Къыйналып табылгъан насып

Таулу анала!.. Сизге жетген ким болур?  Къыйын кезиуледе да юй тутдугъуз, сабий ёсдюрдюгюз, жашауну кёп тюрлю бёлюмлеринде урундугъуз, ненча кере халкъны сакъладыгъыз? Сый, даража да излемедигиз аны ючюн кесигизге. Аллахны махтауу болсун сизге!

Аллай тиширыуладан бири Тёбен Чегемден Ёзденланы Ибрагимни къызы Этезланы Нюржан эди. Ол 1931 жылда  Быллымда Гижгит тийреде Сары-Тюзде туугъанды. Ата-анадан сора да, тёрт къыз, эки жаш бар эдиле. Абаданла колхозда уруннгандыла, гитчеле школда окъугъандыла.

Сары-Тюзде  бир класс школ бар эди. Жангыз бир устаз ишлегенди - Ёзденланы Ачах. Нюржан бир жыл аны къолунда окъуйду. Артда Быллымгъа жюрюп, тёрт классны тауусады. Андан сора сюргюн башланады. Ол кезиуде Ёзденлары Къазахстанны Павлодар областыны Лазовский районуна, Павловка колхозуна тюшедиле.

Нюржан анда мирзеу жыйгъанды, фермада бузоула да кютгенди. Онжетижыллыгъында уа Этезланы Окъубну жашына - Жамалгъа эрге барады. Бери келгинчи, юч сабийлери болады. Аны ючюн мюлкде ишин къоймагъанды. Тауукъ фермасында уруннганды. Сабийлеге уа къайын анасы къарагъанды.

Андан къайтхандан сора Тёбен Чегемде орналадыла. Жамал колхозгъа ишге киреди. Буюрулгъан жумушну тындырады. Бир арада, сылтау чыгъып, анга Къазахстаннга къайтыргъа тюшеди. Ары барып, юй-журт къайгъысын тамамлагъандан сора юйюрюн да ары чакъырады. Болсада анасы келинин, туудукъларын да жибермейди: «Сиз  ары барсагъыз, анда къаллыкъсыз. Мында турсагъыз а, артда-алда болса да, ол бери къайтырыкъды»,-деп.

Айтханыча да болады. Жамал юч жылдан элине келеди. Анда тургъан заманында, юйюрю келмегенден сора, бир немисли тиширыу бла жашайды. Бир жашчыкълары да болады. Ала Къазахстанда къаладыла.

Этез улу юйюне  жыйышхандан сора жангыдан элде тохтайды. Нюржан а бир кюн да ишин къоймагъанды. Колхозчулагъа гыржын биширгенди, айран уютханды. Кюннге эки машок ундан тылы ийлеген, сегиз фляга айран уютхан заманлары болгъанды. Гыржынны  хумаллак бла ачытханды.

Ол жумушланы да тындыра, кесини сегиз сабийин, къайын къызыны да баласын ёсдюргенди. Ала бир угъай, къауум тиширыугъа иш эдиле. Болсада Нюржан аны бла да чекленип къалмагъанды. Кийиз урургъа, тёшек-жууургъан бичерге юйреннгенди. Элде кёп усталагъа барып, ол ишлени юйретигиз деп тилегенди. Хар бири да сылтау этип унамагъандыла.

Андан сора жумушну кеси къолгъа алады. Кюндюз ишчилеге аш-суу этип, ингирде да сабийлеге къарап, аланы тынчайтхандан сора кечеле бла тёшек-жууургъан тигерге, бичерге юйренеди. Бираздан  баш иесине айтып, къамишден бла саламдан жеген ишлетеди. Сора зыбыр жюнден къабыргъагъа тагъаргъа неда юй тюбюне жаяргъа бичилген, бичилмеген кийизле уруп тебирейди.

Нюржан бу ишине бютюн уллу эс бурады. Кеси иги уста болгъандан сора къызларын, келинлерин да юйретеди. Ала да бюгюнлюкде боза биширедиле, тёшек-жууургъан тигедиле, тюрлю-тюрлю оюулу кийизле урадыла. Аны аламат уста болгъаны элден, райондан тышына да жайылады. Кёпле заказла берип тебирейдиле. Андан сора кёрмючлеге да чакъырып башлайдыла.

Токъсанынчы жыллада «Эрирей» кёрмючге къауум кийиз элтген эди. Анда алагъа бийик багъа бичедиле. Махтау къагъыт, алтын сагъат да берген эдиле. Къабарты-Малкъар Украинаны областьларындан бирлери бла шуёхлукъ жюрютюп тебирегенде, ары саугъагъа элтирге  аны кийизин сайлайдыла.

Уста таулу тиширыуну юсюнден газетледе, журналлада да жазып тебирейдиле. Бир жол а Москвадан,  «Советская женщина» журналдан келип, Нюржанны ишине къарап, туз-гыржынын ашап да кетген эдиле. Артда уа, суратын да салып, уллу статья басмалайдыла.

Чегемли къызны усталыгъы Тюркге да жетеди. Андан юч жюз намазлыкъгъа сапариш да келеди. Хар этген ишин, къырал, инсан заказ болса да, Нюржан кёл салып,  мындан иги боллукъ тюйюлдю деп, алай этгенди. Иши да аны андан махталгъанды.

Кийиз ургъан, башха жюн иш халкъыбызны эрттеден келген усталыгъыды. Ол сакъланыргъа керекди. Аны амалы уа - жаланда  жаш адамланы  юйреннгенлериди. Боллукъ эди эл школда кружок ачып, анда дерсле берселе. Нюржан анга  угъай дерик тюйюл эди. Жарсыугъа, ол затха элде  эс бурулмайды. Сабийликде юйреннген усталыгъ а ёмюрге эсде къалады.

Нюржанны юйюрюню юсюнден айтханда, баш иеси Жамал алгъа жыллада ауушханды. Сабийле  уа школдан сора бирер усталыкъ алгъандыла. Ата-ана оноуу бла келедиле. Юйюр  къурап, бирер жерде жашайдыла. Тамата къызы Жаннет,  Къулийлагъа эрге чыгъып, беш сабий ёсдюреди. Аны кичиси Жансурат школдан сора политехникумну тауусханды. Къауум жылны Нальчикде заводда уруннганды. Бюгюнлюкде уа элде Сбербанкны бёлюмюндеди.

Сансабиль орта билим алгъанды. Аламат ашарыкъла хазырлагъан устады. Бийчеккуланы Магомет бла юйюр къурап, Биринчи Чегемде жашайды. Аладан сора Жамалны немисли тиширыудан жашы  Александр барады.

Башында айтханыбызча,   Германияда жашайды. Бир уланы бла юч къызы барды. Жыл сайын ата юйюне Тёбен Чегемге келе турады. Эгечлери, къарындашлары, башха жууукълары, бютюнда бек Жансурат, алагъа ариу тюбейдиле.

Нюржанны кичи жашы Салимди. Ол слесарь-механикди. Кёп жыл колхозда ишлеп тургъанды. Таумырзаланы Зайнаф бла юйюр къурагъанды. Зайнаф къайын анасындан кийиз урургъа, тёшек-жууургъан тигерге юйреннгенди.

Роза да анасыча устады, энчи къол ызы барды. Татталаны Къаншаубийге барып, эки жаш ёсдюреди. Марат ата юйюнде жашайды. 1988 жылда аскерде къуллукъ этген кезиуюнде Карабахда бардырылгъан сермешлеге къатышханды.  Этген жигитлиги ючюн Кишиликни майдалы бла саугъаланнганды. Жашууланы Тахирни къызы Венера бла юйюр къурагъанды.

Ма буду чегемли келин Этезланы Нюржанны юсюнден къысха хапарыбыз. Ара мюлкде да ишледи, кёп сабий да ёсдюрдю, эллилеринден махтаугъа да тийишли болду. Ала анга хурмет этип, келин деп къойгъандыла ансы, атын окъуна айтмагъандыла. Кеси уа алгъаракълада дуниясын алышханды. Жаннетли болсун.

Османланы Хыйса.
Поделиться: