Кюйсюз душманны жерин тапдырыргъа къызына

   Уллу Ата журт уруш башланнган кюннге

Мындан 79 жыл алгъа, 1941 жылда 22 июньда, фашист Германия Совет Союзгъа чапханы бла Уллу Ата журт уруш башланнганды.  Немислиле бла бирге  Венгрияны, Италияны, Румынияны, Финляндияны аскерлери да анга къажау сюелгендиле.  «Барбаросса» планны жарашдыра туруп, гитлерчи командованияны Совет Сауутланнган кючлени бир ай бла жарымны ичинде ууатыргъа деп аллай умуту болгъанды.

Ахшы юйретилген эм уруш сынаулары болгъан 190 дивизия (беш миллион адам), мингле бла танкла эм самолётла  алыкъа иги да хазыр болмагъан аскерни юсюне айланнгандыла.  Болсада къызыл аскерчиле душманны аллына къаты сюелгендиле. Ал кезиуде артха туракъларгъа тюшгенде да, солдатларыбыз гитлерчилени къыра,техникаларын ууата алай баргъандыла. Севастопольну 250 кечени бла кюнню къоруулагъандыла. Одессаны немислиле 90 кюнню тургъандыла алалмай.

Къыркъ биринчи жылны кюз артында душман Москвагъа жууукълашханында, «Россей деменгили къыралды, алай артха кетерге жерибиз жокъду, Москва артыбыздады»,- дегенди Панфиловну дивизиясыны политругу Клочков. Панфиловчула 28 адам болуп  къыралны ара шахарына кирирге кюрешген 50 танкны тохтатхандыла. Сталинград ючюн сермеш да не бла бошалгъаны битеу дуниягъа белгилиди. 

Уллу Ата журт уруш башланнган биринчи кюнледе окъуна деменгили къыралны битеу миллетлери кюйсюз душманны ууатыргъа кётюрюлген эдиле.  Къабарты-Малкъарда да ал кюнледен окъуна ууучлаучулагъа къажау къазауатха битеу кючлени бла ырысхыны жыйышдырыу башланнганды.  Таулула, къабартылыла, оруслула, башха халкъланы да келечилери Ата журтну къорууларгъа фронтха кетгендиле.  1941 жылда кюз артында 115-чи атлы дивизия къураргъа оноу этилгенди.  Анга кеслери ыразылыкълары бла киргенле да кёп болгъандыла.  1942 жылда 2 майда  дивизия  уруш эте тургъан Къызыл Аскерни къауумуна  къошулгъанды, 26 июльда уа Уллу Мартыновканы къатында къызыу сермешлеге киришгенди. Аны андан сау къалгъан кесеклери уа Сталинградха кёчюрюлген эдиле.

Таулу халкъ да ол къанлы урушха хайт деген 10 мингден аслам жашын жибергенди.  «Эсгериуню китабында» болгъан шартлагъа кёре Уллу Ата журт урушда таулуладан 4335 адам ёлгенди.

Онгларына кёре малкъар элледе жашагъанла да болушхандыла фронтха.  Таулу тиширыула жюнден кёлекле, чындайла эшгендиле, жамычыла этгендиле.

Эсгертиу: Экинчи дуния урушха битеу да 72 къырал къатышханды, анга 110 миллионнга жууукъ адам чакъырылгъанды. Анда СССР-ден бек кёп адам жоюлгъанды – 13 миллион 600 минг солдат бла офицер.  Битеу ёлгенлени саны уа 55 миллионнга жетгенди.