Хар сабий да, энчиликлерине къарамай, окъуялырча, усталыкъ да алалырча

Саулукълары, акъыллары жаны бла да энчиликлери болгъан сабийле  тийишли билим алалырча этер ючюн энчи болумла къуралыргъа керекдиле. Анга инклюзив билим бериу дейдиле. Бизни республикада ол жаны бла  иги  тюрлениуле эсленедиле, болсада  тамамланыуну излеген жумушла да бардыла. Аланы эмда кёп башха затланы юслеринден хапар айтады КъМР-ни жарыкъландырыу эмда илму министрини орунбасары Екатерина Мисостова.

-Екатерина Николаевна,  бюгюнлюкде бизде  сакъатлыкълары болгъан сабийлени окъутуу бла кимле кюрешедиле?

-Къабарты-Малкъарда эсепде 4088 сакъат сабий барды, аладан 3356  инклюзив амал бла билим аладыла. Тёрт энчи (коррекциялы) школ-интернатда бла къолайсыз эмда уллу юйюрледен сакъат сабийле окъугъан эки школ-интернатда   457 сабий билим алады, 190-сун а узакъдан окъутадыла.

Мен Нальчикде 1-чи номерли интернат школну юлгюге келтирирге сюеме. Мында саулукълары, акъыллары жаны бла да энчиликлери болгъан сабийле да  окъурча тап болумла къуралгъандыла. Бюгюнлюкде анда 173 сабий окъуйду, 17 билим бериу программа толтурулады.

-Эледе да бардыла школгъа жюрюялмагъан сабийле, алагъа уа не мадар?  

-Муниципал битеулю билим бериу организацияладан алтысында коррекциялы классла бардыла. Башха окъуу юйледе да инклюзив халда окъутуу къуралгъанды. Бизде сакъатлыкълары болгъан сабийлеге, аланы ата-аналарына да болушлукъ тапдыргъан учреждение да барды. Ол КъМР-ни Жарыкъландырыу эмда илму министерствосуну Психология-медицина-социал жаны бла да себеплик берген арады. Анда уа тийишли комиссия да къуралгъанды.

Андан сора да,  школгъа жюрюрге жыл санлары жетмегенлеге себеплик этген,  сакъатлыкълары болгъан гитчеле къысха заманны турурча группала, аутизмча ауруулары болгъанлагъа деп къуралгъан энчи бёлюм  да ишлерин бардырадыла. 

-Школгъа дери билим бериуде уа аллай энчи балачыкъла эсге алынамыдыла?

-Республикада  256 организация сакъат сабийлени окъутууну программалары бла ишлейдиле. Быйыл алагъа жюрюп, 368 сабий къошакъ билим алгъанды. 2021 жылда уа  аллай учреждениялагъа 1621 инвалид сабий жюрюгенди. Георграфиядан бла велотуризмден башлап робототехникагъа бла программированиягъа дери да окъутууну онглары игиленедиле эмда кенгертиледиле, ол санда къошакъ билим бериуде жангы жерле къураладыла. Битеу ала энчи сабийлени айнытыргъа эмда аланы хунерликлерин ачыкъларгъа болушхан мадарладыла. 

-Мен билгенликден, къуру сабийлеге угъай, сакъатлыкълары болгъан абаданлагъа да хар жаны бла себеплик этерча программала жарашдырылыпдыла. Сиз а аланы хайырларын кёремисиз?

-Бек алгъа «Доступная среда» деген программагъа кёре тамамланнган жумушланы юслеринден айтайым.  Анга къатышханыбызны хайырындан 85 билим бериу организацияда инклюзив амал бла окъутургъа онгла ачылгъандыла.  «Шёндюгю школ» деген федерал проектге кёре уа интернат учредениялада «Доброшкола» ачылгъанды, «Точка роста» эмда «Кванториум» арала къуралгъандыла.

-Профессионал билим бериу жаны бла уа хал къалайды?

-  Къабарты-Малкъар  гуманитар-техника колледж  сакъатланы окъутуу жаны бла  баш профессионал билим бериу организациягъа саналады. Бу окъуу юйге энчи реабилитация оборудованиядан 3 миллион сом багъасы алыннганды. 2022-23 окъуу жылда республиканы колледжлеринде сакъатлыкълары болгъан 172 студент окъуйду.

-Аллай энчи сабийле бла ишлерча специалистлерибиз а бармыдыла?

-Кертисин айтсам,  аллай специалистле жетишмейдиле. КъМКъУ-ну педагогика колледжинде  жангы бёлюмле ачыу – ол халны игилендириуню биринчи атламы боллукъ эди.

Алай  биз аны сакълап турмайбыз – устазланы ол жаны бла усталыкъларын кётюрюуню къайгъысыз кёребиз. Республикада устазланы тёртден бири «Жарыкъландырыу» академияда  сакъатлыкълары болгъан сабийлеге къошакъ билим бериу ишни къурау эмда аланы окъутуу жаны бла  курсладан ётгендиле.

-Кёп болмай КъМР-ни Парламентинде сёлешгенигизде, бу ишни тынгылы бардырыргъа чырмау этген сылтауланы юслеринден да айтхан эдигиз. Аладан бек магъаналысы неди?

- Мен оюм этгенден, сакъатлыкълары, саулукълары эмда акъыллары жаны бла энчиликли болгъан сабийлени окъутуу бла кюрешген билим бериу организацияланы  ишлерин бирге тийишдирирге, аланы ырысхы онгларын игилендире барыргъа керекди. Аллай сабийлери болгъан юйюрлеге да эс бурмай жарарыкъ тюйюлдю. Башында айтып келгенимча, республиканы тийишли специалистле бла жалчытыргъа  керекди.