Кеслерини сейирлерин къоруулаялмагъан къауумланы излемлерине энчи эс бурулады

Прокуратура инсанланы тарыгъыуларын бла тилеклерин тинтиуге энчи магъана береди. Надзор ведомствогъа аланы къалай берирге боллугъун эм тинтиуледен сора жууапны алыуну низамын бизге КъМР-ни прокуроруну тамата болушлукъчусу Сотталаны Жанна ангылатады:

- Жанна Таукановна, надзор ведомствогъа къаллай соруула бла келирге жарайды?

-Кертиди, инсанланы  излемлерин жалчытыу, тарыгъыуларына кёре мадарла этиу ведомствону боюнуна салыннган борчланы арасында энчи жерни аладыла. Ол адамларыбызны эркинликлерин бла праволарын сакълауну магъаналы кесегиди.

 Тарыгъыула бла ишлеуню жорукълары «РФ-ни инсанларыны тилеклерин тинтиуню низамыны юсюнден» 59-ФЗ номерли законда жазылыпдыла. Ол 2006 жылда 2 майда къабыл кёрюлгенди. Аллай жорукъла башха федерал праволу актлада, РФ-ни Баш прокуратурасыны буйрукъларында да белгиленипдиле.

Прокуратураны эркинликлери уа кенгдиле. Ол санда ич ишле органланы, следствие комитетни, къырал эм мунициапал власть органланы къуллукъчуларыны   терс ишлерине эсгертиулени тинтебиз. Уголовно-процессуал эм федерал законла къалай толтурулгъанларын дайым да сюзебиз, жашау журт, урунуу, бюджет, билим бериу, саулукъ сакълау, тёгерекдеги къудуретни къоруулау, къурулушха кеслерини юлюшлерин къошханланы сейирлерин сакълау жаны бла праволу актланы эм кёп башха жумушланы тамамларгъа боллукъбуз.

- Тарыгъыуну жаланда ведомствогъамы келип билдирирге керекди?

- Бу соруугъа жууап бергинчи  ишибизде ветеранланы, сакъатланы, кёп сабийли юйюрлени, къыйын жашау болумгъа тюшгенлени, кеслерини сейирлерин къоруулаялмагъан башха къауумланы излемлерине энчи эс бургъаныбызны айтыргъа сюеме.    Тарыгъыуланы уа прокурорла бардыргъан приёмлада белгили этерге, почта бла письмо жиберирге, электрон амал бла ашырыргъа да болады. Дагъыда   асламлы информация органлада белгили этилген шартланы да тинтебиз.

Тилек  КъМР-ни прокуратурасына муниципалитетледе прокурорланы эсгертиулери болмай ашырылса, документ анда айтылгъан шартланы тинтирге, районлагъа жиберилгенлерин айтыргъа тийишлиди. Аны юсюнден инсаннга белгили этиледи.

Тарыгъыу келген замандан юч кюнню ичинде эсепге салынады эмда анда белгили этилген шартла 30 кюнню ичинде тинтиледиле. Алай тамамланыргъа тийишли жумушла кёп болсала уа, бу болжал энтта 30 кюннге созулургъа боллукъду. Аны юсюнден да инсаннга белгили этиледи.  Уголовно-процессуал законланы чеклеринде тинтилген тарыгъыулагъа уа юч кюнню ичинде къаралады, бу болжал  10 кюннге дери созулады, керек болса.

- Асламында тарыгъыула не бла байламлыдыла?

- Бирде инсанла кеслерини конституциялы  эркинликлерин толтургъан кезиуде, къырал эм муниципал власть органланы борчларын, жууаплылыкъларын эсге алмай къоядыла.  Аны ючюн а бизни полномочияларыбызгъа кирмеген  тарыгъыула, башында белгиленнген федерал законну 8-чи статьясыны 3-чю кесегине тийишлиликде, эсепге алыннган кезиуден башлап ыйыкъны ичинде жууаплы министерстволагъа бла ведомстволагъа ашырыладыла. Тилеклени ведомстволаны араларында алышыугъа къоратылгъан заман аны тинтиуню болжалына кирмейди.

Сёз ючюн, былтыр прокуратурагъа берилген тилеклени  хар тёртюнчюсю башха жууаплы органлагъа ашырылгъандыла.  Аны айтханым, инсан кемчиликни, жетишмеген затны, праволары бузулгъанларыны юслеринден жууаплы органнга не къадар терк белгили этсе, аны жарсыулары ол къадар терк кетерилликдиле, эркинликлери къайтарыллыкъдыла.

-  Жууапны къалай алыргъа боллукъду?

-Тарыгъыу бла бирге башха документле кёргюзтюлген эселе, ала барысы да иесине къайтарыладыла. Ол электрон амал бла келсе, жууап да инсанны адресине ашырылады. Почта бла   ийген кезиуде уа, инсаннга жууап ол кёргюзтген адресге жибериледи.

 Тинтиулени эсеплерине кёре,  тилекни, тарыгъыуну къабыл кёрюрге, анда айтылгъан шартланы терсге санаргъа, неда аны бла байламлы бир тюрлю мадарла этмезге, аны жазгъаннга артха къайтарыргъа, авторгъа законланы ангылатыргъа дегенча эсгертиуле чыгъарыргъа боллукъду прокурор. 

Алай законнга бузукълукъ этилгени ачыкъланса,   тийишли эсгертиуле жарашдырыладыла. Ол санда кесини эркинликлерин тюрлю-тюрлю сылтаула бла къоруулаялмагъан бир инсанны, къауум адамны да законлу сейирлерин сакълар мурат бла сюдге  дауну хазырларгъа эркинди прокурор.

Чыгъарылгъан эсгертиуле бла байламлы не мадар этилгенини юсюнден 7 кюнню ичинде билдириледи тарыгъыуну бергеннге. Алай тилек къол бла жазылып, аны окъур онг болмаса, анда билдирилген шартла ангылашынмасала неда толу болмасала, ол тинтилмейди. Аны иесине къайтарып, сылтаула ангылатыладыла, жангыдан жазаргъа эркин болгъаны билдириледи.

Прокурор тилекни тинтирге унамагъанын терсге санагъан инсан аны юсюнден сюдге, башха прокуратурагъа тарыгъыргъа эркинди.