Ахыр къонгуроуну тёреси къайдан келгенди?

25 майда къыралны битеу школларында да 11-чи эмда 9-чу классланы тауусхан жашланы бла къызланы алгъышлаугъа аталгъан къууанчлы жумушла боладыла. Къабарты-Малкъарны школларын а быйыл 12,5 мингден аслам жаш адам бошагъандыла – 9-чу эм 11-чи классланы.  Алай ахыр къонгуроуну байрамыны тёреси къайдан келгенди?

Къонгуроу – устазгъады

Билим бериу учреждениялада къонгуроуну  Буруннгулу Грецияда да зынгырдатхандыла. Алай шёндюгю низамда аны  Ян Амос Коменскийни заманындан хайырланадыла. Дерслени, классланы, солуу кезиуню юлешиу тёре да ол кезиуде къуралгъанды.19-чу ёмюрню ортасынада физик  Джон Миранд  ток бла ишлеген конгуроуну жарашдыргъанды.  Бюгюнлюкде аны бла дунияда битеу жерледе да хайырланадыла, Сомалиден башха. 

 Къонгуроу  дерсни башланнганын бла бошалгъанын билдиреди. Андан сора да  окъууну  бошагъан жаш адамлагъа жашауда жангы жолла ачылгъанларыны белгисине бурулгъанды.    

 Краснодардан келгенди

Быллай къууанчла уа СССР-де жаланда озгъан ёмюрню 70-чи  жылларында  башланнгандыла.  Ары дери омакъ кийинип, «Выпускник» деген бауну да тагъып, алгъышлаулагъа тынгылагъан тёре болмагъанды. 

 Ахыргъы къонгуроуну, Билимни кюню, дежурный класс, Харфлыкъ бла айырылыу дегенча кюнле  Краснодарны 12-чи орта школунда башланнгандыла. Аны таматасы Федор Брюховецкий белгили алим Антон Макаренкону сабий коллективни  къурау ниетлери жанлы болгъанды. 

1943 жылда Краснодар фашистледен эркин этилгенлей,  Брюховецкий школну башчысына салынады. 28-жыллыкъ  жаш адамгъа  атышыуладан сора чачылгъан мекямны аягъы юсюне этерге, жашланы бла къызланы артха жыйышдырыргъа тюшгенди. Атасыз ёсген сабийлени   бирикдирирге, аланы бирге солургъа, бир бирге билеклик этерге юйретирге керек эди. Анда уа   бир иш болушханды.

1944 жылда 23 январьда школгъа Ленинграддан письмо келеди. Анда бу школну бошагъан   Александр  Мироненкогъа Совет Союзну Жигити деген ат берилгени билдирилип, батыр аскерчини  юйретген школгъа ыспас этилгенди. Анга къууанып, «Школну намысы ючюн» дерс бардырылгъанды. Ызы бла аны хар жыл да белгилеп башлагъандыла. Бу ишни хайырлылыгъын ангылап, школну башчысы  сабийлеге магъаналы ишлени тёреге бурургъа кереклисин ангылагъанды.

Ма алай бла 1948 жылда 25 майда бу школда бла Москваны 182-чи школунда окъуу жыл  бошалгъанына аталгъан биринчи къууанч бардырылгъанды. Ол кюн 10-чу классланы тауусханла школну арбазында терекле салгъандыла, 1-чи классланы окъуучулары уа алагъа саугъагъа кеслери къоллары бла хазырлагъан илляула бергендиле. Брюховецкийни акъылына кёре, алай бла бу кюн   кичилени, таматаланы да эслеринде къалыргъа керекди.

Ахыргъы къонгуроу совет къыралда жаланда 1986 жылда болмагъанды – Чернобыль АЭС атылгъан жыл. Андан ачыгъан шахарлада бла элледе окъутуу 15 майда тохтатылгъанды.

Башха къыраллада

Окъуу жыл  бошалгъанын белгилеу Американы школларында да барды. Байрам асламында стадионда, башха ачыкъ  майданлагъа къуралады. Окъунуу бошагъанлагъа  уа къууанч жыйылыугъа 5 минутха кеч къалып келирге эркинлик берилгенди.

 Японияда къууанч ишле къыралны байрагъына хурмет этиуден башланадыла, ызы бла школну гимни согъулады. Аны выпускникле ахыргъы кере жырлагъанлары энчи белгиленеди.

Швецияда бу кюннге ахырда энчи  тюбейдиле. Окъууну бошагъанла  эрттенликде шампанский ичип, наныкъ ашайдыла.  Къызла акъ жыйрыкъла, жашла уа костюмла киедиле. Школда   аланы башларына акъ бёркле кийдиредиле – анга биргесине окъугъанла барысы да къол саладыла.

Норвегияда выпускникле ахыр ыйыкъны школгъа къызыл неда кёк форма киийп жюрюйдюле.Байрамны кезиуюнде этилген къоранчлагъа ахчаны  жашла бла къызла кеслери ишлерге керекдиле, ол да тёреди.

 Къытайлы выпускникле уа ол кюн сюйгенлерин этерге эркиндиле: школну терезесинден дефтерлерин, къаламларын атаргъа окъуна боллукъдула. Италияда байрамны экзаменле башланырдан 100 кюн алгъа къурайдыла  – бу кезиуде хыпыярлыкъ этерге алыкъа жарайды деген магъанады. 

Къалай-алай болса да, ахыргъы къонгуроуну байрамы сабийлик бошалгъаныны, жашла бла къызла экзаменлени берип,  жашауну кенг жолларына чыкъгъанларыны белгисиди. Быйыл окъууларын бошап, сынаулагъа хазырланнган жашлагъа бла къызлагъа жетишимле тилей, жашауларында тюз сайлау этерлерин тежейбиз.