Айдаболланы Азнор ким болгъанды?

Ахыры. Аллы электрон газетни 8 ноябрьде чыкъгъан номеринде басмаланады.

1891 жылда Нальчик округну начальнигине жолну къурулушуна 500 пуд ушкок от алыннганыны, аны ючюн подрядчик Харламийи Муратановха 303 сом 89 капек берилгенини юсюнден Азнорну къагъыты барды.

Ара архивде Айдабол улу бла байламлы дагъыда бир къауум документлеге къарагъан эдик. Аладан биринде былай жазылады: «1909 жылда 9 мартда Терк областьны начальниги князь Орбелианини буйругъу бла Айдаболланы Азнор къуллугъундан эркин этиледи».

Дагъыда бир къагъытны юсюнден айтайыкъ. Аны Хасауутну старшинасы Жерештиланы Эдик Терк областьны начальнигине жазады. Анда былай айтылады: «Айдаболланы Азнор бизни элде жети жыл старшина болгъанды. Кёп ахшылыкъ этгенди. 3602 десятин сабан къошдургъанды. Уручулукъну ахыры бла къурутханды. Аны хайырындан эллилени къолайлары ёсгенди. Мындан арысында да къалырын тилегенбиз. Жарсыугъа, юйюнде болум осал болуп, анга элине кетерге тюшгенди. Адамланы ыразы этип, ахшы ишлегени ючюн анга махтау бериригизни тилейме».

1909 жылда Азнор Огъары Малкъаргъа къайтады. Бийле бийлеген жамауат жерледен жарлылагъа юлеширге умут этген эди. Аны юсюнден Иттийланы Шавай жазгъан эди. Жарсыугъа, Айдабол улу къаты ауруп, муратына жеталмады. 1915 жылда 14 апрельде ёлгенди.

Азнорну юй бийчеси Амырханланы Шеша эди. Аланы юч жашлары бла тёрт къызлары болгъанды. Жашла Къумукъ, Мухтар, (Таттыука, Татлюука), Науруз.  Къызла Наибхан, Саният, Сафият, Майрусхан. Аладан бек белгилери Мухтар болгъанды. Анга Мухтарбий деп айтхандыла. Жууукъ адамлары къубултуп Татлюука да дегендиле. Халкъда уа асламысында Таттыука деген аты жюрюгенди. Революцияны кезиуюнде большевикле бла уруш этгенди. Ала хорлагъандан сора тыш къыралгъа кетерге тюшгенди. Алгъа Тюркде тургъанды. Андан Франциягъа ётгенди. Артда Сирияда жашагъанды. Ахыр жылларында уа Американы Нью-Джерси шахарында.

Аны биринчи къатыны Шакъманланы къызлары эди. Къадары белгисизди. Экинчиси уа Барысбийланы Лейля эди. Таттыука тыш къыралгъа кетгенде, ол журтунда къалгъан эди.

Айдабол улу уа Францияда оруслу генералны къызын алып, аны бла бираз жашагъанды. Бир къызлары болгъанды Лиза деп, артда Сириягъа кёчгенди. Анда бир абхазлы тиширыуну алып, аны бла жашап тургъанды. Урушну кезиуюнде халкъла аралы Къызыл Жорда ишлегенди. Концлагерьледен таулуланы, къарачайлыланы эркин эте тургъанды.

Таттыуканы Заурбек бла Къайсын деп эки жашы бар эди. Таматалары юйдегили да болады. Атасыны осуятын толтура, Малкъаргъа да келип кетгенди. Къайсынны юйдегиси жокъ эди.

Таттыуканы тамата къарындашы Къумукъ революциядан сора Тюркге кёчюп кетгенди. Аны юй бийчеси Барысбийланы къызлары эди. Гитче къарындашы Науруз Къарачайдан Дудаланы Кючюкню къызы Саният бла юйленеди. Аланы Магомет (халкъда жюрюген аты Гиняз) бла Мариям деп жаш бла къызлары болады. Революциядан сора Къарачайда жашап тургъандыла. Бир кере элге Магомет къагъытла алыргъа келгенлей, тутуп жокъ этип къойгъандыла.

 Наурузну жашы Гиняз Ата журт урушха да тири къатышханды. Кёкюреги орденле,  майдалладан толуп, Орта Азиягъа эгечине да келген эди. Андан Омск шахаргъа жумуш бла кетип, аны бла жокъ болуп къалгъанды.

Азнорну къызларыны юсюнден айтханда, таматалары Наибхан Кючюкланы Алимырзаны жашы Хадисге баргъан эди. Аланы туудукълары Север Осетия-Аланияда жашайдыла. Сафият бла Саният Барысбийлагъа эрге баргъан эдиле. Майрусхан эрге баргъынчы ёлгенди.

Алайды да, Малкъарны белгили сыйлы адамларындан бири -Айдаболланы Мимболатны жашы Азнорну эм аны юйюрюню юсюнден бизде жюрюген хапар буду. Къарачай, малкъар да бир миллетди. Къууанчыбызгъа – къууанабыз, жарсыуубузгъа -жарсыйбыз. Жангыз билегибиз къарачай деп турабыз. Алай Айдаболланы Азнор чынтты малкъарлыды!