Сырт сюекни сакълар ючюн не этерге керекди

Сырт сюекни  сакъларгъа онг бармыды? Ауруп башласа уа, не зат этерге керекди? Боюнубуз, аркъа жикле да терк – терк нек къыйнайдыла? Жаланда абаданланы  угъай, жашланы окъуна. Аны сылтауу уа кёбюсюнде остеохондроз болады. Кеси кесибизге къалай болушаллыкъбыз? Аны юсюнден биз терапевт Холамханланы Халиматха бир талай соруу бергенбиз.                                             

- Кюн узуну тынчлыкъ тапмагъан аркъа жикле кече иги солусала, аны магъанасы бек уллуду. Тёшек къаллай болургъа керекди?

- Аркъа жиклери, боюну, бели ауругъан ортопедиялы тёшекде жукъларгъа керекди: ол адамны саныны ауурлугъун чархына тенг юлешеди эм кюн узуну къыйналып тургъан шаугютлени солутургъа себеплик этеди. Тёшекни сатып алгъанда сакъ болугъуз: шёндю ортопедиялы изделияладыла деп, осал качестволу кёп затны сатадыла.  Озгъан остеопорозну кезиуюнде ортопедиялы тёшекде жатханда окъуна, аркъадагъы шаугютле «тартылгъанлай» турадыла.  Аркъаны женгиллетир ючюн, тобукъ тюплеригизге жастыкъ салып жукълагъыз. Алай этсегиз, эрттенликге болумугъуз игиленнгенин сезериксиз.

- Ауруу тутхан кезиуде кесибизни къалай жюрютюрге керекбиз?

- Итиу салыучу къанга, аш-азыкъ жарашдыргъанда хайырланыучу стол, печьни бийиклиги, адырла жууучу жер да жингириклеригизни къатында болургъа керекдиле. Бет, къол жууа эсегиз да, тишлеригизни тазалай эсегиз да, энишге ийилир кереклиси жокъду. Онг бар эсе, раковинаны тёреде болуучусундан эсе ёргерекде орнатыгъыз, алай этерге онг жокъ эсе, шинтикге олтуругъуз.

Дагъыда бир иги зат – къабыргъагъа тагъаргъа узун сап сатып алыгъыз. Аны ваннаны къатында орнатыгъыз. Андан тутуп, аркъа шаугютлени да къыйнамай, ваннагъа кирликсиз, андан да чыгъарыкъсыз. Аякъларыгъызны жарты бюгюп пол жуууну къоймасагъыз, ол келе тургъан жууукъ кезиуде эски аурууларыгъызны къозгъар. Аркъаны аллай сынауладан къутултур ючюн, полну жаланда швабра бла жууаргъа керекди, жаланда узун саплы бла.  Узун саплы швабра да, пылесос да белигизни бюкмей ишлерге жарарыкъдыла. Ундурукъ тюплени, башха аллай жерлени тазаларгъа керек эсе, бюгюлюп кюрешмей, тобукъларыгъызгъа чёгюгюз - ол игиди ёретинлей ырмах болуп кюрешгенден эсе.

- Ортопедия жанлы бел бауну къалай сайларгъа тийишлиди?

- Къарынны жеринде тутуучу, темир неда сюек пластикалары болгъан эластикалы бел баула быдырны шаугютлерин тирилтедиле, алай бла аркъагъа быдырны басымын тюрлендирип, анга тийген ауурлукъну женгиллетедиле. Аланы болушлукълары бла остеохондроздан къутулургъа уа кюрешмегиз: багъыуда этген муратыгъызгъа жетер ючюн, аладан эсе кючлю фиксация керекди, ол мадарла уа аны жалчыталлыкъ тюйюлдюле. Алай эсе уа, ауруу къозгъалгъанда, аллай бел бау, аркъа жиклени жюклерин азайтып, аурууну да азайтырыкъды. Аллай бел бауну дайым жюрютюп турургъа уа жарамайды, бек керек  болмаса.

Ауруу къозгъалгъанда хайырланнгандан сора да, ауур затланы кётюргенде, ташыгъанда ол, сёз ючюн, белни къорууларгъа жарайды. Ол остеохондроздан ауругъан тиширыулагъа бир-бир юй жумушланы ийиле-ийиле тамамлагъанда неда кёп заманны аягъы юслеринде турургъа тюшгенде болушады. Башха-башха фирмала чыгъаргъан аллай бел бауланы бир бирден сезилирча башхалыкълары жокъдула. Жаланда къысылыу онглары эм материаллары бир бирден башхаладыла ансы. Алай эсе да, тынгылы илгиклери болгъанланы, иги, тутхучлу къумачладан этилген бел бауланы сайлагъыз.

Ол къаты эм тар шинала бла жалчытылыныргъа керекди, ала аны къатыландыргъан этедиле. Бел бауну сатып алырдан алгъа ортопед бла сёлешигиз, ол айтханны эсигизде тутуп барыгъыз сатып алыргъа да. Аптекада ишлегенле аны юсюнден тийишлисича иги билмейдиле, къалай хайырланыргъа боллугъун сизге хазна ангылаталмазла. Биринчи тюбеген киоскга да кирмегиз. Анда сизге осал, жаланда заран келтирирге боллукъ товарны сатаргъа боллукъдула. Ортопедиялы товарланы сатыучу специализацияланнган тюкеннге барыгъыз.

- Кёпле кюн узунун ишчи жерлеринде бир тюрлю болумда олтуруп ётдюредиле. Аны хатасындан боюн шаугютле ауруйдула. Кесибизге къалай болушургъа боллукъбуз?

- Ауругъан боюн шаугютле боюнну сюеклерине, мыйыны къан бла жалчытхан тамырларына басынчакълыкъ этедиле. Алай эсе, ишчи кюн бошалгъандан сора, боюнну солутургъа керекди. Алай этмесегиз, башыгъыз аурурукъду, жукъугъуз тынгысыз боллукъду, арыгъанча кёрюнюрюкдю, эрттенине санларыгъыз ауурланып чыгъарыкъсыз, эсигиз осалланырыкъды. Ишден юйге келгенлей окъуна, былай этигиз: полда аркъагъыздан жатып, аякъларыгъызны шинтикге салыгъыз, белигизни тюбюне уллу болмагъан быстыр чулгъамны, боюн тюбюгюзге да аллай чулгъамны салыгъыз. Ол битеу аркъа жикледен ауурлукъну кетерликди эм боюн бёлюмден-арыгъанлыкъны.

Дагъыда боюн къурушмазча этигиз. Аны ючюн, белигизни аркъа жанына пружинача ишлеген чулгъамны салыгъыз, ала тюкенледе сатыладыла, аланы, машиналадача, ишчи жерледе да хайырланыргъа боллукъду. Аладан сора да, боюнну тап тутаргъа жарагъан боюн жагъаны хайырланыргъа да боллукъду, аны ишден сора кийип айланыргъа керекди бир кесекни.