«Сабийликде этген муратынг толса, ол уллу насыпды»

Бюгюнлюкде бизни республикада юйюр врач болуп ишлеген жаланда тогъуз  адам бардыла. Аладан бири Огъары Жемталаны эл амбулаториясыны баш врачы Аналаны Олесяды. Ол КъМКъУ-ну медицина факультетин 2010 жылда бошап, сабий заманында окъуна сайлагъан усталыгъы бла  уруннганлы 15 жыл болуп  келеди.

Аналаны юйюрде къызны сайламын артыкъ бек жаратмай эдиле. Медфакда окъугъан къыйынды, деген оюм къачан да кенг жюрюгенди. Олеся школну бошагъан кезиуде, насыпха, райондан аны окъургъа жибередиле.

– Мен аллай амал болгъанын эшитгенимде, не да этип, аны бла окъургъа кирирге кюрешген эдим. Болсада экзаменни бек осал жазгъан сунуп, андан чыкъгъанымдан сора, жилягъаным да эсимдеди. Алай, насыпха, хар не да мен суннганча тюйюл эди, – дейди врач.    

Биз Олеся Асхатовна бла аны ишчи жеринде ушакъ бардыргъан кезиуде анга саусуз келеди. Ол аны жарсыуу неде болгъанын тынгылы тинтип, къысха заманны ичинде больницагъа жатаргъа кереклисин айтады... Мен ангылагъандан, бу усталыкъ бла къадарларын байлагъанла адамгъа жарсый, аны ол кезиудеги къыйынлыгъына сингнге билирге борчлудула. Ушакъ нёгерими халинде уа ол шартла болмагъанча шарт эслене эдиле. 
Медфакны жетишимли бошагъанындан сора, Олесяны терапевтни жарым ставкасына чакъырадыла.

– Мен ол болумну иги жаратмай, юйюр врачны усталыгъына окъуп, сертификат алама да, андан бери ишлеп келеме. Терапевт жаланда абаданлагъа къараргъа, багъаргъа эркинди, биз а – сабийлеге да. Битеу регионда бу усталыкъ бла ишлегенле азбыз, – деп ангылатханды ушакъ нёгерим, битеулю практикалы врачны энчилиги неде болгъанына тюшюндюре. 

Ол бери кюн сайын Нальчикден жюрюйдю. Жууукъ-ахлу анга къыйынды жюрюген, башха жерге кёч деп да къадаладыла. Алай Огъары Жемталадан ол кетер акъыл этмейди. Бютюнда аны халкъыны саулугъуну болумуна бек къайгъыра, алагъа онгла тапдырырны амалларын излей ишлер кёллюдю. Ол айтханнга кёре, элде онкологиядан ауругъанла, жюреклери, къан басымлары кётюрюлюп, диабетден къыйналгъанла бек кёпдюле.

– Мен ишлеп башлагъан заман бла тенглешдирип къарасакъ окъуна, бу битеу айтылгъан ауруула асламында абаданлада тюбегендиле. Бюгюн а жаш адамланы араларында да саусузла аслам ачыкъланадыла. Сёз ючюн, онкология бла байламлы бу элде тинтиуле бардырылсала эди, диссертация жазаргъа боллукъ эди.  Быллай хал шёндю аурууланы тинтиуге аслам эс бёлюннгени бламы огъесе башха сылтау бламы байламлыды, айталмайма, – дейди ушакъ нёгерим, жарсыуун жашырмай.
Олеся Асхатовна билдиргеннге кёре, аны участогунда эсепде бюгюн 1,6 минг адам барды. Ай сайын аланы араларында  анализле алып, саулукъларыны болумун ачыкълау жаны бла план салынады: бир айгъа 100 адамны саулугъун тинтирге. Амбулаториягъа келалмагъанланы юйлерине специалистле кеслери барып, анализлени алай аладыла. 

– Аурууланы ачыкълау жаны бла алгъадан тинтиуле бардырыуну мен бек игиге санайма, – дейди врач. – Къаллай бир саусузну ачыкълап, кеслерине бакъдырыргъа ашыргъанбыз. Бютюнда  ковидден сора адамла бек къарыусуз болгъандыла. Паническая атака къыйнагъанла артыкъда аслам тюбей эдиле. Бизге келген хар экинчи саусузда бар эди ол. Биз аланы неврологлагъа ашырып, ала кеслерине  бакъдырырча этип тургъанбыз. Ачыкъ айтайым: бюгюнлюкде биз барыбыз да билген тромбоздан  ауушханла да ол аурууну ковидден сора тапханладыла.  

Былайда ковидни заманында Огъары Жемталада жаланда 2 адам ёлгенин белгилерчады. Врачла, медсестрала да эллилени юйлерине кечеле бла жюрюп ишлегендиле. Кеслери да аурур ючюн къалмагъандыла. «Медсестрам Занибекланы Ариужан реанимациягъа окъуна тюшген эди», – деп эсгереди Олеся Асхатовна.

Башда айтханыбызча, мени ушакъ нёгерим сабийлеге къараргъа да эркинди. Аны бла байламлы, андан элде сабийле бюгюнлюкде кёпмю огъесе азмы туугъанларыны юсюнден да сёлешгенбиз. Ол айтханнга кёре, туугъанланы саны жылны ичинде артыкъ кёп тюйюлдю.

– Мен келгенде, 7-8 къагъанакъ туугъан эсе, бюгюнлюкде  аллайла 11-12 боладыла. Ол артыкъ кёп тюйюлдю, жарсыугъа. Дагъыда биз сабийлени саулукъларын да дайым тинтебиз, дарман да салабыз. Бир-бир анала аны унамайдыла, прививкала бла байламлы тюрлю-тюрлю ауруула чыгъадыла дегенни эшитип. Алай, жанынга олтуртуп, хар нени да тап ангылатсанг, ыразылыкъларын бергенле да боладыла. Былайда хар сабийни айныуу да энчи болгъанын ангылатыу магъаналыды. Не саулукълу сабийге да ауруп тургъанлай бир тюрлю дарман салыргъа жарамайды. Аны  унутмайбыз, сабийлени саулукъларына  бек сакъбыз, – дейди врач.

Ушагъыбызны ахырында мен Олеся Асхатовнадан ол, онгу болгъан къадарда, башха усталыкъны сайларыкъмы эди, деп сорама.

– Угъай, сабийликде этген муратынг толса, ол уллу насыпды. Мен кесими насыплыгъа санайма, нек дегенде сюйген, жюрегим жаратхан ишим бла кюрешеме. Менден болушлукъ сакълагъанлагъа онг тапдырама, андан сора не керекди жашауда? – деп жууаплагъанды ол.