«Сабийлигимден бери ёхтемленеме Минги тауну деменгилилигине»

Гюлюйланы Хусейинни жашы Русланны Элбрус районну жаш тёлюсюню арасында кёпле таныйдыла. Ол алагъа таматалыкъ эте билген ышаны бла, къылыгъыны жууашлыгъы бла, ниетини тазалыгъы бла да кесин сюйдюралгъанды. Руслан Къабарты-Малкъарны Спорт министерствосуну тау лыжала бла альпинизмден спорт школуну таматасыды. Кеси бек гитчелигинден да спортну бу тюрлюсю бла къыстау кюрешгенди. Жети жылдан бери уа спорт школгъа таматалыкъ этеди. Ол бизни бюгюннгю ушакъ нёгерибизди.

- Руслан, тау лыжала бла учуу ол неди, спортну бу тюрлюсюн нек сюедиле быллай бир?

- Спортну къыш тюрлюлерини араларында, баям, бу эм даражалы, кёпле сюйген тюрлюсюдю. Жылдан-жылгъа уа – бютюнда. Тау лыжала бла уча кёпле биледиле. Къыш кезиуде Россейни кёп шахарларындан бери келип, кёллерин ачханла, къанларында адреналинни къозгъагъанла, таза хауада кеслерин уллу эркинликге бошларгъа сюйгенле кёпдюле. Тау лыжала бла учуу спортчулагъа – жашауду! Солугъанлагъа уа зауукълукъну бир тюрлюсюдю. Бусагъатда былай солур онгу кимни да барды. Аны ючюн жаланда заман бла итиниулюк керекди.

- Бек къоркъуулу болур таудан энишге лыжала бла эннген?

- Тышындан къарагъанлагъа алай да кёрюне болур, алай низамлагъа бойсунуп, эниуню тюз къурасала, арталлыда бир къоркъуулугъу болмайды. Жолда жюрюгенден къоркъуулу тюйюлдю, дерге да болады. Хар зат да бизни жашауда бир жорукълагъа бойсунады.

- Интернетде анга жораланнган кёп материал барды. Таудан тюз эниуге юйретген.

- «Бал» деп не къадар айтсакъ да, ауузубуз татлы болмаз! Теория сынамсыз артыкъ ишлемейди. Таудан тигелеу – ол эм алгъа адам санларын кесине бойсундура билиудю. Дагъыда тигелеу – ол учууну кезиуюнде жыгъылгъандан да зауукълукъ табыуду. Адам таудан бир жерден бир жерге жумуш бла барыр ючюн энмейди. Ол тигелеуню кезиуюнде аны къаны къайнайды, инсан насыпны бир тюрлюсюн сынайды. Къоркъа билиу ол да игиди дерге боллукъду. Сен къоркъмай эсенг, сени къатынгдагъылагъа уллу къоркъууса кесинг. Кесине ышанмагъан адамдан бла къоркъа билмегенледен узагъыракъ турургъа керекди.

- Сен таматалыкъ этген спорт школгъа къаллай бир сабий жюрюйдю, ала къайдандыла?

- Бусагъатда бизде 218 сабий юйренеди. Ала кеси регионубуздандыла. Алай солургъа кёп заманнга келип, бизге жюрюрге сюйгенле да болуучудула. Аланы юйретген тренерле Балаланы Мурат, Хапаланы Маргарита, Марина Прилатова бла Леона Литвинова спортну устасына кандидатладыла. Керти да ишлерин билген, сабийлени сюйген, тёзюмлю профессионалладыла. Хар бирини сабийлени жыл санларына кёре жарашдырылгъан юйретиу-айнытыу программалары болады. Аланы кеслери жарашдырып, Спорт жаны бла министерствода къабыл этгенден сора, сабийле бла алай ишлеп башлайдыла. Эм башы уа, не къадар уста болсанг да, сабийлени сюе билмесенг, ала бла арада байламлыкъ къураялмайса.

- Элбрус райондан болмай, башха шахарладан бла элледен келген сабийле уа бармыдыла?

- Республикада бизден сора быллай школ болмагъаны себепли, регионну башха жерлеринден да жазылыпдыла сабийле. Аланы солуу кезиулеринде келтиредиле аталары бла аналары. Алай болур ючюн, спортну бу тюрлюсюн керти да кёлюнг бла, жюрегинг бла да сюерге керекди. Ол заманда узакълыкъ да, къоранчла да кёзге кёрюнмейдиле.

- Эришиулеге къалай къатышасыз? Кесибизде уа бардырамысыз уллу эришиуле?

- Мында кеси школ арабызда хар байрамгъа жоралап эришиуле бардырабыз. Ол сабийни кёлюн кётюреди, аны жюрегинде эришиулеге хурмет туудурады. Андан сора да, аланы патриот сезимлерин айнытыу бла байламлы эришиуле къураучубуз. Хар аллай байрамны магъанасын ангылатабыз. Ата журтларына сюймек-ликни юсюнден а ушакъланы юйретиу халда бардыргъанлай турабыз.

Мында къуралгъан эришиулени юслеринден а кёп да айталлыкъбыз. Алай бу кюнледе Россейни Спорт Федерациясы къурап 2 июльдан 5 июльгъа дери «Эльбрус» курортда «Приз Эльбруса» деген кезиулю сабий эришиуле башланып бардырылгъандыла. Анга U-14, U-16-категориялада 14 эм 16-жыллыкъ жашла бла къызла къатышхандыла.

Европаны эм бийик тауунда хар жылдан бардырылгъан тёрели сабий эришиулеге быйыл Россейни 28 реги-онундан 400 сабий къатышады. Бу эришиулеге сабийле сюйюп келгенлерин энчи чертирчады. Бир бири араларында шуёхлукъ, сейирлерине кёре байламлыкъ жаратылады. Бир ненча жылны бери келгенлени танышлары да бардыла. Сабийлени араларында шуёхлукъ жаратхан, кеслерин жюрюте билирге юйретген эришиулени магъаналары энчиди.

- Тышында бардырылгъан эришиулеге уа къатышаламысыз?

- Алгъаракълада Красноярскны курортларындан биринде эки жашыбыз Балаланы Абубекир бла Доттуланы Хаджимурат 1-чи разрядларын жангыдан тохташдырып келгендиле. Аллай амалларыбыз бардыла. Къолайыбызгъа кёре спортчуну жашауунда керекли эришиулеге ашырыучубуз.

- Школугъузну керекли затла бла ким жалчытады?

- Спорт министерство да береди, андан сора Беккаланы Хыйса болмагъанча уллу болушлукъ этеди. Бусагъатда сабийлерибизни саржелери жетишедиле. Эришиулеге къатышыучу спортчуланы экишер, ючюшер къауумлары да барды. Керекле жаны бла алыкъа жарсыуубуз жокъду.

- Сабийле эришиулеге атлансала, алагъа болушлукъ этген жашла уа боламыдыла?

- Эришиулени къуралыу взносларын кесибиз тёлейбиз. Министерство уллу эс бурады ол жаны бла. Алай къолайлы жашла жолгъа атланнган сабийлеге жолларына, ашларына деп ахчачыкъ берип къууандырыучудула. Андан сора да, атала бла анала кеслери бек болушадыла бир бирлерине. Кеси сабийлери бармаса да, къолларындан келгенле ашырыргъа, тюберге сюедиле. Танышлары болса, спортчула баргъан шахарлада бизникилеге кёз-къулакъ болурларын тилейдиле. Бир бири араларында бек татлыдыла сабийлерибиз.

- Спортну анча тюрлюсюнден кесинге тау лыжаланы нек сайлагъанса?

- Жашагъан жерибизге кёре болур. Алгъын мында бусагъатдача спортну кёп тюрлю секциясы болмагъанды. Тырныауузгъа барып, жарау этерге керек бола эди. Ким биледи, андан сора да, къаныма сингнген болур. Сабийлигимден бери сюеме табийгъатны ариулугъун, Минги тауну деменгилилигин, таудан эннгенде сезимлерими.

- Сабий спорт школгъа анча жылдан бери таматалыкъ этип тураса, бу жумушну тынгылы жалчытыр ючюн, сени оюмунга кёре, адамгъа не ышан керекди?

- Сабийлени саулай жюрекден сюе билирге. Кимге кёзбау этсенг да, сабийге эталмазса, ол сени ич дуниянгы терк сезеди. Сабийлени сюймеген адамла болмагъан сунама. Андан сора да, аланы ыразылыкъларын кёрсенг, ол ишинге бютюнда жууаплы къаратады.

- Къаллай жетишимлеригиз бардыла школугъузда?

- Сабий къатышхан къайсы эришиуню да белгилерге болама. Нек дегенде, ол эришиуге къатыша туруп, ары атлана туруп да кёп сезимле къураладыла: къайгъырады, жарсыйды, къоркъады, хорламгъа итинеди. Жетишимлерибизден бири арт жыллада тышында бардырылгъан эришиулеге кёбюрек сабийибизни къатышыр онгубуз болгъаныды. Быллай сабий спорт школ бу регионланы араларында жаланда Домбайда барды. Анда юйреннген сабийле бизге келиучюдюле, биз да барыучубуз ары. Ол башда айта келген шуёхлукъ бла байламлыкъ да олду. Ким биледи, атлары айтылгъан спортчула болсала, бир бирлерин таныгъанлары бла ёхтемленирикдиле.

«Эльбрус» сау жылны тохтаусуз ишлеген курорт болгъаны себепли, бар кючню салып, айныта турадыла. Бираздан регионла аралы къауумла келип, мында эришириклери белгилиди. Андан сора канат жолла ишленедиле, жангы трассала ачыладыла. Спортчуну къоркъуусузлугъун жалчытыр амалланы да унутмайдыла. Алгъа атланыуда умутларыбыз бардыла, алагъа ашыкъмай жетерге буюрулсун. Минги тауну этегинде туууп, ёсюп, жашауубузну таула бла байлагъаныбыз бизни эм уллу насыбыбыз болур.