Школчуланы низамлы юйретирге да уллу эс бурулады

– Биз юйюрде онбир сабий болгъанбыз. Атам окъуулу адамланы бек сюйгенди. Аны  билим алыргъа онгу  болмагъанды. Бызынгыдан чыгъып, чегет жанында талада къайын терекле ёседиле. Ол  ары барып, аланы  юсюнде бичакъ бла харфла кесип болгъанды. Ала бюгюн да сакъланнгандыла, – дейди Юля мени бла ушагъында.

Математиканы уа ол эгечини жашыны хайырындан сайлагъанды. Чочайланы Томушайны жашы Борис  школда математикадан бла физикадан  окъута эди. Ол дерсин иги билгенди, аны  сабийлеге тынгылы ангылатханды. Анга къарап, Юля да устаз болургъа сюйгенди. Сора мектепни бошап, университетни физика-математика факультетине кирирге мурат этеди.  Ары документлерин бергенлени араларында ол жангыз къыз эди. Аттестатында уа – жаланда «бешле».

Юля  бийик  окъуу юйге, сынауладан жетишимли ётюп, бир тюрлю чырмаусуз киреди, университетде да терен билим алыргъа итинеди. Беш жылдан къызыл дипломун атасына келтирип бергенинде, ол, аны  уппа этип, къоюн хуржунуна салып, юйден чыгъып кетген эди. Артда билген эдиле, ол биягъы тереклеге барып, анда бичагъы бла жазыу этип келгенин.

– Жашаууму бюгюн башлагъан болсам да, энтта бу усталыкъны сайларыкъ  эдим. Ачыкъ айтайым, къыйын эсе да  ишим, аны сюеме, – дейди  таулу тиширыу. – «Сабийле дерсде сёлешген этедиле, бизге тынгыламай, башха затлагъа эслерин бёледиле», – дегенлеге сейир этеме. Дерсде ауазымы артыкъ бек кётюрмейме, ол керек тюйюлдю. Устаз окъуучула анга сейир этип тынгыларча, низамны бузмазча амалла таба билирге керекди.

Хау, Юля Хасымовнача, низамны, окъууну да къаты сурагъан устазны окъуучула артыкъ бек сюймейдиле. Мектепни  эртте бошагъанла тюбеселе уа: «Сиз алай  къаты  болмасагъыз эди, биз  хазна билим алаллыкъ тюйюл эдик», – дейдиле.

Хасанияны 16-чы номерли школунда  бусагъатда мингнге жууукъ сабий  окъуйду.  Юля Хасымовна анда  директорну   юйретиу иш  жаны бла орунбасарыды. Юйде уа аны  баш иеси, эки жашы  – Исхакъ бла Къууанч, келинчиги  Марьяна да сакълайдыла. Ол къайын атасы, къайын анасы бла да бирге жашагъанды.  Алагъа уа келинлик угъай, кёп жылланы ичинде къызлыкъ этип тургъанды.

Юля, кёп  сабийли юйюрде ёсгенича, тюшген да  уллу юйюрге этгенди. «Анам, харип, былай айтыучу эди: «Мен санга къайгъы этмейме, сен иги жерге тюшгенсе, «сени тапхан…» деп  айтдырмаз ючюн, башынгы тута бил, къайынларынга иги  бол», – дейди Юля. 

Ол Хасанияда намыслары, сыйлары жюрюген Холамханланы Алибийни жашы Ибрагим бла юйюр къурагъанды. Къайын анасы Патинка, аны кесини ёз къызындан башха кёрмегенди. Алибийни  юйюне къызы, жашлары, туудукълары, башха жууукъла да келмей, арадан  бюгюн да кюн озмайды. Юля ишде да къыйналып, юйде да ауурлукъ мени боюнума тюшеди деп, кёзю, къашы бла окъуна да билдирмегенди.

Аны иши тынч болмагъанын а айтыр кереклиси да жокъду. Эрттенликден  башлап, хар устазгъа да тюберге, ол кюн ишге келмей къалгъан болса, аны орунуна дерсге башха адамны жиберирге да керек болады.  Кими, ыразы болуп,  сёз да айтмай барыр, башхасы уа  сылтау  этерге да кюрешир. Аны юсюне да, кюн сайын хар классны да журналларына, дневниклеге, школда, кабинетлени тазалыкъларына да къараргъа керекди.  Окъуучу терс болса, ата-ананы чакъырыргъа тюшгенди. Ала уа артыкъ ыразы болуп келмейдиле. Келгени да – устазлагъа дау этип. 

Юля ол жумушланы барын да тынгылы тамамлай биледи.  Элни  мектебини даражасы   жюрюй эсе, анда да барды аны къыйын. Алагъа устазла шахардан келип, ачыкъ дерслерине къарайдыла. Окъуучула уа олимпиадалагъа, спорт эришиулеге  да тири  къатышадыла. Хасаниячы жашланы бла къызланы окъууда, спортда  да жетишимлери игидиле. Бир бири ызындан бир ненча жылны ичинде бу школ, шахарда бардырылгъан КВН-леге къатышып, сыйлы жерлеге чыгъып  да тургъанды. 

– Жарсыугъа, – дейди Юля Хасымовна, – жетишимлерибиз бла бирге кем жерлерибиз да бардыла. Сабийлеге билим бергенден сора да, аланы ариу къылыкъгъа, низамгъа юйретиу да уллу магъананы тутады.  Насыпха,  Маданият юйюбюз ишлейди. Анда кёп тюрлю-тюрлю кружокла бардыла. Сабийле алада  музыкагъа, жыргъа,  тепсеуге, сурат ишлеуге, тюрлю-тюрлю инструментледе согъа билирге юйренедиле. Спорт залларыбызда да  жашчыкъла  спортну кёп тюрлюсюнден жарау этер онг табадыла. Сёзсюз, ол бизни юйретиу ишибизге уллу себеплик этеди.

Холамханланы Юля эки жылны ичинде  директорну  къуллугъун да  толтуруп тургъанды. Ол къысха заманда    мектепни  башы жангыдан жабылгъанды, терезелери, эшиклери алышындырылгъандыла, арбазына асфальт салыннганды.  Дагъыда айтырча бир шарт:  аны башламчылыгъы бла  башланнган класслада  окъугъанла эмда ишлеген устазла, сууукъда, жауунда уллу мектепге келир ючюн арбаз бла угъай, эки да мекямны араларында  эшикни ачып, аны бла жюрюрча этген эди.

Аны къураучу хунерлигини, арый-тала билмегенини хайырындан  мектепде бардырылгъан  тюрлю-тюрлю  ингирле, тюбешиуле, байрамла да эсде къалырча ётедиле. Аллай ишлеге ол кесини ахчасын къоратхан кезиуле да кёп боладыла. «Ишими бети чыкъсын ансы, – дейди ол, –   тутхан жумушуму жарты-къурту этерге сюймейме».

Юля мектепде иши бла чекленип къалмайды. Бахчасында  ёсдюрмеген зат жокъду – туя юлкюледен башлап, ашда хайырланнган   тюрлю-тюрлю  кырдыклагъа дери да. Хобустаны, нашаны, помидорну, картофну да  сатып алмайды. Аны бахчасында ала  башхаланыкъыладан эсе алгъа жетедиле.  

Далхатланы Марзият.
Поделиться: