«Жукълагъанда къыйналып солугъан артыкъда кёп кёреди къыйын тюшлени»

Жукъусуз бир кече тангнга чыкъсанг, ол кюн къыйналып тураса. Бир – бирде уа адам кёп жукълайды, алай эсе да, жукъудан а къанмайды. Ол не бла байламлыды? Аны юсюнден врач Мисирланы Хауа бла ушакъ этгенбиз.

- Бир – бирде кече жюз кере уянаса. Ол  алай нек болады?

-Кюн узуну арысанг эм жукъу къысса, ала ахырында сени жукъусуз этерикдиле, сора – хурулдау эм тынгысыз кече. Аллай къыйынлыкълары болгъан  адамланы жукълагъан кезиулеринде огъарыгъы солуу тамакълары, анда-санда жабылып, ёпкелеге хауаны жибермей тохтайдыла. Аны хатасындан кислород да жетишмей къалады.

Адамны чархы кислородсуз болалмагъаны ючюн, мыйы, жукъу болумдан уянып, кюч бла адам солурча этеди. Адам кече узуну аллай болумгъа беш жюз кере окъуна тюшерге боллукъду. Аны хатасындан жукъу юзюк-юзюк болады, адамны санын иги солутмайды.

Кече солуу къыйын болгъанын, мыйысы да кёп кере уяннганын адам билмей къалады, ала адамны кюндюзгю халына осал себеплик этедиле. Арыгъан хал, къарыусузлукъ, бир-бирде уа бек тапсыз жерледе, сёз ючюн, магъаналы кенгешде неда машинаны сюрюп бара тургъанлай жукълау – кече тынгысыз болгъаныны шартларыдыла.

- Болумдан къалай къутулургъа боллукъду?

- Бу болумдан къутулургъа сюйген эр кишиле эсде тутаргъа керекдиле: ичги ичмегиз, тютюнню да азайтыгъыз, жукълатыучу дарманланы да ичмегиз, артыкъда ала санланы тюшюрюучю дарманла эселе. Ауурлугъугъузгъа эс бура туругъуз, нек дегенде ауур адамланы кечелери, назик адамла бла тенглешдиргенде, артыкъда бек тынгысызла болуучудула. Биз айтхан мадарла сизге болушмасала, сомнолог врачха барыгъыз. Шёндю кече солууну тыйылыуун кетерирча багъыуну бир бёлек амалла  бардыла, аланы санында сизге жарарыгъын энчи халда сайларгъа керекди.

- Аякълары ауругъанла жукълаялмайбыз, дейдиле?

-Аякълары (бутлары) къыйнасала, адам жукъудан къанмай къалыргъа боллукъду. Адам жукълап тургъанда да, ала къымылдап туруучудула, алай бла мыйыны да уята. Алай асламысында абадан адамла боладыла, анда-санда жаш адамла окъуна да. Къыйын болумлада аякъла хар 30 секунддан къымылдап турургъа боллукъдула, алай эсе, иги жукъуну эм кюндюзгю тириликни юслеринден айтыр кереклиси да болмаз.

- Къаллай бир жукълагъанны магъанасыны юсюнден айтсагъыз эди?

-Сиз башхаладан аз жукъламай эсегиз, жукъудан а къанмай эсегиз, саулугъум осалды да, алай аны ючюн болады деп, жарсымагъыз. Эштада, сизни чархыгъызны программасы кёбюрек жукъларгъа деп жарашдырылгъан болур. Кёплени оюмларына кёре, жыл саны жетген адам кече 8 сагъатны солургъа керекди. Ол орталыкъ кёрюмдюдю, кертисин айтханда уа,  марда 4 сагъатдан 12 сагъатха дери созулады. Табийгъат сиз 10 сагъатны жукъларгъа керексиз деп тохташдыргъан эсе, сиз а жаланда 8 сагъатны солугъан эсегиз, саныгъыз къарыусузланнганына сейир этер кереклиси да жокъду.

- Кёбюрек жукълау мыккыллыкъдан  къутхарамыды?

- Хау, мыккыллыкъдан къутулур ючюн, жукъугъузну заманын кёбейтигиз. Чархыгъыз сюйген болумну тюрлендирирге кюрешмегиз. Сизни аякъларыгъыз 40-чы ёлчемли эселе, 42-чи аякъ кийимни аллыкъ тюйюлсюз да. Алайды да, жукъу да «керекли ёлчемге» тийишли болургъа керекди. Жукъугъа эки сагъатым бошунакъгъа кетди, деп жарсымагъыз, жукъудан къаннган тири чархыгъыз ол «бошуна кетген» заманны кюнде артыгъы бла къайтарлыкъды.

-Кече  тапсыз жатып  жукъласанг, халынг  эм тыш кёрюмдюнг осал болады. Аркъасы ауругъан  неда кёз тюплери кёпген, баям, тёшегин алышындырыргъа керек болур?

- Хау, эрттегилиле жаммызларыгъызда жатыгъыз дегендиле - сол жаммызыгъызда ашагъаныгъызны иги эритир ючюн, онг жаммызыгъызда уа нерва системаны шошайтыр  ючюн. Башхача жатыуну сюймегендиле. «Бетинги энишге айландырып жатма - жерге жапланнганча, сыртынгдан тюшюп  да  жатма, ёлюкча», - дегендиле. Шёндю алимле  уа  алайды демейдиле. Аланы оюмларына кёре, аркъанга тюшюп жатыу бек иги окъунады: аркъанг да, боюнунг да сагъайып тюйюлдюле, билеклеринг, бутларынг да шошдула. Врачла алай жатыгъыз (жукълагъыз) деп жюрек эм жюрек тамырла, солуу система, къан тамырла аурусала айтадыла, (тобукъ тюплеге гитче  жастыкъчыкъла) неда буштукъла салыгъыз. Андан сора да, аркъагъа жатыу адамны жашлыгъын узайтыугъа себеплик этеди -  бетни шаугютлери шошаядыла, териси да тюзеледи, алай бла бетде жыйырылгъан ызла болмайдыла.

Кертиси бла да, алайды, жукълагъан заманда сакъалыгъыз кёкюрегигизге тирелип турмай эсе. Жастыгъыгъыз мардадан бийик  тюйюл эсе. Алай болмаса, сырт сюекни къан тамырлары басыладыла, къан тийишлисича жюрюмейди. Аны хатасындан жаланда баш ауруп къалмайды, эрттенликде тургъаныгъызда бетигизни сыфаты тюрленип  боллукъду, аны къой, инсульт окъуна болургъа боллукъсуз. Алайды да,  боюнугъузну тюз тутугъуз, бек игиси уа - ортопедиялы жастыкъ сатып  алсагъызды.

Бир-бир адамлагъа уа аркъаларындан тюшюп жатаргъа  жарамайды «иги»  жастыкъ  бла  окъуна  да. Ол сандадыла  жюклюлерини  ахыр  кезиуюндеги тиширыула да,  жукълагъанда хурулдаучула да,  жукълагъанда  солуулары тыйыла-тыйыла  туруучула да.

- Жаммызында (къабыргъасында) жукълау кимге игиди?

-Къабыргъасында жатыу- хурулдаучулагъа эм жюклю тиширыуланы ахыр кезиулерине керекли  болумду, алай эсе да, тобукъларыгъызны быдырларыгъызгъа  уа бек къысмагъыз, ол аркъа сюекге заран тюшюрюрге боллукъду,  алай эсе, бутла  бир кесек бюгюлюп болургъа керекдиле неда бир бут бюгюлюп, экинчиси уа - узатылынып болсала игиди. Тобукъланы араларына  салыргъа деп жарашдырылгъан жастыкъла да бардыла. Ала жан сюеклени  эм сырт сюеклени «жюклерин»  женгиллетедиле.

Алай эсе да,  кече узуну  сиз  бир жаныгъызда жукълап чыкъгъан эсегиз, эрттенине къолугъуз неда бутугъуз къурушуп чыгъарыкъды. Андан сора да, дайым «бир  жанлы жукъу» бюйрекледе ташла къураргъа себеплик  этерикди. Алимле ачыкълагъанларына кёре, бюйреклеринде ташлары болгъан адамланы 75 процентинде  ташла, ала къайсы жанларында кёп жукълагъан эселе,  ол  жанларындагъы бюйреклеринде къуралгъандыла.

Психологланы айтханларына кёре, ингилизлилени жартысы чакълы бири жаммызларында жукълайдыла, тобукъларын, эмбрионла (жаш орундагъы сабийле) кибик, быдырларына къысып, аллай болумда жукълау шошайыргъа болушады. Адам бутларын, билеклерин да узатып жукълай эсе, келише билмеген, менсиннген, жукълап тургъанда  да санлары тирилирге хазыр болуп  тургъанларын кёргюзтген шартладыла ала.