Къызыл командирле – Минги тауну тёппесинде![]() Къызыл аскерни командирлерини Минг тауну тёппесине аслам халда чыгъыулары 1934 жылда 1 сентябрьде ючюнчю къауум ингир алада энишге тюшгени бла бошалгъанды. Бир кезиуге 276 инсан аллай бийикге ёрлегенлери альпинизмни тарыхында биринчи кере болгъан шартды. Бу жолоучулукъгъа иги да аллындан хазырланып башлагъан эдиле. Тогъуз колонна, андан-мындан тау тикле бла келип, Терс-Къолда тюбешгендиле. Бегирек да Ленинграддан чыкъгъан къауумну иши сейирди: ала юч минг чакълы километр жолну велосипедледе ётгендиле. Къыралны чексиз тийрелерин чархларын кеси аякълары бла бурдуруп келген адамланы къарыуларына, кишиликлерине да ишекли болурча тюйюл эди. Тауда хауагъа келишиуню альпинистле юч базада ётгендиле: «Кругозор» (3200 м), «Онбиреуленни ышыгъы» (4200 м) и «Пастуховну ышыгъы» (4800 м). Медицина пунктла, аш-азыкъ къыстырыкъла да алада эдиле. Тау башына чыгъыуну хар кезиуюн жик-жиги бла ойлагъандыла, боллукъ чурумланы, тыйгъычланы сагъышын да этгендиле. Алай бла 26 августну кечесинде альпинистле жолгъа чыкъгъандыла. Онтёрт сагъат керек болгъанды алагъа, къар толкъунланы юслери бла Минги тауну башына чыгъаргъа. Хауа жетишмей, кеслери да бек арып тургъанлыкъгъа да къарамай, юч къауум алагъа салыннган борчларын толтургъандыла. Тау башына жол алагъа къыйын кёрюннгенди: хауа -5 градус сууукъдан башлап, терини кюйдюрген кюн иссиге дери тюрленип тургъан эди. Аны кёрген инструкторладан бири: «Аллай къыйынлыкълагъа да къарамай адамларыбыз атлам-атлам этип, тёппеге жууукълаша баргъанларына къарагъан бек сейир эди манга», - деген эди. Ала энишге тюшгенлеринден сора, ингирде Терс-Къолда къууанч жыйылыу ётгенди. РККА-ны аскер-хауа кючлерини штабыны башчысы жолдаш Хрипин альпинистлеге салам берип, жигитликлерин, чыдамлылыкъларын чертгенди. «Ингирлик Москва» газетде уа былай жазыла эди: «Бу альпиниада техниканы жетишимин туура этгенди. Минги тауну башында радиостанция, медицина лаборатория, кинооператорла да ишлеп тургъандыла. Самолётла уа, таула арасында эркин учуп, битеу алагъа салыннган борчланы толтургъандыла. Радио эмда темир чыбыкъ связьла да иги ишлей эдиле. Биз «Онбиреуленни ышыгъы», Нальчикде аэродром эмда Минги тауну къатлары бла байламлыкъда тургъанбыз». «Къызыл жулдуз» газетде да анга аталгъан материал чыкъгъан эди: «Биринчи альпиниада уллу той-оюн бла бошалгъанды: Басхан эмда Чегем тарладан жарым минг чакълы адам жыйылгъан эди Терс-Къолда. Нальчикден а ВКП(б)-ни обкомуну, облисполкомну, профсоюзланы келечилери, ол санда облисполкомну башчысы Улбашланы Келлет да келгендиле. Аланы альпинист къауумну таматасы Гланцберг тюбеп, таугъа чыкъгъанларыны юсюнден хапарлагъанды». Жигитлени Нальчикде да той-оюн этип, гюлле берип эмда къарс къагъып тюбеген эдиле. Къонакъладан бири: «Биз шахаргъа жетгенде, анда жашагъан хар инсан да аллыбызгъа чыкъгъан суннган эдик, ала асыры кёп болгъанларындан. Тёгерек-башдан бизге гюл къысымла атып, музыка согъуп тургъанлары эсимдеди», - деген эди. Бу Альпиниада жетишимли ётгени Совет Союзда альпинизмни бек тирилтгенди. Экинчи жыл Минги таугъа бла Казбекге энтта да къадар адам чыкъгъан эди, Къабарты-Малкъарда уа биринчи альпийский клуб ачылгъанды. Бизде жашагъанла да, ол юлгюню кёрюп, Колхоз альпиниада къурагъан эдиле; анга уа 638 жаш адам къатышханды.
Поделиться:
Читать также:
07.02.2025 - 13:00 →
«Дербент кюн тууушда жылына тургъан жиляннга ушайды»
06.02.2025 - 10:26 →
Жигитликни юлгюсюн кёргюзте
04.02.2025 - 09:54 →
Жигер урунуулары бла Уллу хорламны жууукълашдыргъандыла
03.02.2025 - 12:43 →
Халкъ бирча кётюрюлген эди
30.01.2025 - 11:56 →
Тутмакъгъа ашырып, мюлкюн да дорх этедиле
|