Сандырауукъла

Хапар

Эллерибизде чамчыла, лакъырдачыла бардыла. Аланы айтханлары,  аууздан ауузгъа ёте, битеу халкъгъа жайылады. 

Бизни элде да бардыла аллай эки жаш. Жаш дегенде да, орта жыл сандан атлагъанла. Бирини аты - Мустафа, экинчиси уа Залкъуфду. Экиси да чамларын, лакъырдаларын алай келишдирип айтырла, уллу адам окъуна кертисин ётюрюкден айыралмай къалыр. Ала, адамлагъа этгенден сора да,  бири бирине чамны да къоймайдыла. Бу хапарыбызда  аладан бир-экисин сагъынайым.

Бир жол эки жаш да бичен ишлейдиле. Элден юч-тёрт къычырым барып, Юч-Терек жайлыкъда- тау этегинде  уллу чаллыкъ жер. Тюз ортасында уа юч агъач кертме терек ёседи,  ючюсю да бирча бийикле. Къайдан чыкъгъан эселе да ала ол  тийреге, къарт терекле. Аны ючюн жюрюте болур ол тийре «Юч терек» деген атны.

Жашла алайда къош салгъандыла. Эрттенликде эртте туруп, чалгъы чалып тебирейдиле. Асхут заманда, чыкъ да къуруп, кюн да къыздыра тебирегенде, чалгъыланы ауанагъа букъдурадыла, кеслери да къошха кирип солуйдула.

Была чамчыла, оюнчула болгъанлыкъгъа, ишге жетселе уа, бир кишини да алларына ётдюрмей ишлейдиле. Тёрт кюнню ичинде берилген жерни чалып бошайдыла.  Дырынны жыядыла. Антаула этип, сюеп, ингирде ала  юйлерине жыйышадыла. Мустафа эл башында жашайды, Залкъуф а эл аягъында турады.

Чалгъыларын, сенеклерин кётюрюп элге киредиле,  бири эл башында къалады, экинчиси юйюне кетеди. Залкъуф арып-талып юйге жетеди. Ач да, суусап да болгъанды. Сабийле алыкъа окъуудадыла. Байбийче да кёрюнмейди юйде. Хазыр азыкъ жокъ. «Къайдан, къачан келсенг да, бу юйде хазыр аш кёрмезсе»,-дейди кеси кесине.

Сора, бир да къуруса,  солугъан окъуна этейим деп, шо, ол да тапчаннга таяннганлай, кёзлерин да къысып, къалкъып къалады. Тюш кёреди: патчах тахы да башында, тоханада олтуруп, тёрт-беш шапа тюрлю-тюрлю ашарыкъланы аллына келтиредиле. 

Ючаякъны ортасында уа сап-сары къайнагъан жауну ичинде жюзе тургъан хумужу хычинле.  Аланы бери жанларында уа, уллу гоппан зынтхы бозадан толу. Залкъуф, артыкъ ыразы болмагъанча этип, онг къолун хычинлеге узатады. Аланы татыуларын бир кёрейим дегенлей, элия ургъанча ачы таууш этип, телефон зынгырдады.

Залкъуф элгенип уянды. Тёп-тёгерек къаппа-къарангы. Юй бийче  алыкъа жокъду. Кёзлерин да жарты-къурту ача, телефонну къолуна алып: «Алэ»,-дейди, телефонну ары жанындан:

- Не алэ, алэ, къалай жетдинг, не эте тураса?-дейди Мустафа.

- Да, этип не этерикме? Тапчаннга да таянып, амалсыздан сют баш бла мантыла ашай турама.

- Ай хариб а, кертиси бла да, амалсызынга къалгъан кёреме да, сют баш бла мантыла жарамай тебиреген эсе. Аланы къой да, терк бери жет.

Аны эшитгенде, Залкъуфха жан киреди. «Тенгимде бир сыйланайым. Тейри,  бизден хал алада иги болур»,-деп, арыгъанына да къарамай,  эл башына тебиреди.

Арбаздан уллу орамгъа жетгенлей, машиналары бла тохтар  эдиле: «Къайрыса, Залкъуф? Къайры элтейик,  къалайгъа жетдирейик»,-дер эдиле. Бу жол а, эл башына жетгинчи, бири да жокъламады. Къысха  солуй, тенгини юйюне кирди.

Мында да хазна адам таууш чыкъмайды. Аш юйде жангыз бир чыракъ жанады. Тюзюнлей ары кирип барса, Мустафа стол артында олтуруп, аллында бир стакан чай, жанында бир гыржын гирях.

Юйню иеси тенгине мудах къарады да:

- Сют баш бла жылы мантыла сени амалсызгъа къалдыргъан эселе, мени ушхуууруму сен аша,-деди.

Аны эшитгенде, Залкъуф бир къызарды, бир агъарды. Асыры ачыуундан ,не айтыргъа билмей: «Андан эсе ол татлы тюшюмде къалгъа эдим»,- деп, эшикни да къаты уруп, тышына  чыгъып кетди, дагъыда ичинден бир затла мурулдай.
Жай кюнлени биринде уа, эки чамчы да уллу орам бла энишге келе боладыла. Эки жол къошулгъан жерде шаудан барды. Алайда Мусабийге жолугъадыла. Ол а эки челек бла шауданнга суу алыргъа келгенди.

Жашла саламлашхандан сора челекле бла не айланнганыны юсюнден сорадыла.

- Халжарны бир жаны оюлгъанды. Аны къаларгъа жангы саманла этерге керекди. Топуракъ, салам  келтиргенме. Энди аланы, бирге къошуп, балчыкъ этип, кеплеге салыргъа керекме. Балчыкъ этерге суу ала турама.

Аны эшитгенде, жашла бир бирлерине къарадыла. Залкъуф айтды:

- Мусабий, сен аны  масхара этипми айтаса огъесе бу ишде арталлыда ангылауунг жокъмуду.

-  Ангылауу да болмаз. Анга не айып, эте тургъан ишинг болмаса, унутуп да къояса,-деп къошады Мустафа да.

Анга не ангылау керекди. Сабий окъуна биледи саманнга шаудан сууну къошаргъа жарамагъанын,-деди дагъыда Залкъуф.

Сора эки масхарачы да жол бла энишге кетдиле. Мусабий, эки жашны ызларындан къарай кетди да: «Оллахий, биллахий, таллахий бу эки сандырауукъдан да бир акъыл сёз эшитдим. Байбийчебиз чачын жууаргъа шаудандан суу алмайды. Черекге барып андан алады. Ол акъыллы тиширыуду. Бу затны билмей этмейди ол  алай»,-деп, кеси кесине, эки челекни да алып, юйюнден бир къычырым кенгде тургъан черекге суу алыргъа кетди.