Ачыкъ сёзлю, керти тенг

Иги адамны ёмюрю къысха болады десек, сауланы кёллерине тиербизми экен. Неда жалгьан сёз айтмагьы эдик, Аллахны чамландырырча. Аны айтханым, кёп ахшы тенгибиз дуниядан замансыз кетгендиле да, аны ючюндю. Аланы араларында республикагьа белгили журналист Макытланы Хамзатны жашы Сагъыт да барды. Ол хайт деген жыл санында дуниядан кетгенди. Алай аны адамлыгьы эсибиздеди, бет сыфаты кёз аллыбыздады бюгюн-бюгече да. Коллективде Сагъыт бла бирге ишлегенлени жангыз бири да къалмай, аны уллу адамлыгьыны, тенглик жюрюте билгенини, ишге кесини битеу къаны-жаны бла берилиучюсюню юслеринден жюрек ыразылыкъда айтадыла. 60-чы, 70-чи, 80-чи жыллада газетде, радиода, телевиденияда да аныча белгили кёп журналист жокъ эди.

Мен Сагъыт бла бир кабинетде, къабыргъаларыбыз бир бирге тие, сау он жыл ишлегенме. Аны юсюнден тюз сёз айтыргъа къолумдан келликди. Ишден башха заманда да, бахчаларыбыз бир жерде болуучу эди да, анда да терк-терк тюбешгенбиз. Къайда да бирча жарыкъ кёллю эди ол.

Сагъыт партия басма сёзге къапхан салып тургьан кезиуде окъуна кесини оюмун ачыкъ айтыргъа сюйгенди. Бусагьатда журналист кесини оюмун ачыкъ айталады . Ала кеслерини сёзлерине кеслери жууап бередиле. Быллай заманда жашаса эди Макыт улу, баям, барыбыздан да тири, жигер, ачыкъ сёзлю болур эди дерик эдим. Нек десегиз, ол миллетини не гитче жетишимине да башха тюрлю къууаныучу эди, кемчилигин кёрсе уа, жюреги бек къыйналгъанды.

Сагъытны телевидение бериулери, газетде очерклери, статьялары кёплени эслеринде болурла. Ол республиканы жашауун, адамларын да бек иги биле эди. Ары-бери барып материал жазаргъа тюшсе, эриннген не болгъанын билмегенди.

Жылны ичинде республикада Сагъыт бармагъан эл угъай эсенг, малчы, сабанчы къош окъуна болмаз эди. Баргъанда уа, бир ишни тынгылы этип къоймай, анга башха юч-тёрт тема къошуп къайтханды. Бек алгъа уа ол адамны ич дуниясын терен билирге, ишине тюз ниетли багъа бичерге сюйгенди. Кёзбау сёзню уа унамагъанды.

Фахмулу журналист адамгъа да багъа биче билгенди. Багьаны уа ол бек алгъа аны тутхан ишине берилгенини, тамамлай билгенини, адеп-къылыгъыны юсю бла бичгенди. Бу затны юсюнден сагъыш этсем, мени кёлюме ол, баям, хар инсаннга да багъаны кесини адамлыкъ даражасына кёре, биче болур эди деп келеди. Башхаланы кесини даражасын бийиклигине кётюре, тенг эте билиу а ахшылагъа тёреди.

Биз, ана тилибизде чыкъгъан «Заман» газетибизни журналистлери, миллет газетибизни ишине къыйын салгъанланы арасында къадар бизден замансыз айыргъан багъалы тенгибиз Макытланы Сагъытны, бюгюн хурмет эте эсгеребиз. Аны аты бизге ёлюмсюздю. Ол айтыучу лакъырда, чам сёзле коллективде сагъынылмай, айтылмай хазна кюн оза болмаз. Аллай бир жууукъ эди ол уллугъа, гитчеге да.

Шуёхубузну, тенгибизни эки китабы: «Узакъгъа созулгъан жашлыкъ», «Ол кимди, анам?» анга эсгертме болгьандыла. Ол аланы журналист ишин жангыдан башлагьан кезиуде жазгьан эди. Болсада эки чыгьармасында да жа-шауну аламат уста суратлагьанды. Тюзлюкню бла терсликни, огъурлулукъ бла огьурсузлукъну араларын айыра билиую бла суратлау литературада кесини энчи хатын кёргюзталгъанды.

Жарсыугьа, ол башлагъан по-вестьлерин, хапарларын бошаялмагъанды. Бир жолда мен Сагьытге былай сордум:

- Кюндюз газетде быллай бир ишлеп, жол жюрюп къайтаса, суратлау сёз жазаргъа къарыу, заман къайдан, къалай табаса?..

- Не бек арып, кеч болуп келсем да, кече китап окъумай, кесим жазгъан затладан бир-эки къагъытны зарфха урмай жатмайма. Ол мени хар кюннгю жашау жоругьумду, - деген эди. Хау эриге, эрине билмеген журналист заманын хайырлы ишде оздура билгенди.

Сагьыт кеси ёлген эсе да, аны ариу ниети, ахшы иши, жарыкъ сыфаты бизни бла жашайдыла. Аны бла бирге уа сюйген тенгибизни артында хайт деген эки жашы - Замир, Залим эм къызы Зарета - къалгьандыла. Тенгибизни юй бийчеси Аза замансыз баш иесинден айырылгьан эсе да, сабийлени бир затдан да къыйнамай ёсдюргенди, алагъа бийик билим бергенди. Ючюсю да юч жерде бетжарыкълы урунадыла. Аза дюгерли къызды. Болсада ол сабийлерин чынтты тау адетде, ана тилге уллу сюймекликде юйретгенди. Аны алайлыгъына шагьат болурча быллай бир шартны юлгюге келтирирге сюеме. Замир Къабарты-Малкъардан узакъда аскерде къуллукъ этип тургъан жылларында ана тилибизде чыкъгьан «Заман» газетни ары жаздырып окъуп тургъанды. «Атам къыйын салгьан, кёп жылны ишлеген газетни мен кесиме жол нёгер этгенме», деген эди ол юйге къайтханда.

Биз аны ючюн Азагъа сау бол, ёсдюрген юйдегинги насыплы къадарына къууана жаша, дейбиз.