден Республиканы Башчысына жазама да, ишни къолгъа алыргъа хазырлылыгъымы билдиреме. Ол да тилегими къабыл кёреди. Сора, бир жол Москвадан бизге телевидение келеди, ала бизни эфирге алдырадыла эм не муратыбыз болгъанын сорадыла. Бизге энчи бир жер керек болгъанын билдиреме. Ала да муратыбыз толуруна себеплик этедиле, мен аланы барысына да ыразылыгъымы билдирирге сюеме - дейди Езетхан.

Алай бла кийизле урургъа кенг, жарыкъ отоу берилгенди, суу тартылгъанды, толу ремонт, поллары да жылынырча этилгендиле. Аны хайырындан хазырланнган затланы жерге жаядыла, ала да кёп сакълатмай къуруйдула. Мында жарашдырылгъан кийизлени кёрмючлеге элтедиле, аланы сатып алыргъа сюйгенле да кёпдюле, бютюнда туристлени араларында.

Езетхан кеси уа бу ишге къайын анасындан юйреннгенди. «Сабий заманыбызда абаданла кийиз ургъанда биз суу ташыгъанбыз, ууакъ жумушлагъа жарагъанбыз, аз-маз юйрене да тургъанбыз, - дейди ол. - Ким кийизлени къызына бернеге бере эди, ким юйюне кереклисине хайырланнганды. Юйюр мында къурагъанма, къайын анам Джаппуланы Фердаус, анасы Теммоланы Абидат, нёгерлери Теммоланы Хажар, Мамусурланы Кокура, Курданланы Халимат, Ёзденланы Жанчыкъ – мени эслеримде аладыла, кийизле уруп болгъандыла, бу ишни жашырынлыкъларына, энчилигине алагъа къарай юйренгенме. Абидатны юсюнден энчи сагъыныргъа да керекди. Ол бек белгили, уста кийизчи болгъанды, къол ызы ариу эди, бусагъатда линейкаланы, башха затланы да хайырланып кючден этилген геометрия фигурала бла кийизлени ол болушлукъсуз жасагъанды, аллай бирге ариу эди къол ызы».

Абаданлагъа болуша, Езетхан бу ишни сюйюп къойгъанды, аны жангыртыр ючюн аллай бир къыйын салгъаны да миллетини быллай сейир усталыгъын сакълар ючюндю. Таулу тиширыула кийизлени къалай ургъанларына къараргъа Москвадан, башха шахарладан да келедиле, ол санда ара телевидение да. Кесиибизни республикада жашагъанладан, тыш жерледен, къонакъ юйледен да  кийизлени алыргъа заказла асламдыла, къол бла этилген ишге сурам къачан да уллуду. Элде мал тутадыла, къойла бардыла, алай бла жюнню кеслеринде хазырлайдыла, бирде сатып да аладыла. Жангызда озгъан жыл араны ишчилери бир тонна чыкълы бир жюнню жуугъандыла, тазалагъандыла, Хабазда таратхандыла, керекли тюрсюнлеге боягъандыла. Бир орталыкъ кийизни урур ючюн алты-жети къара сапын керек болады, кийизлени былай жарашдырыу аланы кёп заманны ичинде хайырланыргъа онг береди. Бу жумушха ыйыкъ чакълы бир заман кетеди. Езетхан белгилегенича, художник суратын ишлегенча, кийизде не тюрлю сыфатны да къураргъа боллукъду.  

Алгъаракълада уа арада бу усталыкъгъа сюйгенлени юйретип да башлагъандыла, бери республиканы жер-жерлеринден аслам адам жюрюйдю, элчи сабийле да келедиле. «Кийизле жарашдырыу – миллетибизни хазнасыды, аны сакъларгъа эм ёсе келген тёлюлени да анга юйретирге керекбиз. Аны бла бизни аналарыбыз, аммаларыбыз кёп ёмюрлени кюрешгендиле, бу усталыкъ бизде тохтаса, жарамаз», - деп чертеди Езетхан.