Кюз артыны шартлары – малкъар тилде

Кюз арты. Аны ариулугъун, мудахлыгъын да айтып ангылатхан бек къыйынды. Болсада  ишлегенле, анда кечиннген къызчыкъла бла жашчыкъла ол бютюн ариу  кёрюнюрча эте, алагъа деп кюз артыны жомагъын жашаугъа келтиргендиле, ариу суратларын ишлегендиле. Нек дегенде сабийле юйретиучюле да анга сюйюп, къууанып хазырланнгандыла, анга атап билим байрам къурагъандыла.

Черек районну Бабугент элини  сабий садында ишлегенле алагъа жюрюген балачыкъланы хар жаны бла да айнырларына къайгъырадыла. Аны ючюн деп тюрлю-тюрлю тюбешиуле, байрамла да бардырадыла. Бу  кюнледе да  кюз артына аталып аллай бир иш ётгенди. Аны айырмалылыгъы недеди десегиз, ол  ана тилде бардырылгъанды.

- Аны тийишлисича ётдюрюр ючюн «Заман» газетге, «Нюр», «Минги-Тау»  журналлагъа да  къарап, кюз арты бла байламлы сёзлени иги кесегин  аладан алгъанбыз. Дагъыда бизге  туудукъларын бери жюрютген ыннала, аппала да болушханларын  айтыргъа тийишлиди. Аладан а эртте заманлада жюрютюлген  атланы да эшитгенбиз. Ана тилибизде тереклени, юлкюлени, жаныуарланы, кюз артыны халини, тюрсюнюню юслеринден  кёп  сейир шартланы кесибиз да билгенбиз, сабийлеге да юйретгенбиз, - дегенди  садны таматасы Асанланы Танзиля.

Байрамгъа асламында тамата эмда ортанчы къауумда болгъан жашчыкъла бла къызчыкъла тири къатышхандыла. «Сабан той» керти да жарыкъ,  сейирлик эмда хайырлы  болгъанды. Ол а сабийлени бу ишге тынгылы хазырларгъа уллу къыйын салгъан Асанланы Танзиляны, садда ишлеген педагог коллективни хайырындан тамамланнганды. Юйретиучюле Каркаланы Жансуратны, Гызыланы Фатиматны, Къазийланы Зухураны, Къадырланы Тамараны,  Аккыланы Римманы, Тюменланы Азинатны, Тогъузаланы Мадинаны, Башийланы Каринаны, Керменланы Тамараны, Османланы Асиятны, Глашланы Мариямны тириликлерин, усталыкъларын да белгилемей жарамаз.

Сабийле  терекледен акъгъан къызыл, сары, жашил тюрсюнлю чапыракъланы, гюллени жыйгъандыла, юйлеринден алмала, кертмеле, нартюх, картоф, къозла, хыяр, харбыз, кёп башха кёгетле, жемишле да келтиргендиле. Агъачда ёсген затладан да юлюшлерин алгъандыла. Абаданла уа аладан кёрмючле къурагъандыла. Атларына да «Кюз бахча», «Уру», «Кюз арты бизни тийреде», «Жомакълы кюз арты», «Сау кел, кюз арты!», «Кюз артыны байлыкъ тамычылары» деп атагъандыла. 
Сабийле малкъар тилде кюзге жораланнган жырла, назмула да айтхандыла. Былайда эсге салыргъа сюеме, назмуланы уа  ана тилде музыкадан юйретген устаз Горойланы Салихат кеси жазгъанды.

Байрам керти да жарыкъ, эсде къалырча болгъанды. Ол кюн анга къараргъа келген  абаданла окъуна  бек жаратхандыла, бютюнда бег  а сабийле къууаннгандыла.