Булунгудан Карпатыге дери жетген таулу батырРоссейде 9 декабрьде Ата журтну Жигитини кюню белгиленеди. Октябрь революциягъа дери уа 9 декабрь (эски орузлама бла 26 ноябрь) Сыйлы Георгийни жоруна тийишли болгъанланы байрамына саналгъанды. Алай бла 9 декабрьде Совет Союзну Жигитлери, Россей Федерацияны Жигитлери, Сыйлы Георгийни жоруна эмда Орден Славыге тийишли кёрюлгенле алгъышланадыла. Славы орден бла уа къызыл аскерчиле эм сержантла кишиликлери, ётгюрлюклери ючюн саугъаланнгандыла. Аны бла таулу миллетни кёп батыр уланы белгиленнгендиле, аланы арасында Булунгудан Аккайланы Солтанбекни жашы Къумукъ да. Ол Финн къазауатха къатышханды, Уллу Ата журт урушну кезиуюнде уа ол кесин сынаулу, батыр, жигит аскерчича кёргюзтгенди. Командование бир ненча кере къырал саугъала бла белгилегени да анга шагъатлыкъ этеди.
Бир жол разведчикле, аланы арасында Къумукъ да, финн мараучуну жесирге алгъан эдиле. Ол терекни чапыракъларыны арасына бугъуп, кесини къара ишин толтургъанды. Совет аскерчиле аны къуршоугъа аладыла эмда штабха жетдиредиле. Мараучу совет аскерлеге магъаналы шартланы билдиреди. Финн урушдан сора бизни жигитибиз къуллукъ этген бёлюмню Закавказье аскер округга кёчюредиле. Уллу Ата журт урушха да ол былайда тюбегенди. 47-чи аскер Иранда, Запад Кавказда душманнга къажау тургъанды. Аккай улу 318-чи мараучу дивизияны разведканы энчи эскадронуну къауумунда Новороссийскни къоруулау сермешлеге къатышханды. 1943 жылда сентябрьде совет аскерле Таман жарым айрыкамда душманны къысып, алгъа барыуну къурайдыла. Ноябрьде уа 318-чи мараучу дивизия Кърымда Эльтиген элни тийресин аладыла. Бу жерге урушну тарыхчылары «Жаннган жер» деп атагъандыла. Жаяу разведканы взводуну командирини кенгешчиси старшина Аккайланы Къумукъ аскерчи нёгерлери бла бирге Керчь проливден кемеде биринчилени санында жюзюп ётедиле. Ол а душманны эсин кеслерине бурур ючюн этилген жашырынлыкъ эди. Аны хайырындан совет аскерлени асламы Керчь жарым айрыкамда орналыргъа онг табадыла. «Атлы разведканы къауумунда болгъан кезиуде бёлюмню командири Аккайланы Къумукъ атланы багъыуну къурагъанды. Ол юлгюлю командирди, низамлыды, ол башчылыкъ этген бёлюм политика эм аскерчи хазырлыкъгъа кёре взводда биринчи жерни алады»,-деп жазылады таулу халкъны батыр уланын «Аскерчи махтаулукъну» майдалы бла саугъалау документде. Севастополь ючюн къазауатда кёргюзтген батырлыгъы ючюн Аккай улу Къызыл Жулдузну орденине тийишли кёрюлгенди. Ол 1943 жылда 2 ноябрьде Керчь жарым айрыкамда дивизия бардыргъан десантны кезиуюнде аш-суу эм сауутла бла караванны ашыргъанды. Душман къыстау от бардыргъанына, жанына къоркъуу болгъанына къарамай, десантчылагъа кереклери заманында жетдирилгендиле. Душман Эльтиген черекни жагъаларын къуршоугъа алгъаны ючюн десантчыла бла бирге къалып, 20 кюнню уруш бардыргъанды. Кесин аямагъаны, батырлыгъы, кишилиги ючюн Къызыл Жулдузну орденине тийишлиди»,- деп жазылады 318-чи мараучу новороссийск дивизияны командирини орунбасары полковник Корсун къол салгъан саугъалау документде. Батыр таулу жаш Польшаны, Венгрияны, Чехословакияны гитлерчиледен азатлагъанды, Карпатыде къазауат бардыргъанды. Уллу Ата журт уруш ахырына жетер кезиуде уа 1945 жылда январьда Аккай улу энтта бир къырал саугъагъа тийишли кёрюледи – Славы орденни 3-чю даражасына. Бу сыйлы белгиге уа ол совет аскерлени сауутла, окъла эм аш-суу бла чырмаусуз жалчытыуну къурагъаны ючюн тийишли болгъанды. «…Аккай улуну къадалып кюрешгенини хайырындан аскерчиле сауутсуз неда жылы ашсыз къалгън кезиу бир кере да болмагъанды. Алай бла ол аскерчиле салыннган буйрукъланы чырмасуз толтурурларына себеплик этгенди…»,-деп жазгъанды майор Рудаков аны саугъалау документинде. Батыр аскерчибизни кёкюрегинде башха къырал саугъала да жылтырагъандыла, ол санда Ата журт урушну орденини 2-чи даражасы да. Къазауатдан сора Аккайланы Къумукъ кёп жылланы эл мюлкде уруннганды.
Поделиться:
Читать также:
07.02.2025 - 13:00 →
«Дербент кюн тууушда жылына тургъан жиляннга ушайды»
06.02.2025 - 10:26 →
Жигитликни юлгюсюн кёргюзте
04.02.2025 - 09:54 →
Жигер урунуулары бла Уллу хорламны жууукълашдыргъандыла
03.02.2025 - 13:45 →
Къызыл командирле – Минги тауну тёппесинде
03.02.2025 - 12:43 →
Халкъ бирча кётюрюлген эди
|