Игилик хорлагъан жомакъ

Газетибизге жаш тёлюню, сабийлени да сейирлерин ёсдюрюр мурат бла жомакъла, таурухла да басмалауну хайырлыгъа санап, аланы басмалауну башларгъа сюебиз. Бюгюн сизни «Салима» деген жомакъ бла шагъырей этебиз. Жашауда хыйлалыкъ, харамлыкъ деген затла адам улун неге жолукъдургъанларыны юслеринден бизни миллетде кёп сейир таурухла бла жомакъла жюрюгендиле. Ма аллайладан бирин сизге туура этебиз.                                          

 Бир элде, ата-анадан сабийлей ёксюз къалып, бир эгеч бла бир къарындаш жашагъандыла. Къызчыкъны атына Салима, жашны атына Солтан дегендиле. Экиси да сёзде айтырча чырайлы, фахмулу да болгъандыла.

Онбеш жылы толгъандан сора, Солтан, тауда, тюзде да уугъа айланып, кийик ёлтюрюп, эгечин, кесин да кечиндирип тургъанды. Кесини уста мараучулугъу бла Солтан сабийлей окъуна халкъны ауузунда таурухда

айтырлай болгъан эди. Солтанны уучу итине сукъланмагъан а жокъ эди.

Ол анга Чолпан деп бош атамагъан эди. Солтан не буйрукъ берсе да, аны

Чолпан, адамча ангылап, толтуруп болгъанды. Солтан да Чолпанны кесини санындан кем этмей сюйгенди.

Солтан уугъа кетген заманда, эгешчиги Салима юйде хар затны,

жетген къызча, жарашдырып, Солтаннга тансыкъ болуп сакълаучу эди.

Узагъыракъда кёрсе, аллына чабып, къучакълап, къолунда жюгюн алып,

Солтан бла, къууана, кюле, юйге келиучю эди. Эгеч бла къарындаш болуп, бир бирин аладан бек сюйген дунияда чыкъмагъанды.

Кюнлени бир кюнюнде Салима бла Солтан, олтуруп, оноу этедиле. Ол оноуда Салима:

- Къатын ал, - деп, Солтандан тиледи.

Солтан да, Салиманы айтханын къабыл кёрюп:

- Алырма, - деди.

  Къоншу эллеринде Сапра деп бир къызны Солтаннга келтиредиле. Ол кезиуге Салиманы онтогъуз жылы толгъан эди. Аны чырайы, акъылы,

къоншу элледе юлгю болуп, хапарда, алгъышда да айтыла эди.

Кеси тенгли къызла Салимагъа сукъланып, кеслерин анга ушатыргъа бек къадалып кюрешгендиле, алай а аллай ариу сыфатлы, билимли, акъыллы болургъа ала, не бек кюрешселе да, болалмагъандыла.

Салиманы бу халлы, былай сейирлик, тауушлукъ болгъанын келини Сапра эрттеден да эшитип, зарланып тургъанды. Аны къарындашына

чыкъгъандан сора уа, Салиманы дуниядан кетерир муратда, кёп тюрлю

хыйлала, фитнала къурап, кёзюне жукъу кирмей, танг атдырып, зор бла

кюн батдырып тургъанды. Хапаргъа кёре, Сапраны зарлыгъыны не чеги, не мардасы жокъ эди.

   Сапра кесини зар ишлерин Солтандан жашыргъан этгенликге, къайын къызына ыразы болмагъанын сездире-сездире тургъанды. Алай а Солтан бу къажаулукъгъа артыкъ уллу эс бурмагъанды.

    Талай заман ётгенден сора, Солтан, иши болуп, бир жерге кетеди, ол кезиуде къатыны Сапра, барып, аны ол акъыллы уучу итин жатхан орунунда от берип ёлтюреди.

Солтан, юйюне къайтып, итиме да бир аш берейим деп барса, аны ёлюп жатханын кёреди.

- Чолпанны ким ёлтюргенди? - деп, Солтан, мудах болуп, къатынына

сорады.

- Да ким ёлтюрлюгюн билмеймисе? Сени уялмагъан эгечинг

ёлтюргенди, - деп, кеси этген кир ишни Салиманы юсюне атады.

Сапраны, бу этилген кир ишин Салимагъа жагъып, аны аман бетли этип, къарындашына къыстатыр мураты толмады. Солтан, ити ёлгени ючюн, Салимагъа бир ауур, хыны сёз да айтмады.

Алай а Сапра аны бла тынчаймады. Эрин Салимагъа хаман юсгюрюп кюрешеди. Болсада Сапраны этген хыйлалары файда бермейдиле.

Ахырында Сапра башха тукъум хыйлала этерге ойлашады, къалай тукъум, не жол бла хорларын а билалмайды, ашсыз, жукъусуз кёп кюнле, кечеле ашырады.

   Заман бара, Солтаннга улан тууады, бу сабийге кимден да бек Салима

къууанады. Жашчыкъ, шашмай, атасына ушагъаны ючюн а Салима аны

артыкъда бек сюеди, кесине да Заур деп атайды. Туугъан кюнюнден

башлап, Салима Заурну кёкюрегине къысханлай, кече-кюн да къоюнунда, аркъасында жюрютеди.

   Эгечини Заургъа былай татлы болгъанын кёрюп, Солтан бютюнда бек

къууанады. Салима, юйде, эшикде да он бармагъы он ишни толтура келип, Заур эсине тюшсе, чабып келип, аны жумушакъ бетчигине ариу, исси эринлерин салып, ийнакълап, татлы сёзле айтып кетиучю эди. Заурдан багъалы Салимагъа дунияда жан жокъ эди. Солтан да Салиманы, бу халал, таза ниети ючюн, артдан-артха бекден-бек багъалагъанды.

      Эгеч бла къарындаш бир бирлерин алай багъалагъан заманда, Сапра, ичине къызгъан темир тюшгенча, аллай аман халгъа келиучю эди.

Салимача тепсеген къыз да, жаш да болмагъанды. Бу халда талай заман кетди. Сапра уа кир ниетин унутмайды. Салимагъа ёлюм излейди.

 Жанындан сюйюучю Заурчукъну Салима кече биргесине алып, башха

отоуда жатыучу эди. Бир кече, Салима бла Заур къаты жукълап тургъан

кезиучюкде, Сапра, отоугъа акъырын кирип, Салиманы къоюнундан тынч жукълап тургъан Заурну мурдар къоллары бла бери алып, буууп ёлтюрдю.

     Сабий тыпырдаргъа кюрешди, ычхыналмады. Татлы жукълап

тургъан Салима уа, тюрлю-тюрлю тюшле кёре, Заурчукъну  бууулуп, жанында ёлюп тургъанын билмеди.

Эрттенликде Салима, Заурчукъну анасыны эмчегине элтейим деп

къараса, аны ёлюп, суууп тургъанын кёрюп, ачы-ачы къычырып жиляйды, сарнайды. Къычырыкъгъа Солтан да, жашчыкъны анасы Сапра да,

къоншулары да чабадыла. Не файда, жазыкъ Заурчукъ жарыкъ дуниядан

кетипди. Жаныуар кёллю мурдар ана ёз баласын – онайлыкъ Заурчукъну буууп атды. Дагъыда, тартынмай, аны къаралгъан бетчигине къарап турады.

Ичинден а, къууанып: «Акъыллы Чолпан да, Заур да бошдула, мен энди муратыма жетдим, – узаймай, Салимадан къутулама!» - дейди.

Къычырыкъгъа халкъ кёпден-кёп жыйылады.

- Неден ёлдю? - деп, адамла сорадыла.

Мурдар Сапра уа, халкъ аллына чыгъып:

- Салима буууп ёлтюргенди! Жамауат, бир мадар этигиз! Бу уялмагъан базгъыч бизге сынатмагъан не къалды! Бир кере Солтанны адам тил билген акъыллы Чолпанын ёлтюрдю, аны кечдик. Экинчи жангыз балам Заурну бууду! Мен бу артыкълыкъны кётюралмайма! Быллай уялмагъан къанчыкъ арбаздан, юйден да къорасын! - деп, жиляу-сыйытдан къырады.

Баргъаны 3 декабрьде басмаланырыкъды.