Соруу - жууап

Эски кинофильмлени жангыдан къайтарып нек тюшюредиле?

«Мосфильмни» башчысы Карен Шахназаров: «Угрюм – река» Шишковну романыды. Маресьев а тарых магъаналы инсанды. Алай эсе уа, керти да жашагъан адамны юсюнден, чыгъармагъа таянып, жангыдан кино тюшюрюрге нек жарамайды? Бизде, мен оюм этгенден, жамауат бла бир сейирлик зат бола барады: аны жарамайды, муну жарамайды… Алай бола келсе, Чеховну «Юч эгеч» деген пьесасын да тыйып башларыкъдыла: къалай, аны бир кере салгъандыла да.

Сизни жаш кезиуюгюзде киноланы жарата эсегиз – бек ахшы! Бирле уа жангыларына къараргъа сюедиле. Манга «Анна Каренина» ючюн неллай бир аман зат айтылгъанын эшитсегиз эди! «Ол кинону бир заманда да унутурукъ тюйюлме… Аны жангыдан не этеме деп тюшюргенсиз?!». Барыгъыз да Самойловагъа къарагъыз, ким тыяды! Эм башы - фильмни качествосуду. Иги кинола уа алай кёп жокъдула».

Тюшген тишни жерине орнатыр амал бармыды?

- Асламысында артында тишлени кёчюрюучюдюле. Ала ашны чайнагъанда артыкъ хайырланмайдыла, аны себепли кеслерин да къурт ашамайды, - дейди «Арбатский» клиниканы стоматолог-хирургу Виталий Фуог. - Юзюп алгъан тишни тюп жанында энчи къошакъчыгъы болуучуду. Ол бир сагъатдан кёп жашамайды. Андан кеч къалмаса, быллай тишни жангы жерге кёчюрюрге онг барды. Алай этгенден сора, аны энчи абери бла къысадыла. Ол аны эки ыйыкъны ары-бери тепмезча тутуп турады. Бу заманны ичинде сюек иги къатып, тиш орунуна гам олтурады.

Адамны кесини тишлерин жеринден жерине кёчюрюуге аутотрансплантация дейдиле. Бирде аны хайыры бла жалгъан тишле салмай къутулургъа боллукъду.

Бегирек да хайырлыгъа къайсы шорпала саналадыла?

Адамгъа эм хайырлыгъа тауукъ шорпа саналады. Къудору (чечевица) шорпаны да хатасы жокъду, ол марганец, магний, фосфор, калий, багъыр, цинк, темир дегенча аллай хайырлы затладан байды. Алай сингирлери ауругъанлагъа уа ол жарашмайды, аурууну жангыдан къозгъаргъа болады, - дейди Москваны аш-азыкъ производствола жаны бла къырал университетини доценти Дмитрий Быстров. – Саулай айтханда уа, хар неда шорпагъа не затла къошулгъанына кёре болады. Сёз ючюн, борщну - тауукъ этден, сюйсе уа, къой этни сюеклеринде биширирге боллукъду. Татыуу, хайырлыгъы да анга кёре болады.

Жаула неда къакъ эт аш орунну тюбюнде безни, бауурну да къыйнайдыла, заранлы холестерин болуруна себеплик этедиле. Ачы хобуста неда къозу къулакъ ханс къошулуп этилген шорпалагъа уа артыкъ къадалмазгъа чакъырама. Ала кёп аурууланы жангыдан къозгъаргъа ёч болгъан ачы затладан байдыла.

Ресторанны ашы не бла къоркъуулуду?

Ашланы эмда биотехнологияланы федерал илму арасыны консультация-диагностика бёлюмюню башчысы, медицина илмуланы кандидаты Екатерина Бурляева: «Жамауатха аш хазырлагъан жерледе, анга хант тузну, бал тузну, жауланы да асламыракъ къошуучудула. Ала уа жюрек-тамыр системада аурууланы къозгъау жаны бла къоркъуулудула.

Быллай хаталаны азайтыр амал бармыды? Биринчиден, ашха не зат къошханларына оноу этерге къойгъан кафелени неда ресторанланы сайлагъыз. Этни неда чабакъны бишлакъ, жумуртха, майонез къошуп къууурулгъанларын угъай, исси тылпыу бла биширилгенлерин алыгъыз. Башха ашланы да артыкъ кёп къошакълары болгъанларын алмазгъа кюрешигиз.

Кофеге, чайгъа бал туз къошмазгъа юйренигиз. Чайны кёгетледен этилген ариу ийисли, татыулу тюрлюлерин сайлагъыз. Татлы сууланы дайым ичип тургъандан эсе, анда-мында бир татлы зат къабып къойгъаны бла чекленирге керекди. Аланы орунуна жемишлени хайырланып къалсагъыз а андан да иги.

Къозланы бла холестеринни арасында байламлыкъ бармыды?

Бирле къозлада холестеринни азайтхан затлары бардыла, дейдиле. Аны юсюнден оюмун Ашланы эмда биотехнологияланы федерал илму арасыны врач-диетологу, медицина илмуланы кандидаты Наталья Денисова айтады: «Къозлада жау кёп болгъанлыкъгъа, ала «осал» холестеринни мардасын азайтыргъа боллукъдула. Аны себепли алада болгъан жаула хайырлыдыла».

Кёп къыралладан тинтиучюле, 60-70 - жыллыкъла кюн сайын къозла ашап турсала, атеросклероз неда башха жюрек-тамыр аурууладан кери боллукъларын кёргюзтгендиле. Жюрекге бла тамырлагъа эм хайырлыгъа саналгъан омега-3 бегирек да грекли къозда кёпдю. Суткагъа андан 30-50, эм кёбюсю уа - 60 грамм ашаргъа жарайды. Андан кёбю уа аш орунну къыйнаргъа боллукъду. Ол дагъыда артыкъ калорияладыла (100 грамм къозлада – 500-600 ккал барды). Быллай къоздан кюннге бир ючюсюн, чертлеуюкледен бла миндальдан а 10-12-син ашаргъа жарайды. Кедр къозчукъладан а къашыкъ бла бирин.