«Терк айныгъан терек бахчаланы файдалары уллуду»

Шимал Кавказны таулада эмда тау этекледе терек бахчачылыкъны илму-тинтиу институту, эл мюлк товарла чыгъарыучулагъа себеплик этиуде, Къабарты-Малкъарны Эл мюлк министерствосу бла байламлыкъ жюрютеди. Сёз мында терек бахчачылыкъда къармашханланы онгдурууну юсюнден барады, дегенди институтну башчысыны орунбасары Баккуланы Жамал.

Ол айтханы неди: институтну илму ишчилери аланы терекле салыуда эмда терк айныгъан бахчала къурауда шёндюгю амалла бла шагъырейлендиредиле. Аны чеклеринде, жерни аллай ишлеге жарагъанын тинтип биледиле, тереклени орнатыу амалын сайлайдыла, аланы заранлы затладан къоруулагъан системаланы да сингдиредиле. Дагъыда семиртгичле салыу эмда механизация жумушланы тындырадыла, терек бахчачылыкъда изленнген абериле да чыгъарадыла. Институт роботизация эмда органика жерчилик бла да иги кюрешеди. «Андан сора да биз тик жерлени кёп тюрлюлерин терк айныгъан тереклени орнатырча жарашдырыу бла кюрешебиз», - дегенди Жамал Хажиосманович.

Селекциягъа анда уллу магъана бериледи: институтда жемиш культураланы заранлы затлагъа эмда осал хауа болумлагъа чыдамлы болгъан, сора иги продукция берген сортларын жарашдырадыла. «Жаланда быйыл алма, кертме, шаптал, эрик эм башха тюрлю тереклени он жангы сортун къурагъанбыз», - деп белгилегенди ол.

Институтну специалистлери мюлклеге барып, алада консультацияла бередиле; элчилеге проектле, бизнес-планла да жарашдырадыла. Анда Къабарты-Малкъар къырал аграр университетни терек бахчачылыкъ кафедрасы ишлейди: алимле студентлеге билим бередиле, жангычылыкъла бла шагъырейлендиредиле.

Бакку улу билдиргенича, быйыл институт илму-техника программагъа къатышып, кесинде бютюнда терк айныгъан бахча къурагъанды. Анда хар терекге да сууну тамычы бла салгъан система орнатхандыла. Учреждение дагъыда жети миллион сом багъасына техника сатып алгъанды эмда беш миллион сомгъа оборудование къоллу болгъанды.

Ол программаны чеклеринде институт, КъМКъАУ эмда «Сад-Гигант» компания бла келишим этгендиле. Анга кёре билим бериуде, илмуда эмда производствода мындан ары да бирге ишлерге, анга алимлени, студентлени, мюлклени да къошаргъа оноулашхандыла.

«Терк айныгъан терек бахчачылыкъ, эл мюлкню бек файдалы эмда социал жаны бла магъаналы бёлюмюдю. Ол дайым хайыр келтирип турады, адамланы да иш бла жалчытады. Элчиле аны толу ангылайдыла, быллай бахчала къурала баргъаны анга шагъатды. Алай ол а илмугъа таянып алай бардырылыргъа керекди. Институт аллай байламлыкъда ишлерге, кесини сынамы бла да шагъырейлендирирге хазырды.

Къыралда жемишледен къытлыкъ сезилгенин, импортну алышыу борчланы да эсге алып айтсакъ, быллай продукцияны чыгъарыу эмда терк айныгъан терек бахчала къурау жаны бла бизни республика алчы регионладан бириди, къыралны рынокларын жалчытыугъа аслам къошумчулукъ этеди.

Эл мюлк министерство мюлклеге берген субсидияла алагъа иги болушлукъ этедиле. Ала аны хайырындан терек бахчала къурайдыла, этген къоранчларыны бир кесегин жабадыла.

Быйыл августда институтха РФ-ни эл мюлк министри Оксана Лут эм республиканы Башчысы Казбек Коков келген эдиле. Ол кезиуде шарт борчла салыннгандыла - биз аланы толусунлай толтурургъа таукелбиз», - деп белгилегенди аны башчысыны орунбасары.