Урушда, урунууда да – бир усталыкъда

Кючмезланы Якубну жашы Магомет – связь ротаны командири.

 Магомет Ленинградны устазланы хазырлагъан институтуну физика-математика бёлюмнюн, Одессаны электротехника-связь институтун тауусханды. Ол Нальчикде АТС-ни инженери болуп ишлеп тебирегенлей, уруш да башланнганды. 1941 жылны 29 июнунда жаш офицер Кучмез улу Къыбыла-Кюнбатыш фронтну 5-чи армиясыны 393-чю энчи телеграф ротасыны командири болгъанды. Аскерлерибиз хорлатхан къыйын кезиуде связистле уруш аулакълада башхала бла тенг къазауатха киргендиле, ала къатышхан сермешлени саны жокъ эди.

Фронт тохтаусуз кюнбатыш жанына баргъанды. Днестр тийресинде тынчлыкъ жокъ эди. Жау, тохтагъан жерлеринде от ачдырып, совет дивизияны тыяргъа кюрешгенди. Лейтенант Кучмез улугъа аланы ууатыргъа буйрукъ берилип, ол талай связист нёгери бла, гранатала бла сауутланып, бауурдан жатып, душманнга жууукълаша келгенди. Алай эте, душман пулемётларын орнатхан жерлени, гранатала атып, жокъ этгендиле. Бу жигитлиги ючюн Магомет «За отвагу» майдал бла саугъаланнганды.

«Тов. Кучмезов, - деп жазылады аны аскерчи къагъытында, - командирни къуллугъунда кесин эм иги офицерча кёргюзтгенди, таукеллигин, къатылыгъын, кесинден, аны бойсунууунда болгъанладан да уллу жууаплылыкъ излегенди». Бу къагъытда дагъыда бир болумну юсюнден айтылады. 1945 жылны январы, Будапешт къатышда сермешле. Немислилени танклары 52-чи стрелковый дивизияны къысдыра келедиле, Кючмез улу да аны санындады. Командованияны буйругъу бла ала Орослань элден чыгъаргъа керекдиле, Магомет ол кезиуде 18 километр узакълыкъда Чаавкир шахарда жангы КП бла связьны жалчытханды, алай къауумну думшманны чабыуулун тыйгъанды. Таулу жаш, алайдан кетерге буйрукъ келгинчиге дери, аскерчилери бла бирге фашистле бла къазауатха киргенди. Буйрукъ келгенлей, душман тохтаусуз от ачханлыкъгъа, связьны да сакълап, адамларын да тас этмегенлей, ол полкуну окопларына жетгенди. Бу ишни юлгюлю толтургъаны ючюн ол Къызыл Жулдурзну ордени бла саугъаланнганды. Штабланы араларында связьны тохташдыра, къазауатлагъа да тири къатыша, Магомет Болгарияны, Венгрияны, Чехословакияны, Австрияны, Румынияны фашистледан азатлагъанды.

1945 жылны майында Германияны капитуляциясындан сора 52-чи стрелковый дивизия, аны санында уа командир Кючмез улуну связистле ротасы да Узакъ Востокга жиберилгендиле, Манчжуриягъа жолоучулукъ Чойбалсан шахардан башланнганды. Аны юсюнден Магометни аскерчи къагъытында былай жазылгъанды: «Япон урушну кезиуюнде Манчжурияны къургъакъ тюзлеринде эмда Уллу Хинганны тауланы ётгенде, тов. Кучмез улу чынтты кишиликни бла чыныгъыуну юлгюсюн кёргюзтгенди». Якубну жашына уруш Кайлу шахарда бошалгъанды. Батыр офицер Къызыл Жулдузну ордени, «За отвагу», «За оборону Киева», «За освобождение Белграда», «За взятие Будапешта», «За освобождение Вены», «За победу над Германией», «За победу над Японией» майдалла бла саугъаланнганды. Таулу халкъ туугъан журтуна къайтарылгъандан сора Магомет республиканы связьны къурау бла кюрешгенди, аны ючюн Урунуу Къызыл Знамяны орденине тийишли болгъанды, КБАССР-ны Баш Советини Президиумуну сыйлы грамоталары бла эки кере белгиленнгенди.