Социал-экономика болумну игилендирирге алланып

Ахыры. Аллы электрон газетни 9-чу ноябрьде басмаланнган номериндеди.

«Жашау журт  эм шахар болум» миллет проектге кёре, быйыл районлада жамауат аслам хайырланнган онеки жер тапландырылгъанды. Сёз юючн, Баксаненокну ара майданы, Прохладнада  аллея бла сквер эм  Дыгулыбгейде  ара орам. Нальчикде тапландырыу программагъа кёре жети сквер эм кёп фатарлы юйню элли арбазы киргендиле. Эсге сала айтсакъ, игилендирилирге тийишли жерлени жамауат къол кётюрюп кеси сайлайды. Бу жол анга 73 мингден аслам адам къатышханды.  Чыгъарылгъан эсеплеге кёре, 15 объект сайланнганды. Андан сора да, милет проектни чеклеринде 22 элде связь бёлюмлени мурдорларында  кёп функциялы араны бёлюмлери ачылгъандыла.                                                                                                                                                                                                                                                                                                                  

 «Таза суу» федерал  проектни чеклеринде ичер суу бла жалчытырча  онюч объектни  ишлерге  эм жангыртыргъа тюшгенди. Быллымны тийресин  вольфрам-молибден комбинатны зыбыр къалгъан-къулгъанларындан тазаларча «Экология» миллет проектге кёре уллу иш барада. Аны быйылны  ахырана бошар муратлыдыла. Проектни чеклеринде 114 гектарда терекчикле орнатылгъандыла эм 900 гектарда агротехникалы ишле тамамланнгандыла. Агъачны ёртенден сакъларча 60 энчи техника алыннганды, ол санда мотовездеходла, автоцистернала эм пилотсуз учхан аппаратла да. 

Быйыл «Къоркъуусуз эм качестволу автомобиль жолла» миллет проектге кёре уа  республикада 100 километрде жолла  мардалагъа келиширча болгъандыла. Ишлени кезиуюнде Нальчик шахар округда бла республиканы  тогъуз районунда 21 объектге къаралгъанды. Регион эм муниципал магъаналы жолланы 70 километрден асламысында кече жарытырча мадар да этилгенди. Сентябрьде Къабарты орамны Идаровадан Адиюх элге дери кесегине тынгылы ремонт этилгенден  сора къууанч халда ачхандыла. Былайтын кюн сайын аслам машина жюрюйдю, Май районнга эм башха жерлеге баргъанла да. Ишле комплекс халда тамамланнгандыла – жангы «акъыллы» светофорла, камерала, детекторла да жарашдырылгъандыла.  Саулай алып айтханда,  жолну жангыртылгъан кесеги бюгюннгю мардалагъа келиширча болгъанды. 

«Туризм эм къонакъбайлыкъ индустрия» миллет проетни чеклеринде да  аслам иш этиледи. Быйыл  РФ-ни Правительствосу республикада бу жаны бла инфраструктураны айнытырча 254 миллион сом бёлгенди. Эсге сала айтсакъ, озгъан  тогъуз айгъа республиканы 980 минг турист жокълагъанды. Жай кезиуде къонакъла Элбрусда, Огъары Малкъарда таулагъа, Чирик кёллеге, Чегем чучхурлагъа   къараргъа келедиле. Болсада адамланы танг кесеги  къыш кезиуде  тау лыжалада  учаргъа келедиле. Сёз ючюн, былтыр «Эльбрус» курортда 390 минг адам болгъанды. Болсада 2025 жылгъа аланы санын 1,1 миллионнга жетдирир план барды. Аны бла байламлы аш-суу этген точкалагъа эм къонакъ юйлеге да танг къошуллукъду. 

Къабарты-Малкъарда «Гитче эм орта предпринимательство» миллет проектни чеклеринде да жерлешлерибизге танг болушлукъ этиледи. Аны хайыры бла былтыр предпринимательле    бюджетге 1,3 миллиард сом  налог тёлегендиле. Ол буруннгу жылдан юч кере кёпдю. Алай бла бусагъатда республикада гитче эм орта бизнесде къармашханланы саны 54,3 минг адамгъа жетеди. Бёлюмде жетишими бла  регон ючюнчю жердеди. Андан сора да, кеслери бир тюрлю иш бла кюрешген 44 мингден аслам адам налог тёлейдиле. 

Быйыл «Гитче эм орта предпринимательлени субъектлени  акселерациясы» федерал проектге кёре, ишлерин энди башлагъан  фермерлеге 53 миллион сом грант берилгенди. Ахча болушлукъну аграрчыла жер юлюш, мал, оборудование эм башха керек затла алыргъа къоратырыкъдыла. 

«Производительность труда» миллет проект республикада быйыл ишлеп башлагъанды. Бюгюнлюкде анга юч предприятие къатышадыла - медицина рентген оборудование чыгъаргъан, теплицалада кёгетле ёсдюрген эм кийим тикген биригиуле. Мындан арысында да предприятиялагъа тутхучлукъ этерча «Фабрика процессов» программа ишлерикди. Ол шарт производствону жетишимлигине эм башха проблемаланы тамамлауда да себеплик этерикди.