Динни кючю

 Хаж къылгъан, садакъа, къурман этген адам улугъа Дунияны Жаратхандан келген бир энчи буйрукъду. Ол жумушланы адамны таза ниети бла этгенине дин уллу магъана береди. Арап тилни, динни иги билген таулу жашларыбыз да жыл сайын хаж къылыргъа сюйген адамлагъа себеплик этгенлей турадыла, биргелерине барып, анда дин борчларын кереклисича толтурургъа болушадыла. Аллай жашларыбыздан бири уа кеси кёзю бла кёрюп, адамны ахчасы болгъанлыкъгъа, борчун таза жюреги бла этмегенни, таза ниети бла этгенни да сейир юлгюлерини юсюнден айтханды хапарлагъанды.

Осал ниет

Бир жол хаж къылыргъа биргелерине шахарда жашагъан бир тиширыу да, келгенди. Хар адам да кеси жаны ючюн барады аллай къуллукъгъа, анда аны да башха жолоучуладан энчилиги кёрюнмеген эди. Ол жыл адамла кёп болгъан эселе да, мындан баргъанланы да сыйлы Кааба ташха иги да жууукъ болуп, кереклисича тёгерегинде айланыргъа амаллары болгъан эди, бирле уа ташха тийген да эталгъандыла.

 Сыйлы борчну толтуруп, артха тебиреген заманда адамла ол жашланы къауумуна ыразылыкъларын айтып башлайдыла. Узакъ жерде да абызыратмагъанлай, хар керекни да тийишлисича ангылатып этдиргенлерине, Кааба ташха да жууукъ барыргъа амаллары болгъанларына ыспас сёзлерин айтханда, ол тиширыу сейирге къалады. «Мен бери ол ташны кёрюр ючюн, анга тиер ючюн келгенме. Анча заманны ичинде аямай айландырдыгъыз, башха жерлеге да элтдигиз, эл бла бир къоранч да этдим. Къыбыла ташны къатына уа нек элтмегенсе?» - деп, дау этгенди.

Баргъанла барысы да анга сейир этген эдиле, ол тиширыу да биргелерине болуп, тас болмаз ючюн, бир бирлеринден узакъ болмай айланнганларында, къалай эслемей къойгъанды ол бирсиле кёргенни? «Неди бу ётюрюк дау этгенигиз?» - деп соргъанла да болдула.

Аны ол айтханын шыйыхха билдиргенлеринде: «Тиширыу жашауунда не бла кюрешеди, ахчаны къалай ишлейди?» - деп сорады. Алай адамланы андан хапарлары болмайды. Артха республикагъа къайтханда, сурашдырып, бу тиширыуну жаш заманындан бери хыйны, зыйныла, картла бла адамны тамблагъы кюнюне къараргъа кюрешип ахча ишлегенин биледиле.

Алай бла Дунияны Жаратхан аны кёзюнден сыйлы ташны нек букъдургъанын ангыладыла. Кёп адамланы динден чыгъарып, хыйныла этип, ахча жыйылгъанлыкъгъа, таза жюреги бла къуллугъун этмегени ючюн сыйлы Аллах да аны кечмегенин ангыладыла.

Чарыкъла

Экинчи болгъан иш а адам не аз этсе да, ол таза жюрегинден болса, ол къабыл болгъанын ачыкълайды. Аллай жолоучулукъгъа баргъан жашладан анда садакъа этерсиз деп, ахча берип ийгенле да аз тюйюлдюле. Бир жол а базарда чарыкъла сатхан бир тиширыу, ахча жыйышдырып, Меккягъа барыргъа амалы болмагъанын айтып, ишлеген хакъындан берип, анда мени атымдан бир садакъа этерсиз, деп тилейди.

Жол да женгил тюйюл, ол жыл элтген адамлары да аслам эдиле. Аланы жумушлары бла бир къауум кюнню ол ахчагъа зат алып садакъа этерге да унутулуп турады. Бу ишни юсюнден хапарлагъан жаш, адамланы солургъа отоуларына ашыргъандан сора, нек эсе да, тышына чыгъаргъа сюйюп, кюн да къыздырып тургъан кезиуде Мекканы тийресинде айланнганын айтады.

 Тургъан жерлеринден иги да арлакъгъа кетгенинде, амаллары хазна болмагъанлай, узакъ жолну кёбюсюнде жаяу къыдырып, Африка жанындан келген адамланы кёрюп къояды. Аладан бирини чурукълары ашалып, жылтырып, аякълары ачымаз ючюн, херши (пластмасса) шешаладан кесип, башларын да бау бла къысып, кесине чурукъ этип тургъанын кёрюп, кёлю толады. Алайда аякъ кийимле сатхан тиширыуну садакъа этерсе деп берген ахчасы эсине тюшеди. Ол ахчаны бохчадан чыгъаргъан кезиуюнде уа, алайдан узакъ болмагъанлай тюз ол тиширыу сатханча чарыкъла сатыла тургъанларын кёрюп, африканлы жашны тохтатып, ахчагъа анга, нёгерлерине да аланы алып береди.

Ол адамланы, кёллери толуп, къууаннганларын, ыразылыкъларын, ол садакъа къабыл болур ючюн, ала да тилек этерге сюйгенлерин да айтадыла. Тиширыу кеси келалмагъанлыкъгъа, аны садакъасы, тилеги да аллай сейир болум бла жети кёкге жетгенини юлгюсюдю.

Къурман эт

Бу сейир хапарладан бирин да бу ишлени кёрген жаш билдиргенди. Дунияны жаратханны борчларын толтура, жыл сайын атасы бла бирге къурманлыкъ мал союп, аны да туурап, керекли адамлагъа юлюшле чыгъарып тургъандыла. Бир жол да алай этгенден сора  атасы айтхан адамлагъа къурман этден элтеди. Алай бирлерин юйлеринде тапмагъанлай, алайда узакъ болмагъанлай жашагъан бир орус къарт къатынчыкъны кёреди. Аны кеси жашагъанын билип: «Бизни динибизни низамы бла быллай юлюшле хазырлап, адамлагъа берирге керекбиз. Бу юлюш бла сиз да сыйлансагъыз сюеме»,- дейди. Ислам динде аллай тёре болгъанына амма сейир этип, къууанып, юлюшню алады.

 Ингирде юйлеринде къонакъла да олтуруп тургъан кезиуде уа къабакълары къагъыладыла, келген а ол оруслу къарт эди. Юйдегилеге: «Жашыгъыз кюндюз манга эт берип кетген эди. Аны биширип ашагъанма да, сексен жылны ичинде мен алыкъа аллай татыулу шорпа ичмегенме, эт ашамагъанма, аны ючюн ыразылыгъымы айтыргъа келгенме»,- дейди. Жаш да анга къууаннгынчы, къарт ынна ислам динни бир ариу дин болгъанын ангылап, анга кёчерге сюйгенин айтады. «Мен энди муслийман къалай болайым?» - дейди. Жаш да, юйюрю да сейир этип, къууанадыла. Ызы бла уа жаш Дунияны  Жаратханны бирлигине шагъат сёзлени юч кере айтдырады. «Аны бла мен ислам диннгеми киреме, аз болуп къалмасын, таза жюрегим бла алама динни, балам, жангыдан бир айтдырчы, аз болмасын»,- дейди ынна. Къауум кере дагъыда айтхандан сора, ыразылыгъын да билдирип, бу эм насыплы кюнюмдю деп, юйюне кетеди. Къауум кюнден а ислам диннге  келген къартны, муслийман къабырлада асыралыргъа осуят этип, дуниясын алышханыны бушуу хапары эшитиледи.

 Бу юлгю дуниядан ким къаллай болумда кетеригин жангыз Дунияны Жаратхан биледи дегеннге шагъатды. Саулай жашауну муслиманма деп, ахыр кезиуде динлерин тас этгенле да боладыла, жарсыугъа. Аны ючюн бир адамгъа да бийикден къараргъа, динде сенден кючлюме деп, башханы сындырыргъа жарамагъаны да Дунияны Жаратхандан келген сыйлы китапда айтылады.