Бишлакъ кюч- къарыу берген ашды

Таулуну хант столунда  не заманда да бишлакъ бла чай болады. Аланы саулукъгъа не хайыр, не хата этгенлерини юсюнден  «Ваш доктор» деген клиниканы терапевти Хуламханланы Халимат бла ушакъ этгенбиз.

- Халимат, таулула малчылыкъ бла кюрешгенлери себепли, не заманда да бишлакъсыз болмагъандыла. Ол саныбызгъа-  чархыбызгъа не зат бла хайырлыды?

- Биринчиден, иммунитетни кючлендиреди. Бишлакъда болгъан баш магъаналы кесек – сют белокладыла, ала жыйырма бла беш процентни тутадыла, аны себепли бу аш бизни иммунитетибизни кючлендириуге бек болушады. Иммунный клеткала белок молекулаладыла. Алай эсе уа, чархны вирусладан бла бактерияладан къоруулар ючюн, саннга протеинле керекдиле. Ала этде, чабакъда, сют продуктлада, битимледе окъуна, сёз ючюн, къудоруну къауумларында, бардыла.

Алай белокну да белок биледи! Алада бир башха зат бла алышындырылмазлыкъ аминокислотала бардыла. Адамны чархыны эм иммунный системасын тап ишлеригин жалчытадыла, протеинни тюрлю-тюрлюлеринде кеслери да башха-башха ёлчемледе боладыла.

Битим белокла  ючюнчю жерни аладыла. Аланы жаланда алтмыш процентлери сингедиле адамны чархына, алада эм керекли аминокислоталаны бир-бирлери жокъдула. Экинчи жерде уа эт белокладыла, аланы адамны чархында токъсан беш процентлери эрийдиле. Биринчи жерни уа сют белокла аладыла. Адамгъа бек хайырлы белоклагъа бишлакъдагъыла саналадыла. Ишни башы уа ферментледеди. Ала бишлакъны бишиу кезиуюнде къураладыла, адамны аш орунуну ишлеуюне болушадыла - бишлакъны битеу кючюн адамгъа ётдюредиле.

Субай болургъа сюйгенлеге бишлакъны ашаргъа жараймыды?

- Диетаны тутханла бишлакъны аз аз ашасала игиди. Ол адамны  ачлыгъын терк кетереди, ёз тутады, алай кёп ашасагъыз а, семиз боллукъсуз. Австралиялы диетологла тинтиуле бардыргъандыла эм сынаугъа къатышдырылгъанланы араларында бишлакъны бир кюннге аз-аздан бир ненча кере ашагъанла, башха продуктланы ашагъанладан эсе, терк арыкъ болгъанларын ачыкълагъандыла.

-Психиканы уа кючлендиремиди?

- Не сейир, бизни психикабыз саулугъубуз да ашыбыз бла байламлыды. Кюн узуну стрессден тюшген хатадан терк къутулур эм  жукълар ючюн, адамны чархына триптофан деген аминокислота керекди. Триптофан кёп продуктлада барды, алай алчылагъа уа 45-50 - процентли къаты бишлакъла саналадыла.

Великобританияда бардырылгъан сынауда эки жюз адам  жукълардан алгъа жыйырма грамм бишлакъ ашап тургъандыла. Сынау бир ыйыкъны ичинде бардырылгъанды, ол кезиуде пациентлени юч юлюшден экиси жаланда иги жукълагъанны къой, тюшлерин да  эслеринде  иги тута эдиле. Алимле айтханнга кёре, иги жукълар ючюн, хар кюнден бир-эки туурамчыкъ  бишлакъ ашап турургъа керекди.

-Витаминле  уа?

-Ала уа бишлакъда бек кёпдюле. Анда В группалы витаминле   (нерва системаны иги ишлетедиле, терини эм чачны саулукъларын жалчытадыла), А витамин (кёзлеге керекди), Д витамин (кальцийни эритеди, сюеклени къатдырады), кальцийни,  фосфорну хайырларын чыгъарады.

Шимал Кавказда бишлакъ къачан да кючлю ашарыкъгъа саналып бош турмайды, байрам аш къангагъа хар заманда да салынады. Бишлакъ кюч- къарыу, саулукъ берген ашарыкъды.

Байсыланы Марзият.
Поделиться: