«Жаша, жашна, Малкъарым!»

Бу ахыр жыллада тёрели болуп къалгъаныча, быйыл да республикада малкъар халкъны кёчюрюлгенине эмда артха къайтхан къууанчына аталгъан «Бир заманда да юйюбюзде от ёчюлмесин!» деген конкурс  фестиваль ишин бардыргъанды. Аны мураты сабийлеге жашауда эм магъаналы затланы юслеринден эсгертиудю. Ары уа ата журтубузгъа, ана тилибизге сюймеклик, ахшы адамларыбызгъа хурмет этиу, халкъыбызны маданиятына, аны тин байлыгъына сакълыкъ дегенча, сыйлы ангыламла киредиле. Адабият бла санат чыгъармаланы бирикдирип, сабийле, аланы хазырлагъанла да жюрек сезимлерин ачыкълайдыла. 

Фестиваль алгъа районлада озгъанды, бу кюнледе уа анда биринчи жерлеге чыкъгъанла Нальчикде республиканы Жарыкъландырыу эм илму  министерствосуну къошакъ профессионал билим берген, устазланы усталыкъларын тохтаусуз ёсдюрюу арасында ётгенди. Эришиуню анда ана тилден бла адабиятдан дерс бериуню айнытыу бла кюрешген лабораторияны тамата методисти Къонакъланы Люба бардыргъанды. 

Фестиваль аны конкурсну болумуну юсюнден сёзю бла башланнганды. Ол иш къалай барлыгъын ангылатып, сабийлеге хорламла тежегенди. 

Фестивальгъа Тырныауузда 3-чю номерли школну «Жаворонушки» атлы, Огъары Малкъарда 1-чи номерли школну, Нальчикни 10-чу, 77-чи, 74-чю номерли, 18-чи прогимназияларыны, Хушто-Сыртны сабий садларына жюрюгенле, Тырныауузну 6-чы бла 3-чю, Кёнделенни 1-чи, Огъары Малкъарны 1-чи, Экинчи Чегемни, Нальчикни 17-чи бла 33-чю номерли школларыны, «Эрудит» окъуу юйню окъуучулары къатышхандыла. 

Аланы ишлерин бичерик жюриге айырылгъанланы санында Мечиланы Кязим атлы фондну директору Аппайланы Лариса, белгили жырчы Созайланы Нату, «Заман» газетни культура бёлюмюню редактору Мусукаланы Сакинат болгъандыла. 

Алагъа онбеш композициягъа къараргъа, сабийлени, аланы юйретген устазланы да ишлерини даражалылыкъларын эсеплерге тюшгенди. Сабийле ол композициялада кеслерини усталыкъларын назму окъуп, жырлап, тепсеп, театр оюнла салып кёргюзтгендиле. Конкурсха къатышханла малкъар поэтлени назмуларын шатык окъугъанларын бары да бирча чертгендиле. Халкъыбызны тарыхына аталгъан жырла да айтылгъандыла. Асламысында иш малкъар тилде баргъанды.

Жылдан жылгъа сабийлени бу тёрели фестивальгъа хазырланыулары магъаналы да, къолайлы да бола барады деп чертгендиле жюриге киргенле. Огъары Малкъарны алгъанда, ала сахнада сейирлик декорация къурагъандыла: ташдан ишленнген къала, юй, терезеси, башы бла, юйде хайырланылгъан сауутла (чоюн, ючаякъ, къысхач…), урчукъ, башха керек затла да, сора от жагъа. Кёчгюнчюлюкню эрттени ол юйню эшиклери къагъылып башланнганды. Солдатла, апчыгъан халкъ да кёргюзтюлгендиле. Аланы Атабийланы Захида бла Гадийланы Аслийжан хазырлагъандыла. Ол школну садикге жюрюген гитче тепсеучюлери бла оюнчулары, аланы уа Баккуланы Аминат бла Мамайланы Лейля хазырлагъандыла, махтаугъа тийишли болгъанларын къурагъан композициялары бла кёргюзтгендиле.

Жангы Малкъардан  къызла бла жашла ана тиллеринде назмула, жырла айтхандыла, тепсегендиле. Ала да кеслерича кёргюзтгендиле таулуланы от жагъаларындан къалай айырылгъанларын, кёчгюнчюлюкню ачылыгъын, адамланы бир бирлерин тас этип жарсыгъанларын, артда уа журтха къайтыуну къууанчын да. Керти артистлеча тутхандыла ала кеслерин сахнада. Сёз ючюн, жанымда олтургъан Аппайланы Лариса, алагъа къарагъанда, тынгылагъанда, чач тюклери ёрге къопханларын, жюреги эригенин айтханды. Аланы да декорациялары аламат эди. Аланы Герийланы Мариям бла Атмырзаланы Зоя хазырлагъандыла.

Тырныауузну 3-чю школу, аны садиги (юйретиучюле Балаланы Танзиля бла ишчи нёгерлери) да эсде къалырча номерле бла къууандыргъандыла. Кёнделенчиле, аланы Малкъондуланы Мадина бла Атмырзаланы Лейля хазырлагъандыла, кёчгюнчюлюкню ажымлылыгъын, ол кюнню къыйынлыгъын айтыла келгенича тюз эсгертгендиле сахнада, ызы бла узакъ къыргъыз, къазах жерледе ыннаны бла туудукъну ушакъларында ата журтха термилиуню эсде къалыр бетлерин кёргюзтгендиле. 17-чи номерли школну окъуучуларын фестивальгъа Улбашланы Фарида хазырлагъанды. 33-чю номерли школдан келгенлени уа – Кожашланы Дауумхан. Ала Шауаланы Хасанны «Ыйыкъны ахыр кюню» деген повестинден юзюкге кёре оюн къурап салгъандыла. Анда урушдан къайтхан Сапар юйдегисини къабыры бла сёлешеди. Аны сорууларына акъ кийген ауана жууап этеди. Анга къарагъанланы кёз жашлары келгенлери кертиди. 

Нальчикде 77-чи садикни сабийлери (юйретиучю Занкишиланы Аминат) назму окъугъандыла, бёлляу айтхандыла, бешик тебирете. Ол гитче таулучукъланы сахнада кеслерин жюрютгенлерине, алай сюйюп назму, жыр айтханларына къарагъан зауукълу эди. 

Хушто-Сыртдагъы садикдегилени Гыжгыланы Лариса бла Жарашыуланы Мадина хазырлагъандыла. Ол гитче сабийчиклени юйретиучюле бла байламлыкълары бек ариу эди – сёзсюз, юйретиучюлени кёзлерине къарап ангылай эдиле ол гитчечикле не этериклерин. Экинчи Чегемден келген сабийлени уа Байдаланы Индира хазырлагъанды. 

Быллай фестивальлагъа келип, сабийлени кёллерин кётюрген Темуккуланы Розагъа (Огъары Малкъар, школну директору), Макытланы Халиматха (Тырныауузда «Жаворонушки» садикни таматасы), башха устазлагъа да жюрек ыразылыкъларын айтхандыла бу ишни къурагъанла, аланы ишлерине багъа бичгенле да. 

Фестивальда сабийле Къулийланы Къайсынны, Отарланы Керимни, Зумакъулланы Танзиляны, Созайланы Ахматны, Мусукаланы Сакинатны кёчгюнчюлюкге, малкъар халкъны жарыкъ кюнлерине, ана тилибизге да аталгъан назмуларын, поэмаларындан юзюклерин окъугъандыла. Ары келгенле Отарланы Омарны (аныча тарых кертиликни берген ауаз болмаз деригинг келе эди), «Эрирей» ансамбльни жырчыларыны, Текуланы Амырбийни, Мусукаланы Русланны, Газаланы Алимни, башха жырчыларыбызны да сейирлик ауазларына тынгылагъандыла, кёчгюнчюлюкге аталгъан киноладан юзюклеге, клиплеге къарагъандыла. Атмырзаланы Элдарны жырлары («Ах, мени Чегемим», «Таулу байракъ»), Макытланы Сафарны сёзлерине

Асанланы Кулина къурагъан «Малкъар башында ай», Байзуллаланы Алийни «Об этом мне балкарцы рассказали», Шахмырзаланы Саидни сёзлерине этилген «Къая къызы – къарылгъач» деген эм башха жырланы айтхандыла. 

Бу жол  фестивальда къауум шартны эслерча эди – сабийле ана тиллеринде ариу сёлешгендиле, жырлагъандыла, сахнада кеслерин ариу жюрютгендиле. Юслеринде миллет кийимлери болгъан жашла бла къызла да аслам эдиле. Жюри аланы араларында эски танышларын кёргенди, жангы жашла, къызла бла да шагъырей болгъанды.