«Саусузну ышаннганын сезгеним бютюнда таукеллендиреди»

Кеслерини билимлерин, заманларын, битеу да билген амалларын жамауатдан аямай, сайлагъан усталыкъларына кертичилей къала, ыспасха, ыразылыкъгъа тийишли бола ишлегенлерибиз асламдыла. Бютюнда республикабызны больницаларында анестезиологланы кёбюсю таулу жашларыбыз бла къызларыбыз болгъанлары уа бизни кёллендиреди эмда ышандырады. Аладан бири уа Ахматланы Русланды.

Ол, саулукъ сакълауда отуз жыл чакълы заманны ишлей, ангылауу, усталыгъы бла да саусузлагъа эс тапдырып, болушханлай келеди. Бюгюнлюкде туберкулёзгъа къажау диспансерни анестезиология эмда реанимация бёлюмюню таматасыды. Салгъан къыйыны ючюн а башха-башха ведомстволадан Сыйлы грамоталагъа, дипломлагъа да тийишли бола келеди.

Дуния пандемия болумгъа тюшгенде уа, ковидни биринчи толкъунунда Хасаниядагъы экинчи номерли республикалы больницаны мурдорунда жукъгъан ауруугъа къажау къуралгъан госпитальны «къызыл тийресинде» къыйналгъанлагъа къарагъанды. Биз а аны бла  ишини, башха затланы юсюнден да ушакъ этгенбиз.

- Руслан Къанаматович, саулукъ сакълауда анестезиология бу ызны сайлагъанлада усталыкъны эм бийик даражасына саналгъанын белгилейдиле. Сиз бу усталыкъгъа къалай бла келгенсиз, кимледиле анга тюшюндюрген устазларыгъыз?

- Хасанияда оналтынчы номерли мектепни сегизинчи классын бошагъанымдан сора Нальчикде медицина училищеге кирген эдим. Анда юч жылны окъуп, медбрат болуп, ызы бла КъМКъУ-ну медицина факультетини «Багъыу иш» бёлюмюнде окъугъанма. Ючюнчю курсда болгъанымда уа, ишге кирирге эркинлигим бар эди да, Аллергия эмда иммунология араны реанимация бёлюмюне барама.

Анда сынам алыр ючюн баргъан эдим да, ишлеп, ол жаны бла кёп затны эбине тюшюннгенимден сора алгъа хирургия неда травматология деп тургъан эсем да, реанимацияны кёргеним башха жерни сайламазча этип къойгъан эди. Аны себепли бирси ызланы излей, аллай мурат эте да турмай, университетни бошагъанымлай, аны кесинде интернатурагъа реанимация-анестезиология бёлюмюне кирип, анда билимими ёсдюргенме.

Бу жаны бла усталыкъны жашырынлыкъларына тюшюндюргенлери, манга кеслерини сынамларындан юлюш эте келгенлери ючюн а белгили анестезиолог-реаниматологла Геккиланы Жаннетге, Солтанланы Хызыргъа, республикада баш анестезиолог-реаниматолог Инна Абазовагъа бютюнда ыразыма. Специализацияны аланы къолларында ётгенме.

Ызы бла республикалы клиника больницада, КъМР-ни Катастрофаланы медицинасы эмда медицина болушлукъну мычымай этген арасында, УФСИН-ни мурдорундагъы больницада да бир кезиуню ичинде ишлеп тургъанма. Диспансерни бёлюмюне уа алты жылдан бери башчылыкъ этеме.

- Сиз Къабарты-Малкъардан врачланы-анестезиологланы къауумунда Скадовск шахарны ара больницасында ишлерге да баргъансыз. Аны юсюнден толуракъ айтсагъыз эди?

- Эм алгъа 2020 жылда Шимал Африкада болгъанма. Анда аскер госпитальда жаралылагъа къарап, врачлагъа, саусузлагъа да болушлукъ этгенбиз. Менден сора да, ары республикадан эки фельдшер баргъан эдиле. Ары кесим сюйюп алай баргъанма.

Буруннгу жылда уа  а энчи аскер операция бардырылгъан жерге биринчи командировкагъа бардым, бу жол да ючеулен эдик. Биргеме врачла-анестезиологла Руслан Урусов бла Арсен Мусаев да болгъандыла. Херсон областьны Скадовск шахарында юч айны туруп ишлегенбиз.

Былтыр  майда да баргъанма ары. Бу жол а иш да кёп, болум да алгъадан къоркъуулу эди. Биягъы юч айны тургъанбыз. Ишчи нёгерлерим а Нальчикде диагностикалы араны реанимация-анестезиология бёлюмюню таматасы Арсен Мусаев бла врач-анестезиолог-реаниматолог Атмир Конов болгъандыла.

- Ары келгенигизде, сезимлеригизни юсюнден а айталлыкъмысыз?

- Анда больницаны кесинде тургъанбыз. Сёз ючюн, кече комендант сагъатны кезиуюне тюшюп неда бир башха чырмаугъа къалып, жолда келалмай, саусузлагъа, жаралылагъа болушлукъ эталмай турмазча. Кертиди, аллай ауур жаралыланы жаланда Нальчикге 2005 жылны онючюнчю октябринде боевикле чапханларында кёргенме. Ол кюн дежурствода эдим да, ангылайсыз, ишибиз къазауатдача баргъан эди.

Жарсыугъа, Скадовскда да жаралыланы, ауушханланы да кёрдюк. Сагъат жарымны ичинде эллиден аслам адамны келтиргенлери болгъанды. Больницада уа, кертисин айтханда, аллай бир жер табылмай эди. Биз алагъа биринчи болушлукъну тапдырып, ачытханларын селейтирча дарман салып, мычымай операция этилирге кереклиле болса, аны да этип, халларына къарап, госпитальгъа ашыргъанбыз. Жаланда аскерчилеге угъай, мамыр адамлагъа да болушлукъ этгенбиз. Анда бардыргъан ишибиз ючюн а барыбызны да Скадовскну Аскер-граждан администрациясыны башчысы С.Швайкону бла подполковник М.Тушаевни Сыйлы грамоталары бла саугъалагъандыла.

- Къолугъузгъа шприцни алгъан кезиуледе уа не келеди кёлюгюзге?

- Врачланы арасында эм окъуулугъа, билимлиге анестезиологну санагъанларыны юсюнден ушагъыбызны кезиуюнде белгилегенбиз. Сёз ючюн, кардиолог – ол жюрекни кёре эсе, анестезиолог а саусузну жюрегини къалай ишлегени бла бирге, аны чархында битеу бирси органларыны халын, аны ауурлугъун да эсге алып, дарманны алай берирге борчлуду. Сен адамны жашаууна, саулугъуна да жууаплылай къаласа. «Анестезиолог къуруда санагъанлай турады», - деген айтыу да барды.

Биринчи ишлеп башлагъан кезиуюнгде, ётюрюкден не асыу, къоркъгъан да этесе. Саусуз тап уянырмы, къыйналмай кесине келирми дегенча сагъышла да къоймайдыла. Аны халы не къадар къыйын болса, сен да кесинги аллынгда бютюнда бийик борчланы саласа, жууаплылыкъны да алай.

Сынамынг ёсе, айный барса, ангылауунгу даражасы да ёзгереди. Санга адамла да ышанып башлайдыла. Саусузну санга ышаннганын сезгенинг а ишлерге бютюнда таукеллендиреди, бегирек итиндиреди.

Алай эсе да, бир тасхамы да айтайым. Ийнаныгъыз, кесим а уколдан бек къоркъама. Башхагъа болушлукъ керек болса уа, ол мени ишимди, борчумду, аны башха биреу этерик тюйюлдю деп, битеу эсими жумушуму тынгылы тамамларгъа бурама.

- Ишигиз бла байламлы сизге не зат багъалыды, не заманда жетишимлиге санаргъа боллукъсуз кесигизни?

- Айтханымча, диспансерде ишлеп келеме. Шёндю саусузланы саны кёбюрек болгъанча кёрюнеди. Арт кезиуде бегирек пульмонология жаны бла ишлейме. Туберкулёзгъа къажау махкеме болгъанлыкъгъа, анда асламысында саусузла ёпкелеринде онкологиялары болуп къыйналадыла. Республикада уа бизден сора ол жаны бла дифференциал диагностиканы бардыргъан ара жокъду. Биз а, мында аны ёпкелерин, жюрегин да тинтип, анализ этебиз да, андан сора къужур аурууну барлыгъы тохташдырылса, анга операция этилирге жарай эсе, аны кесибизде бардырабыз.

Сёз ючюн, сабийле бла неда аш хазырлагъан жерледе ишлегенле жылны ичинде ёпкелерине эки кере рентген этерге керекдиле. Хар ким да жылгъа бир кере окъуна бу профилактикалы жумушха уллу кёллю болмасала, ауругъанланы, аны оздургъанланы саны да азайыргъа боллукъду. Ауруп, къыйналып келген адам юйюне аягъы юсюне болуп кетсе, аны жууукъ-ахлуларыны бетлери жарыса, манга андан уллу жетишим, насып да болмаз.

- Республикада анестезиология ыз къаллай даражадады деп сунасыз?

- Ол айный барады, жангы амалла къураладыла, дарманла да бардыла. Болсада бу жаны бла врачла уа жетишедиле деп айталлыкъ тюйюлме. Арт кезиуде жаш адамла да медицинаны кёп сайлагъанча кёрюннгенликге, ала хирургияны, башха бир тюрлю бирси бёлюмлени айырадыла. Бу жаны бла баргъанла болсала да, кесибизде асламысы ишлемейдиле.

Сёз ючюн, бизде диспансерде окъуна бюгюнлюкде беш анестезиолог керек болуп турады. Быллай болумгъа уа коронавирусну хатасы да тийгенди. Билесиз, жарсыугъа, саулукъ сакълауда ишлеген кёп адамыбызны тас этгенбиз.

- Быллай усталыкъда ишлеген адамны бош заманы артыкъ къалмагъанын да ангылайбыз.

- Кертиди, азды бош заманым. Школчу кезиуюмде аны, элни библиотекасында да мен окъумагъан бир китап къалгъан болмаз эди. Не заманда да сюеме окъургъа. Медицина жаны бла жангычылыкълагъа юйренеме. Бусагъатда аллай бир жангы дарман чыгъады, ала бла къалай ишлерге тийишлисине да тюшюнебиз.

Алай эсе да, бош заманымы юйюрюмю къатында оздурургъа кюрешеме. Атабыз Къанаматны, анабыз Байсолтанланы Зайнафны кёрюрге ашыгъама. Аланы, эгеч-къарындашларымы къатымда барлыкъларына къуунама. Таянчакълыкъ этгенлей тургъанлары ючюн да ыразыма.

Юйюрде, сиз да сыйлы болугъуз, юч сабий ёседиле. Жамиля банкда ишлейди, Алихан IT-технологияла жаны бла билим ала турады. Альбина уа медицина училищеде окъуйду. Операциягъа къатышсам, къатымда сюелип, къарап турургъа, юйренирге сюеди. Ким биледи, биз сайлагъан жол бла барыр эсе да. Ол алай тынч иш болмаса да, жюрегимде умутлума. Окъуулары, билимлери бла да халкъыбызгъа жарарла деп ышанама.