«Арабызда байламлыкъны кючлендирсек, кёлюбюз кётюрюлюп ишлерикбиз»

Элбрус район жери бла эм уллуладан  бирине саналады. Адамланы кёбюсю жашагъан жерде уа  аланы жарсыулары, кемчиликлери да кёп болады. Жамауатны жашау турмушу бла байламлы кемчиликлерини, мюлк бла байламлы къайгъырыуларыны юсюнден да жаза турабыз.

Тырныаууз шахарны эм уллу жарсыуларындан бири – суу бла жалчытыу – жамауатны суусуз тер-терк къалыууду.  Аны сылтауларын билир муратда МУП «Коммунальник» биригиуню таматасы Будайланы Шагъабан бла тюбешип, жамауатны жарсыуларын билдире, аланы сорууларына жууапла излегенбиз.

- Шагъабан, сууну былай терк-терк тыйыуугъузну сылтауу недеди?

- Бизни шахарны суу баргъан ызыны халы бек осалды. Аны аз да ол жаны бла бир ангылауу болмагъан адамгъа ангылатхан да къыйынды. Бу быргъыла бек кёбю 20 жыл ишлерге борчлу эдиле. Алай быланы алышмай хайырланнганлы алтмыш жылгъа жууукъ болады. Ол заманны ичинде кёп таматала, башчыла, жууаплы адамла да алышына келгендиле. Терсликни къайда излерге билмезсе бусагъатда. Алай, къайсы жарсыу да туура болгъанына кёре, аны тюзетир амалла изленедиле. Сууну быргъыларыны болуму тюзеле башлагъанды. Ахыр бир ненча жылда аз-аздан алышына барадыла. Алай  саулайда шахарны болумун терк окъуна тюзетир амал жокъду.

- Быргъыланы алыша эсегиз, къайтып биягъы эрттегили темир, чоюн  быргъыламы саласыз, огъесе  аланы пластикгеми алышасыз?

- Амалыбызгъа кёре: энди эскини эски бла жамаргъа да тюшеди бирде, алай къолайгъа кёре жангыртыуну излейбиз.  Кёп болмай  ФЗО микрорайонну суу ызын толусунлай алышханбыз. Шахарны ичинде эки уллу суу ыз эски быргъыла бла барады. 

 Кёп болмай  эки юйню жамауаты иги кесек заманны суусуз къалгъан эдиле.  Адамла асыры тарыкъгъандан, прокуратурагъа дери жетгендиле. Аны себепли прокуратура бизни бу сыныкъ болгъан жерни къалай тюзетгенибизни кеси жууаплылыгъында тутуп, ишибизни сынагъанды. Энейланы атлы орамны 10-чу, 12-чи юйлерини араларындагъы жерде болгъан эди авария. Жерни башына не суу чыгъып  неда бир башха къайгъысы эсленмей эди. Алай, быргъыны ызы бла къазып, чырмау болгъан жерге жетгенибизде, аны бир къысха кесегинде  жетиден артыкъ тешик бар эди. Суу, аладан уруп, жерни тюбюне кетип болгъанды, башына чыгъалмагъанды. Ол быргъы кесекни бери чыгъарып, прокуратурада кёргюзтюр муратда сакълагъанма. Алайны уа жамап, 180 метр быргъы алышып, жамауатны сууун алай жалчытханбыз. Мен прокуратурагъа жетгинчи окъуна, ала кеслери манга сёлешип, ишни тюзетгеним ючюн адамланы ыразылыкъларын билдире эдиле. Былайда жамауатны ыспас эте билгенин да черте кетерге сюеме. Не этсинле да ала, суу болургъа тийишлиди да, аны излейдиле. Биз да аны жалчытыргъа борчлубуз да, аны бла кюрешебиз. Арада быллай тыйгъычла уа харкюнлюк ишибизни бир кесегидиле.

- Бу тотдан тынып тургъан быргъы элекча болгъанды. Мындан келген суу таза болгъанына къалай ышаныргъа боллукъду?

- Биз кесибизни райондагъы санитар эпидемиология станцияда шахарны 6 суу къуюсундан да сууну тинтиулерин бардыра, аны халын, тазалыгъын хар айдан сынагъанлай турабыз. Хар юч айдан бир кере уа республикадан келип тинтедиле сууубузну. Аны себепли бу жаны бла ырахатбыз деяллыкъма.

Алай ол бизни харкюнлюк жашауубузда тюбеген жарсыуларыбызгъа уа алай айтырча амал жокъду. Нени да башы  ахчаны болмагъанында, жетишмегенинде сунама. Андан сора да, ол жумушланы толтурургъа керекли улоуубуз, ауур техникабыз да кереклисича жетмейди.

- Шагъабан, мен  Тырныауузда 2013 жылдан бери жашайма. Мында хар бараз кюнню суу тыйылыууну юсюнден башха жерледе чамла окъуна къурайдыла. Ол не бла байламлыды?

- Ахыр жылда сиз суу хар ыйыкъдан тохтайды деп, айталлыкъ тюйюлсюз. Нек дегенде  ол алгъыннгы жарсыу эди. Жыйырма жыл мындан алгъа федерал жолну юсюндеги къуюланы юслерин басдырып, асфальт къуюп кетген эдиле. Аны къазаргъа, тиерге эркинлик бермей эдиле. Быллай авария болса уа, аны, биринчиден, табар ючюн, экинчиден а, тюзетир ючюн да  сууну саулай шахарда тыяргъа тюше эди. Мен былайда ишлегенли юч жыл болады. Ол кезиуде хар микрорайонну энчи тыярча бурууларын алышалгъанбыз. Аны себепли энди бир жерде суу чыгъып, авария болду эсе, аны къатындагъы бир ненча юйню тыйып къоябыз, аны да тыярыгъыбызны билдирип.

Андан сора уа бу кезиуню ичинде шахар кече суусуз къалгъанды деп, киши да айталлыкъ тюйюлдю. Не да этип, ишлени жарымын экинчи кюннге къалдырсакъ да, кече кеч болса да, сууну берирге кюрешебиз. Жамауатны жашау халларын ангылайбыз. Сабий, саусуз, бушуу, къууанч да боладыла. Суусуз кече къалыу ол бек къыйынды.

- Да ол башда айтылгъан кемчиликледен къутулургъа, суу ызланы саулайда алышып бошар ючюн, къаллай бир заман керек боллукъду?

- Былайды дерге къыйынды. Къолунгда узалып, не жумушну да жалчытыргъа ахча болмаса, узакъгъа баргъан умутла эталмайса. Аны себепли тюрлю-тюрлю программалагъа къатышыргъа, аладан кюч алыргъа муратлыбыз. Аллах айтса, биз жамауатыбызны жауу тюйюлбюз. Аланы хар излемлерин жашаугъа келтирирге бек сюебиз.

Арабызда къыйыныбызны ангылап, ышанып, кеслери да хайырланнган суулары ючюн хакъын тёлеселе, бек ыразы этерик эдиле. Алай уллу ахча чыкъмайды, аны себепли окъуна сансыз эте болурла заманында тёлеуню. Алай аз болса да, бизни харкюнлюк къоранчларыбызгъа жарар эди. Кёп биригиуле бла борчха ишлейбиз. Биз  техника чакъырып ишлетсек да, анга тёлер ючюн, борчха киребиз. Аны себепли, арабызда байламлыкъны кючлендирсек, сюдлюк- башлыкъ бола турмай, хар нени да заманында толтурсакъ,  бизни да кёлюбюз кётюрюлюп,  ишлерикбиз.

Суратны Мамайланы Алий алгъанды.